Το παρασκήνιο μιας εκλογής

του Γιώργου Πρεβελάκη*

Η εκλογή του Αυστραλού Mathias Cormann στη Γενική Γραμματεία του Ο.Ο.Σ.Α. έπληξε και εξέπληξε τους Ευρωπαίους. Επί μία συναπτή εικοσιπενταετία, όλοι οι χρηματίσαντες Γενικοί Γραμματείς του Οργανισμού προέρχονταν από χώρες εκτός Ευρώπης. Σήμερα, από τα 37 κράτη-μέλη, 26 έρχονται από την ευρωπαϊκή ήπειρο και 22 είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ήταν, επομένως, εύλογη η βεβαιότητα ότι ο διάδοχος του επιτυχημένου χαρισματικού Άνχελ Γκουρία θα ήταν Ευρωπαίος. Εντούτοις, το αποτέλεσμα από τη διαδικασία επιλογής, την οποία επικύρωσε το Συμβούλιο του ΟΟΣΑ, διέψευσε τις προβλέψεις.

Πρόκειται για μια σαφή ευρωπαϊκή ήττα. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες και, βεβαίως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχαν επενδύσει στην επιστροφή της Γενικής Γραμματείας σε ευρωπαϊκά χέρια. Πώς, όμως, η πλειοψηφούσα Ευρώπη οδηγήθηκε σε μια τέτοια ήττα; Στον παγκόσμιο τύπο έχουν διατυπωθεί τρεις ερμηνευτικές υποθέσεις: ο Ο.Ο.Σ.Α. θέλησε διά της Αυστραλίας να στραφεί προς την Ασία. ο Αυστραλός υποψήφιος εξασφάλισε υποστήριξη από τις Ηνωμένες Πολιτείες, υπήρχαν πολλές ανταγωνιστικές ευρωπαϊκές υποψηφιότητες.

Καμία από τις εξηγήσεις αυτές δεν ευσταθεί. Η ήττα της Ευρώπης οφείλεται σε σφάλμα τακτικής. Με τη διακριτική ενθάρρυνση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τα περισσότερα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επέλεξαν ως αντίπαλο του Mathias Cormann τη Cecilia Malmstrom- αντί για την Άννα Διαμαντοπούλου. Η λανθασμένη αυτή κίνηση έγινε κατά τον τρίτο κύκλο διαβουλεύσεων και επιβεβαιώθηκε όταν, από τους 10 αρχικούς υποψηφίους, απέμεναν 3- από την Αυστραλία, τη Σουηδία και την Ελλάδα. Με σημαντικές, αλλά μειοψηφούσες εξαιρέσεις, οι χώρες της Ευρώπης έκριναν τη σουηδική υποψηφιότητα περισσότερο πειστική από την ελληνική.

Όμως, η Cecilia Malmstrom είχε πολλούς αντιτιθεμένους. Ως επίτροπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είχε επικρίνει σκληρά πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Υπήρχαν, επίσης, έντονες φήμες ότι δύο κράτη-μέλη θα ασκούσαν αρνησικυρία σε μια ενδεχόμενη εκλογή της. Επιπλέον, στις Ηνωμένες Πολιτείες είχε συγκροτηθεί ισχυρό lobby εναντίον της. Συνεπώς, η Cecilia Malmstrom δεν συγκέντρωνε το σύνολο των ευρωπαϊκών ψήφων. Ακόμη και αν εξασφάλιζε πλειοψηφία, θα δυσκολευόταν να επιτύχει ομόφωνη έγκριση του Συμβουλίου. Αντιθέτως, η Άννα Διαμαντοπούλου, όχι μόνον δεν είχε αμφισβητήσεις, αλλά είχε επιτύχει ευρεία αναγνώριση από τα κράτη-μέλη. Σε μια τελική αντιπαράθεση με τον Mathias Cormann, πιθανότατα θα εξασφάλιζε όλες τις ευρωπαϊκές ψήφους.

Ατυχώς για την Ευρώπη, οι υποστηρικτές της Cecilia Malmstrom θεώρησαν ότι, παρά τις αντιστάσεις στην υποψηφιότητά της, θα επικρατούσε έναντι του Mathias Cormann. Προτίμησαν την παρακινδυνευμένη σουηδική υποψηφιότητα από τη βέβαιη ελληνική. Η Cecilia Malmstrom έχασε, έστω και για πολύ λίγο. Αν είχε προωθηθεί η Άννα Διαμαντοπούλου, η μικρή αυτή διαφορά θα είχε άνετα υπερκαλυφθεί. Η Ευρωπαϊκή Ένωση απέδειξε και πάλι τη δυσκολία της να χαράξει στρατηγική χωρίς υπεροψίες και προκαταλήψεις.

Έστω και αν η Ελλάδα δεν επεκράτησε, απεκόμισε σημαντικά κέρδη. Η Άννα Διαμαντοπούλου έφθασε αξιοκρατικά στην τρίτη θέση, δικαιώνοντας την επιλογή του Πρωθυπουργού. Η κινητοποίηση και ο συντονισμός της διπλωματίας, του Πρωθυπουργού και της μικρής ομάδας η οποία οργάνωσε την εκστρατεία απέδειξαν ότι η Ελλάδα μπορεί να αντιμετωπίσει επιτυχώς μηχανισμούς με ασυγκρίτως υπέρτερα μέσα. Πρόκειται για μια παραγωγική άσκηση δημόσιας διπλωματίας, η οποία έφερε την Ελλάδα στο διεθνές στερέωμα, σε διεκδίκηση ηγετικού ρόλου. Προετοιμάστηκε προσεκτικά, με σοβαρότητα και σχεδιασμό και επέτρεψε στη χώρα μας να αποκτήσει αυτοπεποίθηση και να αντιληφθεί σε ποιους μπορεί να στηρίζεται. Η “γυάλινη οροφή”, η προκατάληψη κατά του Νότου, την ύπαρξη της οποίας υποκριτικά αμφισβητούν αντίπαλοι και σύμμαχοι, έγινε φανερή.

Σε αυτήν προσέκρουσε η Άννα Διαμαντοπούλου.

Ο νεοεκλεγείς Γενικός Γραμματέας κατανόησε περισσότερο από τους Ευρωπαίους το βάρος και τη σημασία της ελληνικής υποψηφιότητας η οποία, όπως έγινε αντιληπτό, τον ανησύχησε πολύ περισσότερο από τη σουηδική. Είναι βέβαιο ότι θα επιδιώξει τη συνεργασία της χώρας μας στο δύσκολο έργο το οποίο τον αναμένει. Εξάλλου, η δυναμική ελληνο-αυστραλιανή κοινότητα η οποία συνέβαλε αποφασιστικά στην εκλογή του δεν θα παραλείπει να του το υπενθυμίζει.

*Ομότιμος Καθηγητής στη Σορβόννη,Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδας στον Ο.Ο.Σ.Α.