των Luca Bertuzzi και Mathieu Pollet
Οι ιδεολογικές συζητήσεις για το μέλλον της βιομηχανικής στρατηγικής της Ευρώπης αναθερμαίνονται ενώ η ένωση επανεξετάζει τον καλύτερο τρόπο επίτευξης στρατηγικής ανεξαρτησίας από ξένους προμηθευτές σε βασικούς οικονομικούς τομείς.
Η διακοπή των διεθνών αλυσίδων εφοδιασμού εξαιτίας της πανδημίας οδήγησε τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής της Ε.Ε. να αγωνιστούν για την ανεξαρτησία τους από τρίτες χώρες σε στρατηγικούς τομείς της οικονομίας- όπως τονίζεται στην επικαιροποιημένη βιομηχανική στρατηγική.
Οι συζητήσεις ειδικότερα γύρω από τη ψηφιακή κυριαρχία έχουν επιταχυνθεί μετά την ακύρωση τον Μάιο των διαδικασιών σύναψης δημόσιων συμβάσεων για το Κέντρο υπερυπολογιστών της Βαρκελώνης, επισημαίνοντας τις ιδεολογικές διαφορές της Ευρώπης σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης των ξένων τεχνολογιών.
«Η κατάσταση που ισχύει για την Ευρώπη είναι ότι παίρνουμε το 100% των τεχνολογιών μας από τις Shenzhen και California. Αυτό δεν είναι βιώσιμο.», δήλωσε ο Bert Hubert, συνιδρυτής της PowerDNS.
Ιδεολογικές διαφορές
Σε μια ανακοίνωση του 2020, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκανε έκκληση για ανοικτή στρατηγική αυτονομία, η οποία ορίζεται ως η «διαμόρφωση νέων μηχανισμών παγκόσμιας οικονομικής διακυβέρνησης και η ανάπτυξη αμοιβαία επωφελών διμερών σχέσεων, με ταυτόχρονη προστασία από αθέμιτες και καταχρηστικές πρακτικές». Ωστόσο, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής διαφωνούν για το πώς πρέπει να επιτευχθεί αυτή η αυτονομία.
Βάσει της παρεμβατικής αντίληψης, με επικεφαλής τη Γαλλία, το κράτος θα πρέπει να διαδραματίζει ισχυρότερο ρόλο στην ενίσχυση της εγχώριας ικανότητας υιοθετώντας προστατευτικές πρακτικές, εάν αυτό κριθεί απαραίτητο. Το φιλελεύθερο μέτωπο, που αποτελείται από σκανδιναβικές χώρες και λίγα μικρότερα κράτη- μέλη, υπερασπίζεται τις αρχές του ελεύθερου εμπορίου, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να υπάρχει εξάρτηση από τεχνολογίες του εξωτερικού.
Αυτή η ιδεολογική ένταση υπέστη πρόσφατα μεγάλες πολιτικές αλλαγές. Το Brexit αποτέλεσε ένα μεγάλο πλήγμα για το φιλελεύθερο μέτωπο, καθώς με την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου έχασε τον πιο ισχυρό του υποστηριχτή. Ο επακόλουθος εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ- Κίνας οδήγησε επίσης σε μια πιο παρεμβατική πολιτική ως συνέπεια του πλήγματος των αλυσίδων αξίας.
Η γαλλική προσέγγιση
Το Παρίσι, όπως και το Βερολίνο, θέλει να δημιουργήσει βιομηχανικούς πρωταθλητές- ευρωπαϊκές εταιρίες ικανές να ανταγωνίζονται αμερικανικές και κινεζικές εταιρίες. Ωστόσο, οι μεσαίες και μικρότερες χώρες της ένωσης στερούνται μεγάλων εταιριών και οικονομιών κλίμακας και, έτσι, τείνουν να βλέπουν αυτή τη βιομηχανική πολιτική ως μια καθαρά γαλλο- γερμανική προσπάθεια.
Η κυριαρχία κατά τη Γαλλία είναι «η δυνατότητα επιλογής, δηλαδή η επιλογή εξαρτώμενων χωρών και η μόνιμη διατήρηση αυτής της δυνατότητας», όπως δήλωσε ο Γάλλος βουλευτής Philippe Latombe- σημειώνοντας ότι πολλές ευρωπαϊκές χώρες δεν συμμερίζονται την προσέγγιση αυτή.
«Οι βόρειες χώρες μάλλον υποστηρίζουν τις διατλαντικές σχέσεις και θεωρούν ότι δεν πρέπει να υπάρχει παρέμβαση. Οι χώρες του Νότου επιθυμούν περισσότερο να πορευθούν ανεξάρτητα. Και, μαζί με τη Γερμανία, προσπαθούμε να βρούμε λύσεις μέσω εσωτερικών διαδικασιών και να προβούμε σε σχετικές ρυθμίσεις», πρόσθεσε.
Ο διευθύνων σύμβουλος της Scaleway, Yann Lechelle, παρατήρησε πώς η Γαλλία έχει μακρά ιστορία στον χώρο της τεχνολογικής καινοτομίας με κρατικές παρεμβάσεις. Για παράδειγμα, το πρόσφατα εγκεκριμένο cloud doctrine, θα μπορούσε να οδηγήσει σε «κβαντικό άλμα», καθώς οποιοδήποτε νέο κυβερνητικό έργο θα πρέπει να είναι διαθέσιμο στο δημόσιο cloud.
Ανοικτή οικονομία
Οι υποστηρικτές της ανοικτής οικονομίας υποστηρίζουν ότι η Ευρώπη θα μπορούσε να έχει συγκριτικό πλεονέκτημα και να γίνει πιο ανθεκτική επεκτείνοντας την αλυσίδα εφοδιασμού της.
«Το ερώτημα είναι τι σημαίνει στρατηγική αυτονομία. Βασικά, αυτονομία σημαίνει κανένας περιορισμός σε σχέση με τον έξω κόσμο. Θα πρέπει να είμαστε σαφείς για το τι μπορούμε να επιτύχουμε, ενώ σε πολλούς τομείς λίγα μπορούν πραγματικά να επιτευχθούν. Ζούμε σε έναν πολύ διασυνδεδεμένο κόσμο, και πρέπει να το αποδεχτούμε», δήλωσε ο Niclas Poitiers, ερευνητής στο οικονομικό think tank Bruegel.
Σύμφωνα με τον Poitiers, η κρατική παρέμβαση τείνει να κάνει τις εταιρίες λιγότερο ανταγωνιστικές και πιο εξαρτημένες από δημόσιες συμβάσεις. Για παράδειγμα, οι κινεζικές κρατικές εταιρίες τείνουν να είναι πολύ λιγότερο παραγωγικές σε σχέση με τις εταιρίες που δεν δέχονται δημόσια υποστήριξη.
Όσον αφορά τις κρατικές παρεμβάσεις, ο Poitiers διαχωρίζει το λογισμικό και το υλικό. Φέρνει το παράδειγμα των ημιαγωγών στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου τα περισσότερα από τα συστήματα αναπτύχθηκαν αρχικά για το στρατό και η τεχνολογία αυτή εξαπλώθηκε και στα καταναλωτικά αγαθά. Ωστόσο, αυτή η βιομηχανική στρατηγική είναι πολύ πιο δύσκολο να ακολουθηθεί από τον τομέα των ψηφιακών υπηρεσιών.
Δημόσιες συμβάσεις
Αυτό που μπορεί να μοιάζει με απλή θεωρητική συζήτηση, έχει απτές συνέπειες κατά τη διάθεση δημόσιων χρηματοδοτήσεων. Ο Lechelle τονίζει ότι μόνο το 0,1% των δημοσίων συμβάσεων στην Ευρώπη προορίζεται για ευρωπαϊκές τεχνολογικές εταιρίες. «Προκειμένου να επέλθει εξισορρόπηση, πρέπει να υπάρχει απόλυτη προθυμία για στήριξη της τοπικής αγοράς.»
Αντίθετα, το φιλελεύθερο μέτωπο προτιμά να αγοράζει την καλύτερη διαθέσιμη υπηρεσία ανεξάρτητα από τη χώρα προέλευσης. Αυτές οι διαφορετικές θεωρίες εξελίχθηκαν σε κρίση τον προηγούμενο μήνα, κατά τις διαδικασίες προμηθειών για το Κέντρο υπερυπολογιστών της Βαρκελώνης.
Το συμβόλαιο ανατέθηκε στη γαλλική τεχνολογική εταιρία «Atos», παρά το γεγονός ότι η προσφορά της IBM- Lenovo θεωρήθηκε καλύτερη. Αποφασιστικό ρόλο είχε το γεγονός ότι η Atos συνέβαλε ενεργά στη δημιουργία της τεχνολογικής αλυσίδας εφοδιασμού της Ευρώπης. Η έντονη εναντίωση της ισπανικής κυβέρνησης οδήγησε τελικά στην ακύρωση των διαδικασιών για τις δημόσιες συμβάσεις.
«Διαθέτουμε θεσμούς που βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην ιδέα του ανοιχτού εμπορίου που είναι βασικό για την λειτουργία της ενιαίας αγοράς. Θα ήταν δύσκολο να αλλάξει πραγματικά το υπάρχον σύστημα. Ωστόσο, ασκούμε πιέσεις προς ένα πιο παρεμβατικό μοντέλο», δήλωσε ο Poitiers.
*πρώτη δημοσίευση: www.euractiv.com
