του Αθανάσιου Χ. Παπανδρόπουλου
Λαμπρός οικονομολόγος, καθαρό μυαλό, με υψηλή κοινωνική ευαισθησία και ευρεία θεώρηση της πραγματικότητας, ο Τάσος Γιαννίτσης, αν στις αρχές του 2000 είχε αφεθεί να πραγματοποιήσει την ασφαλιστική μεταρρύθμιση που ήθελε, η Ελλάδα θα είχε αποφύγει μνημόνια, διασυρμούς και οδυνηρές απώλειες φαιάς ουσίας.
Δυστυχώς, όμως, ένας ανεύθυνος και ψευδεπίγραφος συντεχνιακός συνδικαλισμός όλα αυτά δεν επέτρεψε να γίνουν και σήμερα η χώρα βρίσκεται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας. Η δε υγειονομική κρίση, τις επιπτώσεις της οποίας κανείς δεν γνωρίζει στις πραγματικές τους διαστάσεις, που δεν είναι πλέον μόνον οικονομικές, για μιαν ακόμη φορά επιβεβαιώνει μια διαπίστωση του Τάσου Γιαννίτση, ο οποίος στο βιβλίο του «Ασφαλιστικό, ανάπτυξη, Μακροοικονομία - Οι κρίσιμες διαπιστώσεις» (Εκδόσεις Πατάκη), μεταξύ άλλων γράφει: «Από μια συνολική σκοπιά, η σημερινή Ελλάδα βρίσκεται πλέον σε μια περίοδο που, σε αντίθεση με το παρελθόν, δεν χαρακτηρίζεται από μεγάλες περιόδους ομαλής, γραμμικής εξέλιξης, αλλά από περιοδικές διακυμάνσεις και από την εμφάνιση νέων απειλών, με αποτέλεσμα σοβαρές πιέσεις στο εισόδημα, την απασχόληση, την υγεία, τη σταθερότητα του βιοτικού επιπέδου σημαντικών κοινωνικών στρωμάτων και την αποσταθεροποίηση των μακροοικονομικών μεγεθών της χώρας. Όλοι αυτοί οι παράγοντες συγκροτούν ένα “μέγα πλέγμα” συλλογικών, μακροοικονομικών, κοινωνικών και αναπτυξιακών πιέσεων και κινδύνων, με περισσότερες ή λιγότερες πιθανότητες και αβεβαιότητες ο καθένας. Αυτή είναι η μεγάλη εικόνα που πρέπει να δει κανείς όσο πιο καθαρά γίνεται».
Στη βάση, λοιπόν, της διαπίστωσης αυτής, ο Τάσος Γιαννίτσης, ως κεντρική θέση του, αναπτύσσει την πρόβλεψη ότι στη δεκαετία που ακολουθεί θα κριθεί το μέλλον της χώρας. Ένα μέλλον δύσκολο και εξαιρετικά επικίνδυνο, το οποίο για να αντιμετωπιστεί η Ελλάδα θα πρέπει να μπορέσει να κάνει μια μεγάλη υπέρβαση των προβληματικών χαρακτηριστικών της. Μόνον έτσι θα μπορέσει να διατηρήσει ή να βελτιώσει τη θέση της στη διεθνή ιεραρχία, η οποία, ως φαίνεται, αλλάζει και αυτή με εντυπωσιακό ρυθμό.
Αν αυτό δεν συμβεί, κατά τον συγγραφέα, από οικονομική, κοινωνική και πολιτική σκοπιά, η χώρα θα βρίσκεται σε τέλμα, και θα απαιτείται μεγάλη προσπάθεια για να υπάρξει έξοδος, αλλά στο οποίο θα βυθίζεται ξανά έπειτα από κάθε νέα δυσκολία και κάθε απρόβλεπτη σοβαρή εξέλιξη οποιασδήποτε φύσης.
Από αυτή την οπτική γωνία, για μια χώρα και τον κοινωνικό της ιστό, είναι ζωτικός ο ρόλος των αντιλήψεων και των συμπεριφορών στη διαμόρφωση των κινδύνων, πράγμα που για μια μακρά περίοδο αγνοήθηκε στην Ελλάδα. Ίσως σήμερα, η υγειονομική κρίση και οι βόλτες του Τούρκου γείτονα στο Αιγαίο να επενεργήσουν αφυπνιστικά, γιατί διαφορετικά, οι ζωτικές και δημιουργικές δυνάμεις της χώρας θα την εγκαταλείψουν. Ήδη πάνω από 400.000 νέοι έχουν φύγει από τη χώρα και δύσκολα θα επανακάμψουν.
Υπό παρόμοιες συνθήκες, για τον Τάσο Γιαννίτση, το ασφαλιστικό έχει ξεπεράσει τα όρια ενός τυπικού οικονομικο-κοινωνικού προβλήματος. Έχει πάρει τόσο μεγάλο βάρος στην οικονομία, στις κοινωνικές και πολιτικές διαδικασίες, ώστε να αποτελεί συστημικό στοιχείο της λειτουργίας και των επιδόσεών της. Ειδικότερα, το ασφαλιστικό φαίνεται να βρίσκεται σε σχέση αίτιου-αιτιατού σε μια σειρά από μακροοικονομικές ή αναπτυξιακές ανισορροπίες. Ωστόσο, αυτή η σχέση αιτιότητας και οπωσδήποτε η έκτασή της δεν υπακούει στις συνηθισμένες διαδικασίες τεκμηρίωσης. Από αυστηρά επιστημονική σκοπιά, υπάρχουν αβεβαιότητες, στις οποίες ο συγγραφέας αναφέρεται διεξοδικά στο βιβλίο του, επισημαίνοντας τον ολέθριο ρόλο που έπαιξαν στη μη λύση σοβαρών προβλημάτων στερεότυπα και αντιλήψεις με έντονο συντεχνιακό χαρακτήρα. Θέλοντας έτσι να αναδείξει τι μπορεί να σημαίνει για τη χώρα η συσσώρευση κινδύνων που συμφέροντα και ιδεοληψίες διαμόρφωσαν και άφησαν να διογκωθούν, ο Τάσος Γιαννίτσης υπογραμμίζει την αναπτυξιακή και μακροοικονομική σημασία του ασφαλιστικού και την πρόκληση που αντιπροσωπεύει η ορθολογική αντιμετώπισή του.
Αντιμετώπιση, βέβαια, που από μόνη της είναι συνάρτηση των αξιών που διέπουν μια κοινωνία και του τρόπου που αυτή τις ιεραρχεί. Το θέμα είναι τεράστιο και εργασίες όπως αυτή του Τάσου Γιαννίτση συμβάλλουν ώστε να μη χάνεται κανείς τελείως στον ωκεανό της ασημαντότητας που κάποιοι προωθούν μέσω της κοινωνικής δικτύωσης και πνευματικά άγονων μέσων μαζικής επικοινωνίας. Με άλλα λόγια, πρόκειται για βιβλίο-συναγερμό, σε μια περίοδο όπου η πραγματικότητα είναι συνώνυμη του κινδύνου.
