ΠΡΟΣ ΕΚΠΛΗΞΕΙΣ ΣΤΙΣ ΙΤΑΛΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ

του Wolfgang Munchon *

Οι προσεχείς εκλογές στην Ιταλία δεν αποκλείεται να αποδειχθούν πηγή νέων προβλημάτων για την ευρωζώνη ειδικότερα και την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) γενικά. Πιθανόν δε να επαναληφθούν φαινόμενα του παρελθόντος, τα οποία δεν είναι άμοιρα της σημερινής ιταλικής κρίσης.

Το 2006, ο Ρομάνο Πρόντι, πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ήταν ο ηγέτης του αριστερού συνασπισμού της Ιταλίας. Οι δημοσκοπήσεις τού έδιναν μεγάλο προβάδισμα έναντι του αντιπάλου του, τότε πρωθυπουργού Σίλβιο Μπερλουσκόνι, καθ’ οδόν για τις προεδρικές εκλογές. Ο Ρ.Πρόντι κέρδισε με 25.000 ψήφους ή 0,1% του εκλογικού σώματος. Ανέβηκε στην εξουσία με την υπόσχεση των μεταρρυθμίσεων, αλλά κατάφερε να κάνει πολύ λίγα πράγματα. Δύο χρόνια αργότερα έχασε την ψήφο εμπιστοσύνης στην ιταλική Γερουσία. Η κυβέρνησή του κατέρρευσε. Αμέσως μετά, ο Σ.Μπερλουσκόνι επέστρεψε στην εξουσία με σαρωτική νίκη.

Θα μπορούσε άραγε αυτό να επαναληφθεί –αυτή την φορά με τον Πιερ-Λουΐτζι Μπερσάνι, ηγέτη των Δημοκρατικών, του κόμματος που δημιουργήθηκε μετά την καταστροφή του Ρ.Πρόντι το 2008 για να ενώσει την ιταλική αριστερά;

Οι πιο πρόσφατες δημοσκοπήσεις δίνουν μικρή πλειοψηφία των Δημοκρατικών στην Βουλή των Αντιπροσώπων, την Κάτω Βουλή της Ιταλίας. Το κόμμα αυτό χάνει έδαφος το τελευταίο διάστημα –μεταξύ άλλων και από το Κίνημα των Πέντε Αστέρων, ένα αντικαθεστωτικό, αντιευρωπαϊκό κόμμα με ηγέτη τον Πέπε Γκρίλο, ο οποίος έχει χρησιμοποιήσει εξαιρετικά αποδοτικά το Διαδίκτυο για να κερδίσει έδαφος. Αν ο Π.Λ.Μπερσάνι κερδίσει την εκλογή στην Κάτω Βουλή, έστω και με ελάχιστη πλειοψηφία, θα καταλήξει με μεγάλη κοινοβουλευτική πλειοψηφία λόγω του εκλογικού συστήματος, το οποίο δίνει πρόσθετες έδρες στο μεγαλύτερο κόμμα. Αλλά για να κυβερνήσει, θα χρειαστεί επίσης πλειοψηφία στην Άνω Βουλή, την Γερουσία, όπου το εκλογικό πλεονέκτημα καθορίζεται από τις περιφέρειες. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις υποδεικνύουν ελάχιστη πλειοψηφία για τον συνδυασμό δυνάμεων των Δημοκρατικών και του κεντρώου συνασπισμού υπό τον Μάριο Μόντι.

Αν αυτές οι δημοσκοπήσεις έχουν δίκιο, η Ιταλία οδεύει ουσιαστικά σε επανάληψη της εμπειρίας Πρόντι. Ο Μπερσάνι θα ηγηθεί ενός συνασπισμού που θα μπορούσε να περιλαμβάνει την ακόλουθη συλλογή ανόμοιων πολιτικών: τον συντηρητικό Μ.Μόντι και τους Χριστιανοδημοκράτες εταίρους του που έχουν συγκυβερνήσει με τον Μπερλουσκόνι, τους σκληροπυρηνικούς σοσιαλιστές του «παλαιού» κοινωνικού κράτους εντός των Δημοκρατικών και το Κόμμα της Αριστερής Οικολογικής Ελευθερίας που ίδρυσε ο Ν.Βεντάλα. Και, ενώ οι Μόντι και Βεντάλα έχουν αποκλείσει μία μετεκλογική συμμαχία, η ιδεολογική απόκλιση ανάμεσα στον Μόντι και ορισμένους «σκληρούς» σοσιαλιστές εντός των Δημοκρατικών είναι εξίσου μεγάλη.

