Η τελευταία ελπίδα

του Θάνου Βερεμή*

Πρόσφατα η κυρία Μέρκελ αρνήθηκε ευγενικά την πρόσκληση του Ντόναλντ Τραμπ στην Ουάσιγκτον δίνοντας έτσι το ευρωπαϊκό στίγμα ως προς τη σχέση της EE με τον προβληματικό της σύμμαχο. Παράλληλα η κυβέρνηση της Γερμανίας θα αυξήσει τον προϋπολογισμό για την άμυνα της χώρας της στο 2 του ΑΕΠ καθώς οι ΗΠΑ αναγγέλλουν την απόσυρση στρατευμάτων τους από το γερμανικό έδαφος.

Η περίεργη επικοινωνία Τραμπ Ερντογάν καθιστά βέβαιο το μέλλον του NATO που αποτελεί και τον κύριο στόχο της ρωσοτουρκικής συνεργασίας. Η Ελλάδα παρακολουθεί με προσοχή τις ευρωαμερικανικές σχέσεις που φαίνονται εγκεφαλικά νεκρές όπως παρατήρησε ο πρόεδρος Μακρόν για το NATO. Δικό μας συμφέρον είναι να ανανεωθεί η εγγύηση των εξωτερικών ευρωσυνόρων όπως διατυπώθηκε στις διατάξεις της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας ΚΕΠΠΑ της EE με τη Συνθήκη του Άμστερνταμ 1997. Στη Συνθήκη της Λισαβόνας ενσωματώθηκε η ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής mutual assistance clause. Απουσιάζει όμως η ρητή δέσμευση για την εγγύηση των εξωτερικών συνόρων από την EE.

Η κοινή συλλογική άμυνα θα είναι το επόμενο βήμα της EE ιδιαίτερα μετά το κενό που αφήνει η αμερικανική απομάκρυνση από την άμυνα της Ευρώπης. Η ρήτρα της αμοιβαίας συνδρομής ενεργοποιήθηκε από τη Γαλλία για την αντιμετώπιση των τρομοκρατικών επιθέσεων του 2015. Ως προς τη δύναμη προστασίας συνόρων PESCO 2017 η Ελλάδα θα πρέπει να επιδιώξει την ενεργοποίηση της ευρωπαϊκής Συνοριακής και Ακτοφυλακής FRONTEX στα χωρικά ύδατα της Τουρκίας.

Οπωσδήποτε όσο κρατάει η αντιευρωπαϊκή πολιτική Τραμπ είναι επιβεβλημένο η EE να γεμίσει το κενό των σχέσεων με θεσμικά αντίβαρα τα οποία θα κατατείνουν στη δημιουργία συστήματος ευρωπαϊκής ασφάλειας.

Οι ΗΠΑ διέρχονται την περίοδο του ώριμου καπιταλισμού με τους μικρομεσαίους οικονομικά Αμερικανούς να αναζητούν έναν σταυροφόρο λαϊκιστή αφού σοσιαλιστικό κόμμα δεν υπάρχει να τους απεμπλέξει από τη στασιμότητα. Φαινόμενα όπως ο Μπέρνι Σάντερς δηλώνουν ακριβώς την καθυστέρηση της κοινωνικής αναδιανομής του αμερικανικού ΑΕΠ.

Ο λόγος ενός προέδρου των ΗΠΑ με τη θεσμική ισχύ που διαθέτει είναι σαν το εθνικό νόμισμα Κάθε κατάχρηση συνιστά απαξίωση. Τα πολλά ψέματα δημιουργούν πληθωρισμό ώστε να συμπαρασύρεται η αλήθεια σαν αναξιόπιστη. Με την ύφεση προ των πυλών την οποία προκαλεί η πανδημία οι ΗΠΑ χρειάζονται τη συναίνεση που σπανίζει ανάμεσα στα δύο μεγάλα κόμματα στο εσωτερικό και καλές εμπορικές σχέσεις που απουσιάζουν στο εξωτερικό. Ένα νέο πακέτο δημοσιονομικής τόνωσης θα χρειαστεί συνεννόηση που χάρη στον Τραμπ φαίνεται ανέφικτη.

Με τα επιτόκια να φτάνουν στο 0 το περιθώριο νομισματικών ελιγμών έχει σχεδόν εξαφανιστεί. Η τελευταία ελπίδα στις ευρωαμερικανικές σχέσεις είναι η αποτυχία αυτού του ευτράπελου προέδρου στις επερχόμενες εκλογές.

*ομότιμος καθηγητής αντιπρόεδρος στο Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής