Το γεωπολιτικό πλαίσιο της συμφωνίας με την Αίγυπτο

του Χαράλαμπου Παπασωτηρίου*

Η επιτυχία της σθεναρούς στρατιωτικής στάσης μας έναντι των τουρκικών προκλήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο τον περασμένο μήνα έδειξε την αποτελεσματικότητα της αποτρεπτικής στρατηγικής μας. Η συμφωνία με την Αίγυπτο για τη μερική οριοθέτηση των ΑΟΖ δείχνει ότι την αποτρεπτική στρατηγική μας πρέπει να συμπληρώνουν διπλωματικές πρωτοβουλίες που να καθιστούν συμμέτοχα τα ζητήματα της Ανατολικής Μεσογείου όσο το δυνατόν περισσότερα κράτη και άλλους διεθνείς παράγοντες.

Στην τουρκική ρητορική, ο «άξονας του κακού», ο οποίος συμπεριλαμβάνει την Ελλάδα, την Κύπρο (που η Τουρκία δεν αναγνωρίζει), το Ισραήλ και την Αίγυπτο, επιδιώκει να κρατήσει την Άγκυρα εκτός των διευθετήσεων των ζητημάτων της Ανατολικής Μεσογείου. Για να εμβολίσει αυτόν τον «άξονα του κακού», η Τουρκία πιέζει την Ελλάδα για την επίλυση των όποιων διμερών ζητημάτων θεωρεί ότι υπάρχουν σε στενά διμερή πλαίσια. Την Ελλάδα αντιθέτως συμφέρει μια πολυμερής προσέγγιση για να εκμεταλλευτούμε τις τριβές της Τουρκίας του Ερντογάν με πολλούς παράγοντες που επηρεάζουν τις περιφερειακές εξελίξεις.

Στα πλαίσια της φιλοδοξίας του Ερντογάν να αποκτήσει η Τουρκία ηγετικό ρόλο στο σουνιτικό Ισλάμ, υποστήριξε την παλαιστινιακή Χαμάς και ήρθε σε σύγκρουση με το Ισραήλ. Κατά την «αραβική άνοιξη» υποστήριξε τη Μουσουλμανική Αδερφότητα και ως εκ τούτου συγκρούστηκε με το σύνολο των αραβικών κρατών πλην του Κατάρ. Το καθεστώς Σίσι στην Αίγυπτο για παράδειγμα προέκυψε από την ανατροπή το 2013 του προέδρου Μόρσι της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στον θεσμό της μοναρχίας. Στη Λιβύη η Τουρκία υποστηρίζει την πλευρά που συμπεριλαμβάνει παράγοντες του πολιτικού Ισλάμ προκαλώντας την αντίδραση της Αιγύπτου.

Καθώς ο Ερντογάν είναι πεπεισμένος ότι πίσω από το αποτυχημένο τουρκικό πραξικόπημα του 2016 ήταν αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες, έχουν παγώσει έκτοτε οι σχέσεις του με τις ΗΠΑ, με εξαίρεση τις προσωπικές σχέσεις του με τον πρόεδρο Τραμπ. Οι τουρκικές προκλήσεις προς την Κύπρο και την Ελλάδα έχουν συμβάλει στο πάγωμα των σχέσεων της Τουρκίας με την ΕΕ. Οι σχέσεις της Τουρκίας με τη Ρωσία χαρακτηρίζονται από μεγάλες διακυμάνσεις, ενίοτε καλές στη Συρία αλλά κακές στη Λιβύη και αλλού.

Επομένως για τη διευθέτηση των ζητημάτων της Ανατολικής Μεσογείου μας συμφέρει να εμπλέκουμε όσο το δυνατόν περισσότερο το Ισραήλ, τα αραβικά κράτη της περιοχής, τις ΗΠΑ, την ΕΕ, καθώς και τη Ρωσία οπότε τα εθνικά συμφέροντά μας συγκλίνουν με τα δικά της. Στα πλαίσια αυτά η συμφωνία με την Αίγυπτο ήταν μια πολύ σωστή κίνηση.

*πρόεδρος του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων