του Ηλία Παλιαλέξη
Πουθενά αλλού στη Γη η αλλαγή του κλίματος δεν έχει τόσο έντονες συνέπειες όσο στις πολικές περιοχές. H υπερθέρμανση του πλανήτη έχει οδηγήσει σε δραστικές μειώσεις των θαλάσσιων πάγων, ανοίγοντας νέες περιοχές στην Αρκτική για τα πλοία τους καλοκαιρινούς μήνες, ενώ ταυτόχρονα, έχει εκθέσει την ασφάλεια της Ρωσίας σε νέες απειλές.
Σύμφωνα με άρθρο των New York Times, καθώς ο θαλάσσιος πάγος λιώνει στον Βόρειο Πόλο, η Ρωσία αναπτύσσει όλο και περισσότερους στρατιώτες και εξοπλισμό στις βορειότερες περιοχές της, αξιοποιώντας ουσιαστικά τον πρώτο στρατό που δρα στρατηγικά, εξαιτίας των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, δίνοντας έτσι την αφορμή στους ειδικούς να κάνουν λόγο για την αρχή ενός “Πολύ Ψυχρού Πολέμου”.
Σε πρόσφατη Σύνοδο στο Ρέικιαβικ της Ισλανδίας, η Ρωσία ανέλαβε την προεδρία του Αρκτικού Συμβουλίου, ενός διπλωματικού οργάνου, στο οποίο συμμετέχουν κράτη, συμπεριλαμβανομένων και των Ηνωμένων Πολιτειών, που μοιράζονται συμφέροντα στην περιοχή. Στο περιθώριο της συνάντησης, ο υπουργός Εξωτερικών Antony J. Blinken συναντήθηκε με τον ρώσο υπουργό Εξωτερικών, Σεργκέι Β. Λαβρόφ, στην πρώτη δια ζώσης συνάντηση μεταξύ ενός μέλους του υπουργικού συμβουλίου της κυβέρνησης Μπάιντεν και ενός Ρώσου ομολόγου του. Η στρατιωτική συσσώρευση της Μόσχας στην Αρκτική ήταν πιθανότατα μεταξύ των πολλών θεμάτων που συζήτησαν οι δύο διπλωμάτες. Σε ολόκληρη την ιστορία της, η Ρωσία προστατευόταν αποτελεσματικά από το Βορρά από τον παγωμένο Αρκτικό Ωκεανό. Ωστόσο, η ποσότητα πάγου του καλοκαιριού στον ωκεανό τα τελευταία χρόνια είναι περίπου κατά ένα τρίτο μικρότερη από το μέσο όρο της δεκαετίας του 1980, όταν ξεκίνησε η παρακολούθηση του φαινομένου, δήλωσαν οι ερευνητές του Εθνικού Κέντρου Δεδομένων Χιονιού και Πάγου στο Κολοράντο. Ο ωκεανός έχει χάσει σχεδόν ένα εκατομμύριο τετραγωνικά μίλια πάγου και αναμένεται μέχρι τα μέσα του αιώνα να είναι απαλλαγμένος από πάγο το καλοκαίρι, συμπεριλαμβανομένου και του Βόρειου Πόλου.
Το εκτεταμένο λιώσιμο των πάγων είναι ο «χειρότερος εφιάλτης» της Ρωσίας», δήλωσε ο Michael Kofman, επικεφαλής ερευνητής στο CNA, ένα think tank με έδρα το Arlington, στον Καναδά. «Ανοίγει ένα εντελώς νέο θέατρο-πολέμου σε περίπτωση σύγκρουσης με τις Ηνωμένες Πολιτείες», που θα αποδειχθεί πολύ δύσκολο να το υπερασπιστεί, σημείωσε. Από τα πέντε έθνη με σημαντική έκταση ακτής στην Αρκτική – Καναδάς, Δανία, Νορβηγία, Ρωσία και Ηνωμένες Πολιτείες – η Ρωσία έχει μακράν τη μακρύτερη.
