της Ξένιας Κουναλάκη
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ υπεραμύνθηκε της απόφασης της Ουάσιγκτον να εξαιρέσει από τις κυρώσεις την εταιρεία που βρίσκεται πίσω από τον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream 2, με το επιχείρημα πως θα ήταν αντιπαραγωγικές για τις σχέσεις ΗΠΑ – Ευρώπης. Η επιλογή του Τζο Μπάιντεν, που έγινε γνωστή λίγο πριν από τη συνάντηση των δύο υπουργών Εξωτερικών, Αντονι Μπλίνκεν και Σεργκέι Λαβρόφ στο Ρέικιαβικ την περασμένη εβδομάδα, είναι μια πρώτη υποχώρηση προς τη Γερμανία, αλλά και μια χειρονομία καλής θελήσεως προς τη Ρωσία ενόψει της κρίσιμης πρώτης συνάντησής του με τον Ρώσο ομόλογό του, Βλαντιμίρ Πούτιν, στα μέσα Ιουνίου στη Γενεύη. Η προσωπική τους σχέση είχε άλλωστε ξεκινήσει επεισοδιακά με μια διπλωματική γκάφα εκ μέρους του Μπάιντεν, που αποκάλεσε τον Πούτιν «δολοφόνο», με αποτέλεσμα ο Ρώσος πρόεδρος να εκφράσει ερωτήματα για την πνευματική του κατάσταση.
Πολλοί Δυτικοί αναλυτές, πάντως, ψέγουν το Βερολίνο για την αδιαλλαξία του. Ο Φίλιπ Στίβενς, σχολιαστής των Financial Times, θεωρεί πως η άρνηση της καγκελαρίου Αγκελα Μέρκελ να «παγώσει» τη συμμετοχή του Βερολίνου στον αμφιλεγόμενο αγωγό ουσιαστικά ενθαρρύνει τον Πούτιν να δρα θεωρώντας πως διαθέτει ασυλία.
Ο Μπάιντεν εξήγησε ότι αντετίθετο στο σχέδιο από την πρώτη στιγμή, «τώρα όμως έχει σχεδόν ολοκληρωθεί» (σ.σ. είναι κατά 95% έτοιμο). «Αν προχωρούσαμε σε κυρώσεις, θα υπονομεύονταν οι σχέσεις με την Ευρώπη», εκτίμησε. Είναι γνωστό ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν επιζητεί βελτίωση των σχέσεων με τη Γερμανία κατά τη μετά Τραμπ εποχή, στο πλαίσιο ενός κοινού μετώπου ΗΠΑ – Ευρώπης κατά Κίνας και Ρωσίας.
Η απόφαση Μπάιντεν επικρίθηκε τόσο από το εσωτερικό του κόμματός του όσο και από τους Ρεπουμπλικανούς, με βασικό επιχείρημα και των δύο πλευρών ότι οι ΗΠΑ εμφανίζονται να κατευνάζουν τη Μόσχα. «Είναι ένα δώρο στον Πούτιν το οποίο θα αποδυναμώσει το κύρος των ΗΠΑ λίγο πριν πραγματοποιηθεί η συνάντηση κορυφής Μπάιντεν – Πούτιν», είπε ο γερουσιαστής Τζιμ Ρις. Ιδιαίτερα επικριτικό ήταν το κύριο άρθρο της Wall Street Journal που εκφράζει τα «γεράκια» της Ουάσιγκτον: «Το σχέδιο πυροδοτεί διακομματικές αντιδράσεις στις ΗΠΑ και τον Απρίλιο η Ευρωβουλή ζήτησε τη διακοπή του. Οι Γερμανοί έχουν την ευθύνη να αποφύγουν να καταστρέψουν τις σχέσεις τους με την Ουάσιγκτον και την υπόλοιπη ήπειρο. Ο αγωγός θα παράσχει φθηνή ενέργεια, αλλά θα εμβαθύνει την εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο. Αυτό είναι κακή γεωπολιτική πρακτική, με δεδομένη την αναθεωρητική εξωτερική πολιτική της Μόσχας. Αποτελεί επίσης οικονομική επιβράβευση του Πούτιν, ο οποίος εξακολουθεί να καταπνίγει τις αντιπολιτευτικές φωνές, να κρατά φυλακισμένο τον αντιφρονούντα Αλεξέι Ναβάλνι και να απειλεί την κυριαρχία των γειτόνων του».
