του Δημήτρη Τζάνα*
Μάριο Ντράγκι, 73 ετών, μέχρι πέρυσι εμβληματικός πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για οκτώ χρόνια. Όσοι είχαμε την τύχη να τον δούμε κατά την ομιλία στην Ακαδημία Αθηνών, την 1η Οκτωβρίου 2019, συνειδητοποιήσαμε το μέγεθος της προσωπικότητάς του. Ναι, δεν είπε τυχαία το what ever it takes (με κάθε τίμημα!) τον Ιούλιο του 2012, σώζοντας το ευρώ από την τότε υποτιμητική κερδοσκοπία που νομοτελειακά θα οδηγούσε στη διάλυση της Ευρωζώνης, καθώς ελέω της γερμανικής κυρίως ακαμψίας δεν είχε δημοσιονομικά εργαλεία για την αντιμετώπιση κρίσεων.
Ναι, ο Μάριο ήταν βαθύς γνώστης των νομισματικών και είχε ασφαλώς μελετήσει τους τρόπους με τους οποίους άλλες χώρες είχαν αντιμετωπίσει τις κρίσεις. Διέθετε μεγάλη εμπειρία σε σχέση με τον τρόπο λειτουργίας των γραφειοκρατών. Είχε ευφυΐα, ευελιξία και αποφασιστικότητα που ασφαλώς θα τον καθιστούσαν κορυφαίο διπλωμάτη αν είχε ακολουθήσει τέτοια καριέρα. Αντιλαμβανόταν τον τρόπο λειτουργίας των αγορών και ήξερε πώς με λίγα λόγια να εννοεί πολλά και βαρυσήμαντα, προσόν που διέθετε και ο Άλαν Γκρίνσπαν, που ωστόσο αναγκάστηκε κάποια στιγμή να μιλήσει για τα λάθη των αποφάσεών του. Είχε οξύ πολιτικό αισθητήριο και ο ήρεμος και εμπεριστατωμένος λόγος του μετέδιδε πάντα την εικόνα ήρεμης δύναμης, με συνέπεια την κατάλληλη καθοδήγηση των αγορών και ως ένα βαθμό και της οικονομίας.
Αυτόν τον άνδρα λοιπόν ακούσαμε, τότε, να τονίζει στην ιστορική ομιλία του στην Ακαδημία Αθηνών, ότι όλοι πρέπει να πάρουμε μαθήματα από αυτά που έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια στην Ευρωζώνη. Ζητώντας τη δημιουργία δημοσιονομικής και τραπεζικής ένωσης το συντομότερο, με τον ίδιο να εξαγγέλλει ένα ακόμη πακέτο μέτρων ποσοτικής χαλάρωσης για να μπορούμε να ξαναμιλήσουμε για στόχους σύγκλισης στα βιοτικά επίπεδα των πολιτών των διαφόρων χωρών και τελικά για μια Ευρώπη με περισσότερη συνοχή από τη σημερινή. Με τεχνοκρατικό και τεκμηριωμένο λόγο όπως προκύπτει από τα συμπεράσματα των ερευνών των οικονομολόγων της ΕΚΤ και όχι μόνο. Χωρίς αμφιβολία αισθανθήκαμε ότι ο Μάριο Ντράγκι και ο τρόπος που λειτούργησε ως επικεφαλής της ΕΚΤ θα μείνει χαραγμένος βαθιά στη σκέψη μας. Και ίσως εκείνη η ομιλία του να σηματοδοτούσε την απαρχή της αλλαγής της γερμανικής ακαμψίας σε σχέση με την ευλαβική τήρηση της δημοσιονομικής ορθοδοξίας.
Και να που η πανουργία της ιστορίας μέσα από τις καταιγιστικές εξελίξεις στον πλανήτη, εξαιτίας της υγειονομικής κρίσης λόγω του Covid 19 και των επιπτώσεών της στην παγκόσμια οικονομία, οδηγεί το πολιτικό σύστημα μιας μεγάλης δυτικής οικονομίας, όπως είναι η Ιταλία, να καλεί τον Μάριο Ντράγκι να την καθοδηγήσει. Από το υψηλότερο αξίωμα της εκτελεστικής εξουσίας, εκείνο του πρωθυπουργού!