Υπό τις συνθήκες αυτές, είναι πιθανόν ο αριστερός συνασπισμός να αναλάβει την εξουσία εν μέσω μιας δραματικής για την Ιταλία ύφεσης, την χειρότερη της ιστορίας της. Μια τέτοια εκδοχή δεν θα είναι χωρίς συνέπειες. Από την άλλη μεριά, στο επίπεδο της ιταλικής δεξιάς, ο Σ. Μπερλουσκόνι δείχνει να είναι εξαιρετικά αποτελεσματικός από πολιτικής πλευράς. Μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα έχει καταφέρει να κλείσει μια τεράστια ψαλίδα στις δημοσκοπήσεις ανάμεσα στο κόμμα του της Ελευθερίας και στους Δημοκρατικούς του Μπερσάνι. Υποπτεύομαι, έτσι, ότι η δεξιά θα αναδειχθεί σε μεγάλο νικητή των ιταλικών εκλογών. Είτε ο Σ.Μπερλουσκόνι θα πετύχει έναν απίστευτο θρίαμβο, είτε η δεξιά θα ανασυνταχθεί και θα αναδειχθεί σε πανίσχυρη αντίδραση κατά της λιτότητας και κατά του ευρώ, έναντι μιας αποδυναμωμένης και κατακερματισμένης κυβέρνησης.

Από την πλευρά του, ο κωμικός ηθοποιός Π.Γκρίλο είναι από ορισμένες απόψεις ακόμη πιο αποτελεσματικός υποψήφιος. Ήλθε από το πουθενά –ή, μάλλον, από την μπλογκόσφαιρα– μέσα σε λίγους μήνες και προτείνει ανοιχτά την έξοδο από το ευρώ. Τα ΜΜΕ πάντα υπογραμμίζουν ότι είναι ένας κωμικός, αλλά με την απαξίωση αυτή υποτιμούν την πολιτική του ευφυΐα. Και η τελευταία εμπεριέχει εκπλήξεις.

Αυτή λοιπόν είναι η δυναμική λίγες ημέρες πριν τις εκλογές. Το πιθανότερο αποτέλεσμα είναι μία εύθραυστη πλειοψηφία της κεντρο-αριστεράς και μια δεξιά κατά της λιτότητας και πιθανόν κατά του ευρώ, που πιθανότατα θα συσπειρωθεί στην αντιπολίτευση.

Ωστόσο, το στοιχείο που καθιστά εξαιρετικά επισφαλή οποιαδήποτε πρόβλεψη είναι ο ασυνήθιστα μεγάλος αριθμός των ανθρώπων που δεν έχουν ακόμη αποφασίσει. Είναι περίεργο, αλλά ο αριθμός των αναποφάσιστων αυξάνεται κατά την προεκλογική περίοδο. Είναι πιθανόν έτσι να προκύψει ένα αναπάντεχο αποτέλεσμα προς οποιαδήποτε κατεύθυνση. Επίσης, ένας πρόσθετος παράγοντας αβεβαιότητας είναι η αλλαγή της συμπεριφοράς των ΜΜΕ. Ειδικά οι εφημερίδες, έχουν χάσει σε μεγάλο βαθμό την επιρροή τους ενώ τα ιντερνετικά sites όπως το linkiesta.it και τα κοινωνικά δίκτυα γίνονται πιο σημαντικά.
Ίσως λοιπόν οι ιταλικές εκλογές να προσφέρουν και νέα τροφή για σκέψη…

* Αρθρογράφος στην εφημερίδα Financial Times