Την ατμόσφαιρα στις σχέσεις Μόσχας – Ουάσιγκτον περιπλέκει και η υπόθεση της Λευκορωσίας, καθώς ο Πούτιν φέρεται αποφασισμένος να στηρίξει τον Αλεξάντερ Λουκασένκο. Ενδεικτική είναι η άρνηση της Ρωσίας να επιτρέψει σε πτήση της Austrian Airlines να προσγειωθεί, χωρίς να περάσει από τον εναέριο χώρο της Λευκορωσίας. Το αποτέλεσμα ήταν η αυστριακή αεροπορική εταιρεία να ματαιώσει την πτήση από τη Βιέννη στη ρωσική πρωτεύουσα. Το μέτρο αποτελεί απάντηση στην έκκληση της Ε.Ε. προς τις ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες να αποφεύγουν τη διέλευση από τον λευκορωσικό εναέριο χώρο.
Πάντως, ο αγωγός προκαλεί εσωτερικούς τριγμούς και στη Γερμανία. Η Αναλένα Μπέρμποκ, υποψήφια καγκελάριος εκ μέρους των Πρασίνων, που αυτήν τη στιγμή προηγούνται στις δημοσκοπήσεις ενόψει των εκλογών του Σεπτεμβρίου, αντιτίθεται σφόδρα στον Nord Stream 2, όχι μόνο λόγω των περιβαλλοντικών του επιπτώσεων στη Βαλτική, αλλά κι επειδή φέρνει τη Γερμανία αντιμέτωπη με όλες τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ειδικά στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη. Οι διαφωνίες της με τους Χριστιανοδημοκράτες και τους Σοσιαλδημοκράτες στο ζήτημα αναμένεται να αποδειχθούν ζωτικής σημασίας στη συγκρότηση μετεκλογικής κυβέρνησης συνεργασίας, αφού οι Πράσινοι πιθανότατα θα κληθούν να συμπράξουν με ένα από τα δύο παραδοσιακά κόμματα της χώρας.
Οι δύο φίλοι
Ο αγωγός ελέγχεται από τη Nord Stream AG, βασικός μέτοχος της οποίας είναι η Gazprom, που κύριος μέτοχος είναι το ρωσικό κράτος. Στόχος της κατασκευής του είναι η μεταφορά ρωσικού φυσικού αερίου προς τη Γερμανία και τη δυτική Ευρώπη. Η Μέρκελ επιμένει να στηρίζει τον αγωγό, με το επιχείρημα ότι θα συνδράμει την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της χώρας. Παρόλο που ισχυρίζεται ότι θα συζητήσει περαιτέρω με την Ουάσιγκτον, εμφανίζεται αμετακίνητη. Ενδεχόμενη ολοκλήρωση του σχεδίου θα συνιστούσε νίκη του Πούτιν, ο οποίος φιλοδοξεί μέσω του Nord Stream 2 να παρακάμψει την Ουκρανία και να στερήσει τα σχετικά έσοδα από το Κίεβο. Ο Γερμανός διευθύνων σύμβουλος της Nord Stream AG, Ματίας Βάρνιχ, πρώην πράκτορας της Στάζι, ο οποίος παραδόξως έκανε καριέρα ακριβώς λόγω αυτής της ιδιότητας, είναι επίσης στενός φίλος του Ρώσου προέδρου. Αν κάποιοι θεωρούσαν ότι ο συχνότερος Γερμανός επισκέπτης του Κρεμλίνου ήταν ο πρώην καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ, έσφαλαν. Η φιλία του Πούτιν με τον Βάρνιχ έχει βαθύτερες ρίζες, από το 1991, όταν ο δεύτερος κατάφερε να πείσει τον πρώτο να ανοίξει υποκατάστημα στην Αγία Πετρούπολη η Dresdner Bank.
*πρώτη δημοσίευση: www.kathimerini.gr
