Συνέπειες από την προσωρινή επιτάχυνση του πληθωρισμού

του Σεραφείμ Κωνσταντινίδη

Ένας παλιός όσο και αόρατος εχθρός επιστρέφει. Το παράδοξο είναι ότι η επιστροφή του πληθωρισμού εμφανίζεται στην περίοδο του κορωνοϊού επειδή πολλές δραστηριότητες σταμάτησαν, ενώ η αναστάτωση της παγκόσμιας αγοράς αντιμετωπίστηκε με τεράστια κεφάλαια.

Στις ΗΠΑ ο πληθωρισμός βρέθηκε έπειτα από πολλά χρόνια σε σημείο-ρεκόρ 5,4% σε ετήσια βάση, ενώ στη Γερμανία είχαμε τον Μάιο ρεκόρ δεκαετίας, αφού έφθασε το 2,5% και σχετίζεται με την αύξηση των τιμών πετρελαίου, φυσικού αερίου, αγαθών όπως τα μέταλλα, αλλά και παροχής υπηρεσιών.

Στην Ελλάδα, ο δείκτης τιμών καταναλωτή τον Ιούνιο παρέμεινε συγκρατημένος. Σημείωσε αύξηση 0,9% έναντι μηδενικής μεταβολής τον αντίστοιχο μήνα πέρυσι. Ωστόσο η διεθνής τάση ήδη «δουλεύει» υπόγεια. Τον Μάιο, ο γενικός δείκτης τιμών εισροών και εκροών στη γεωργία – κτηνοτροφία παρουσίασε αύξηση 6,7% έναντι μείωσης 5,4% πέρυσι. Τον ίδιο μήνα, ο δείκτης τιμών εισαγωγών στη βιομηχανία σημείωσε αύξηση 22,8% έναντι μείωσης 15,1% πέρυσι και αύξηση μόλις 1,9% πρόπερσι τους αντίστοιχους μήνες. Η άνοδος των τιμών μπορεί να μην είναι ακόμα αισθητή στους καταναλωτές αλλά έρχεται, καθώς οι πρώτες ύλες και τα εξαρτήματα που αγοράζουν οι βιομηχανίες, όπως και τα αγροτικά προϊόντα, είναι ακριβότερα.

Μάλιστα, η επανεμφάνιση του εισαγόμενου πληθωρισμού οφείλεται κυρίως στην αύξηση του δείκτη τιμών εισαγωγών από χώρες εκτός Ευρωζώνης κατά 37,3%, και στην αύξηση του δείκτη τιμών εισαγωγών από χώρες Ευρωζώνης κατά 3,4%.

Παρατηρητές, αρμόδιοι όπως και οι κεντρικές τράπεζες υποστηρίζουν ότι το φαινόμενο είναι προσωρινό και αποδίδεται στην αναστάτωση που προκάλεσε η πανδημία σε συνδυασμό με την παροχή ρευστότητας στις οικονομίες και τα μηδενικά επιτόκια.

Υπάρχουν σημαντικοί λόγοι που ενισχύουν το επιχείρημα. Κατ’ αρχάς η εμφάνιση της παραλλαγής «Δέλτα» πιθανότατα θα κάνει την ανάκαμψη ήπια, λιγότερο έντονη. Δεύτερον, το μεγάλο πακέτο ανάκαμψης στις ΗΠΑ που είχε εξαγγείλει ο πρόεδρος Μπάιντεν, θα είναι μικρότερο. Από 2,2 τρισ. δολάρια περιορίζεται σε λιγότερα από 1,2 τρισ. και θα αφορά μεγαλύτερη περίοδο. Τρίτον και επίσης σημαντικό είναι ότι η Κίνα αποφάσισε να ελέγξει τις πληθωριστικές πιέσεις. Πράγματι, οι τιμές χονδρικής σε βιομηχανικά προϊόντα εκτοξεύτηκαν αλλά ο τιμάριθμος καταναλωτή κρατιέται χαμηλά και φαίνεται ότι θα ληφθούν αθόρυβα –όπως πάντα– και αυταρχικά –όπως συνήθως– μέτρα ελέγχου τιμών…

Βεβαίως, η τιμή του πετρελαίου διέγραψε μεγάλο κύκλο, καθώς μειώθηκε από 70 δολάρια στην αρχή του 2020 κάτω από 20 δολάρια στα τέλη Απριλίου του 2020 και τώρα βρίσκεται λίγο πάνω από τα 73 δολάρια. Η θέσπιση προσαύξησης άνθρακα στις τιμές υγρών καυσίμων και φυσικού αερίου σε κάποιες χώρες (όπως και η Γερμανία) ενισχύει τις τιμές ενέργειας.

Επίσης, μετατέθηκαν οι περίοδοι εκπτώσεων για είδη ένδυσης και υπόδησης από τον Ιανουάριο στον Δεκέμβριο στη Γερμανία και αναβλήθηκαν στην Ιταλία και στη Γαλλία.

Τίποτα όμως από όλα αυτά δεν δικαιολογεί τον φόβο για τον πληθωρισμό. Φυσικά παραμένει ανοικτό θέμα εάν θα ακολουθήσουν αυξήσεις μισθών και αν θα ενισχυθεί η κατανάλωση ώστε να επιταχυνθεί η ανάπτυξη. Και ασφαλώς το μεγάλο θέμα είναι με ποιο τρόπο θα είναι βιώσιμη η παροχή ρευστότητας στις οικονομίες, η χρηματοδότησή τους με μηδενικά επιτόκια.

Η αναζωπύρωση του πληθωρισμού δείχνει να είναι παροδική, αλλά είναι σαν να επανεμφανίστηκε μια ασθένεια που νομίζαμε ότι εξαλείφθηκε αρχές της δεκαετίας του ’90. Η θεραπεία με άνοδο επιτοκίων μπορεί να εφαρμοστεί σε δόσεις, αλλά κάτι αλλάζει άμεσα στη νοοτροπία των αγορών. Η γενιά που σήμερα διοικεί τις οικονομίες συνηθίζει στην ιδέα ότι κάτι που γνώριζε μόνον από πανεπιστημιακά συγγράμματα υπάρχει, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.