της Γεωργίας Ευαγγελίας Καραγιάννη
Υπάρχει πλήθος ορισμών για την έννοια της Αναστοχαστικής Μάθησης (Reflect Learning). Ένας ορισμός που περιγράφει την μέθοδο αυτή σε επίπεδο επαγγελματικό και αποδίδεται από τον Christopfer Johns (διεθνώς αναγνωρισμένος ως πρωτοπόρος της αναστοχαστικής πρακτικής, ανήκει στον χώρο της υγειονομικής περίθαλψης), ορίζει την Αναστοχαστική Μάθηση ως ένα παράθυρο από το οποίο ο επαγγελματίας μπορεί να κάνει μια ανασκόπηση των εμπειριών του και των πρακτικών που έχει ήδη αξιοποιήσει. Μέσω της διαδικασίας αυτής μπορεί να αντιληφθεί τι τελικά αποκόμισε από τις επαγγελματικές του εμπειρίες, αλλά και να εντοπίσει τις διαφορές μεταξύ του «επιθυμητού» και «πραγματοποιήσιμου» κατά τη θέσπιση των νέων επαγγελματικών του στόχων.
Αξιοποιώντας την πρακτική της Αναστοχαστικής Μάθησης μπορείτε να αντιληφθείτε καλύτερα πόσο έχετε επωφεληθεί από μια επαγγελματική εμπειρία, είτε από μια συγκεκριμένη πρακτική που ακολουθήσατε στα πλαίσια της εργασίας σας, αλλά ακόμα και σε προσωπικό επίπεδο. Ακόμα και σε περιπτώσεις που ο σχεδιασμός που ακολουθήσατε τελικά δεν καρποφόρησε, σας δίνεται μια δεύτερη (ή και τρίτη) ευκαιρία ώστε να σκεφτείτε πως θα μπορούσε ο σχεδιασμός αυτός, σε άλλη χρονική στιγμή και υπό άλλες συνθήκες, να αξιοποιηθεί καταλλήλως ώστε να είναι αποδοτικός και προς όφελός σας.
Ημερολόγιο Αναστοχασμού
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι και εργαλεία που μπορούν να διευκολύνουν την Αναστοχαστική Μάθηση. Ένα εργαλείο που θα μπορούσε να σας φανεί ιδιαίτερα χρήσιμο είναι το Ημερολόγιο Αναστοχασμού. Ως Ημερολόγιο Αναστοχασμού (Reflective Journal) καλείται η καταγραφή ενός συνόλου εμπειριών, παρατηρήσεων και δεδομένων που απορρέουν από τις εμπειρίες ενός επαγγελματία. Είναι ένας τρόπος δόμησης της σκέψης με το χαρακτηριστικό της κριτικής ανάλυσης, υπό την μορφή γραπτού κειμένου. Για την καλύτερη κατανόηση του εργαλείου αυτού, παρατίθεται και η παρακάτω ανάλυση των απαραίτητων βημάτων για τη σύνταξη ενός Ημερολογίου Αναστοχασμού, βάσει της μεθόδου DIEP.
Ποια είναι η Μέθοδος DIEP;
Η Μέθοδος DIEP (Describe, Interpret, Evaluate, Plan) είναι ένας τρόπος σύνταξης ενός Ημερολογίου Αναστοχασμού. Ειδικότερα, τα στάδια καταγραφής είναι τα εξής:
1.Describe (Περιγράφω): Είναι το στάδιο περιγραφής των υπό εξέταση γεγονότων. Μεταξύ των ερωτήσεων που πρέπει να απαντήσετε στο σημείο αυτό είναι «τι είδα;», «τι άκουσα;», «ποιές σκέψεις έκανα;».
2.Interpret (Ερμηνεύω): Αποτελεί το στάδιο ερμηνείας των γεγονότων. Στο σημείο αυτό καλείστε να καταγράψετε υποθέσεις και συμπεράσματα που προκύπτουν από τη συγκεκριμένη εμπειρία, ή ακόμα και σκέψεις τυχόν σύνδεσης της εμπειρίας αυτής με παρόμοια περιστατικά που έχουν ήδη συμβεί κατά το παρελθόν.
3.Evaluate (Αξιολογώ): Είναι το στάδιο αξιολόγησης των σκέψεων, υποθέσεων και συμπερασμάτων που προέκυψαν από το προηγούμενο στάδιο. Η πιο σημαντική ερώτηση που χρήζει απάντησης στο σημείο αυτό είναι «Τι πιστεύω για τα γεγονότα που συνέβησαν και για τις παρατηρήσεις που έκανα;». Είναι η στιγμή που απαιτείται μια κριτική θεώρηση, από μέρους σας, των γεγονότων και των σχετικών παρατηρήσεων.
4.Plan (Σχεδιάζω): Αποτελεί το τελικό στάδιο, αυτό του σχεδιασμού του τρόπου με τον οποίο θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν τα δεδομένα που δίνονται από τα προηγούμενα στάδια. Σημαντικά ερωτήματα που πρέπει να τεθούν στο σημείο αυτό -και να απαντηθούν από εσάς, φυσικά- είναι «τι με διδάσκει η εμπειρία αυτή;», «πώς μπορώ μελλοντικά να αξιοποιήσω αυτό που με δίδαξαν τα γεγονότα;».
Η Αναστοχαστική Μάθηση μπορεί να αποτελέσει μέσο για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων σας, να ανακαλύψετε καλύτερα τις ικανότητες που ίσως δεν είχατε αντιληφθεί προηγουμένως ότι διαθέτετε και να θέσετε νέους στόχους. Αυτά μπορούν να επιτευχθούν μέσω της ανάλυσης των εμπειριών και με τον εντοπισμό των θετικών και αρνητικών σημείων του τρόπου κατά τον οποίο αντιδράσατε σε ένα συγκεκριμένο γεγονός. Η Αναστοχαστική Μάθηση αποτελεί, λοιπόν, ένα σημαντικό «εργαλείο» απόκτησης αυτογνωσίας μέσω της αυτοαξιολόγησης, το οποίο μπορεί να σας συνοδεύει και να σας εξελίσσει ως επαγγελματία καθόλην την επαγγελματική σας πορεία.