Με το δημόσιο χρέος λοιπόν της ιταλικής οικονομίας, χώρα που συμμετέχει ακόμη στο G7, να αναρριχάται στο 170% στο τέλος του 2020, καθώς το δημοσιονομικό έλλειμμα εκτοξεύθηκε αγνοώντας τους στόχους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ την ίδια ώρα η Ιταλία ζητούσε από την ΕΚΤ διαγραφή του κορονοχρέους! Με την Ιταλία να λαμβάνει το ιλιγγιώδες ποσό των 209 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης , 6,5 φορές περισσότερο από την Ελλάδα, προκειμένου να πετύχει να χρηματοδοτήσει επενδυτικά προγράμματα που θα συμβάλουν στη γρήγορη επανεκκίνηση της οικονομίας όταν η υποχώρηση της υγειονομικής κρίσης θα επιτρέψει την άρση των αυστηρών περιοριστικών μέτρων στην οικονομία, των lockdowns. Και με την εντεινόμενη φτωχοποίηση των μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων να συνιστά μείζονα απειλή για την κοινωνική συνοχή της Ιταλίας, χώρας που ποτέ δεν ξεπέρασε το χάσμα ανάμεσα στον Βορρά και τον Νότο και που το 1978 βίωσε τα δραματικά γεγονότα της δολοφονίας του Άλντο Μόρο από τις Ερυθρές Ταξιαρχίες.
Ο Μάριο Ντράγκι, λοιπόν, καλείται άμεσα να εδραιώσει την εμπιστοσύνη των κατόχων ιταλικών ομολόγων, ότι δηλαδή το ιταλικό δημόσιο χρέος είναι μεσομακροπρόθεσμα διατηρήσιμο, αναγγέλλοντας τρόπους διαχείρισής του που δεν θα περιλαμβάνουν το κούρεμα. Με μέτρα που θα διατηρήσουν την αξιοπιστία της ιταλικής οικονομίας και δεν θα οδηγήσουν σε μείωση της πιστοληπτικής της ικανότητας. Να διαμορφώσει ένα πολυετές εθνικό σχέδιο οικονομικής ανάκαμψης το οποίο θα πετύχει την απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και άλλων. Να πείσει την Ευρώπη ότι η συνέχιση της επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής είναι πλέον αναγκαία, τόσο για να ξεπεραστεί η βαθιά ύφεση που βιώνει η ευρωπαϊκή οικονομία όσο και για να αντιμετωπιστούν οι πρωτόγνωρες ανισότητες που έχουν συντελεστεί και τείνουν να διαμορφώσουν σκηνικό ανάλογο εκείνου της περιόδου του μεσοπολέμου, με τις γνωστές σε όλους μας συνέπειες.
Αφήνοντας πίσω το Σύμφωνο Σταθερότητας που είχε συνομολογηθεί το 1991 στο Μάαστριχτ και συνομολογώντας σε θεσμούς που θα επαναφέρουν τις εκτεταμένες δημόσιες δράσεις επενδυτικού και κοινωνικού χαρακτήρα για όσο χρειαστεί. Καλείται να είναι ο άνθρωπος που θα αλλάξει τους όρους του παιχνιδιού για να παραμείνουν όρθιοι ο καπιταλισμός και η αστική δημοκρατία και να μην αντικατασταθούν από δυστοπικά μορφώματα υπό την καθοδήγηση προέδρων όπως ο Τραμπ. Να τα αλλάξει όλα για να μείνουν όλα ίδια τελικά, όπως έλεγε ο Γατόπαρδος στο εμβληματικό έργο του Λαμπεντούζα!
*Οικονομολόγος
**πρώτη δημοσίευση: www.naftemporiki.gr