«Κατά μία έννοια, η Ρωσία αποκτά νέα εξωτερικά σύνορα που πρέπει να προασπιστεί από πιθανούς εχθρούς», σημείωσε απ΄ την πλευρά του το Γερμανικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων και Ασφάλειας, μια δεξαμενή σκέψης που εδρεύει στο Βερολίνο, για το πρόβλημα που προκαλεί η εξαφάνιση του πάγου της Ρωσίας. Ο υπολοχαγός Balabeg A. Eminov είναι ο διοικητής του λόχου στο Franz Josef Land, στην επονομαζόμενη Trefoil Base. «Το κύριο ζητούμενο στην Αρκτική είναι η περιορισμένη προσβασιμότητα για πλοία, λόγω πάγου», είπε. «Τώρα η έκταση του ανοιχτού νερού αυξάνεται, και μαζί της η περιοχή δραστηριότητας των πλοίων».
Η ρωσική κυβέρνηση, σε αντίθεση με το Υπουργείο Άμυνας υπό τη διοίκηση του Τραμπ, αναγνώρισε ανοιχτά τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην πρόσφατη στρατηγική για την Αρκτική, που δημοσιεύθηκε πέρυσι. Σύμφωνα πάντα με τους New York Times, η τελευταία στρατιωτική στρατηγική των ΗΠΑ για την Αρκτική, που δημοσιεύθηκε το 2019, αναφέρεται ευφημικά στην εξαφάνιση του πάγου ως το «μεταβαλλόμενο φυσικό περιβάλλον».
Το αμερικανικό έγγραφο, ωστόσο, σημείωσε ότι η Ρωσία είχε πλέον τη μεγαλύτερη στρατιωτική παρουσία πάνω στον Αρκτικό Κύκλο και ότι η αποφυγή οποιασδήποτε αναφοράς για την αλλαγή του κλίματος είναι βέβαιο ότι θα αλλάξει υπό την κυβέρνηση του Μπάιντεν.
Ένας στόχος της ρωσικής στρατηγικής είναι να εκμεταλλευτεί οικονομικά τις ευκαιρίες που προκύπτουν, καθώς ξεπαγώνει ο ωκεανός. «Η κλιματική αλλαγή επιτρέπει την εμφάνιση νέων οικονομικών δυνατοτήτων», υπογραμμίζει η Μόσχα στο σχέδιό της για την Αρκτική. Η ρωσική κυβέρνηση και ρωσικές εταιρείες έχουν αναπτύξει διάφορες επιχειρηματικές δραστηριότητες, προκειμένου να επωφεληθούν από την κλιματική αλλαγή. Η εκμετάλλευση προσβάσιμων αποθεμάτων πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα είναι ψηλά στη λίστα. Η Μόσχα ελπίζει επίσης να μετατρέψει τον Αρκτικό Ωκεανό από την Ευρώπη έως την Ασία, τη Διαδρομή της Βόρειας Θάλασσας, ουσιαστικά σε έναν δρόμο με διόδια, απαιτώντας πληρωμές από καπετάνιους και συνοδούς παγοθραυστικών. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει και σημείο ανάφλεξης, επειδή η Ουάσιγκτον βλέπει την συγκεκριμένη πλωτή διαδρομή ως διεθνή εμπορική οδό. Το Υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ αναφέρει ότι διατηρεί το δικαίωμα να διεξάγει ασκήσεις ελεύθερης πλοήγησης στην Αρκτική, όπως συμβαίνει τώρα στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας.
Προς το παρόν, η στρατιωτική αντιπαράθεση έχει να κάνει με πλοία που “σκιάζουν” τα πλοία του άλλου κατά τη διάρκεια ασκήσεων, υπερπτήσεις βομβαρδιστικών μεγάλων αποστάσεων και μπλοκαρίσματα εκπομπών πλοήγησης. Σε κάθε περίπτωση όμως, όπως λένε οι ειδικοί, η Ρωσία θα προσπαθήσει να διατηρήσει το ισχυρό της προφίλ της στην εποχή της κλιματικής αλλαγής.
*πρώτη δημοσίευση: www.euractiv.gr
