του Μανώλη Κωστίδη*
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τις τελευταίες ημέρες μιλάει συνέχεια για τη «Μεγάλη Τουρκία τoυ 2023», χτίζει νέα στρατηγεία, παράγει επιθετικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη και τονίζει πως η ανάπτυξη της τουρκικής οικονομίας έφτασε στα επίπεδα του 21,7%! Όμως υπάρχει και η άλλη εικόνα της Τουρκίας με τον επίσημο πληθωρισμό να φτάνει στα επίπεδα του 19,25%, με τον βασικό μισθό να έχει μειωθεί σε χαμηλότερα επίπεδα από αυτά της Κίνας και ο ίδιος ο κ. Ερντογάν να αναγκάζεται να μειώσει το όριο εκλογής στο Κοινοβούλιο για να μπορέσει στις επόμενες εκλογές ο κυβερνητικός του εταίρος Ντεβλέτ Μπαχτσελί να εκλέξει βουλευτές, καθώς τα ποσοστά της κυβερνητικής συμμαχίας έχουν μειωθεί σε ιστορικά χαμηλά.
Στο πλαίσιο της τελετής παρουσίασης του νέου επιθετικού μη επανδρωμένου αεροσκάφους Bayraktar-Akinci, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υποστήριξε πως «η Toυρκία ανήκει στις τρεις πρώτες χώρες παγκοσμίως στην παραγωγή πολεμικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών», προειδοποιώντας ότι «όποιος θέλει να μετακινήσει έστω και μια πέτρα στην περιοχή μας, θα ζητήσει τη συγκατάθεση της Τουρκίας».
Το νέο «Πεντάγωνο»
Ο κ. Ερντογάν την επόμενη ημέρα θεμελίωσε το έργο της κατασκευής του νέου κτιρίου του γενικού επιτελείου των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων –το οποίο θα έχει το σχήμα όχι Πενταγώνου, αλλά ημισελήνου– και θα είναι έτοιμο το 2023. Στόχος της Αγκυρας είναι όλα τα επιτελεία στρατού ξηράς, ναυτικού και αεροπορίας να συγκεντρωθούν σε αυτό το νέο κτίριο, το οποίο σύμφωνα με τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης χτίζεται κοντά στις νέες εγκαταστάσεις των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών (ΜΙΤ). Στην τουρκική πρωτεύουσα σχολιάζουν ότι «χτίζεται μια νέα Τουρκία».
Ο Τούρκος πρόεδρος δηλώνει ιδιαίτερα ικανοποιημένος και από την απόδοση της τουρκικής οικονομίας που σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία στο β΄ τρίμηνο του 2021 παρουσίασε ρυθμό ανάπτυξης 21,7%. Αναλυτές θεωρούν πως αυτό είναι ένα σημαντικό νέο, ωστόσο θυμίζουν πως η σύγκριση με το 2020 –που ήταν και η πιο σκληρή περίοδος της πανδημίας– δεν είναι και το καλύτερο συγκρίσιμο μέγεθος.
Την ίδια στιγμή, ωστόσο, το τουρκικό τηλεοπτικό δίκτυο FOX της Τουρκίας αποκάλυψε πως λόγω της μεγάλης υποτίμησης της τουρκικής λίρας, ο βασικός μισθός στην Τουρκία μειώθηκε σε χαμηλότερα επίπεδα από αυτά της Κίνας! Το ρεπορτάζ αποκαλύπτει πως ο βασικός μισθός στην Κίνα βρίσκεται στα 340 δολάρια (286 ευρώ), ενώ ένας εργαζόμενος στην Τουρκία ο οποίος απασχολείται με βασικό μισθό λαμβάνει 337 δολάρια (283 ευρώ)! Αναλυτές τονίζουν πως σχεδόν το 55% των Τούρκων εργάζεται με τις απολαβές του βασικού μισθού! Το 2013 ο βασικός μισθός στην Τουρκία είχε φτάσει στα επίπεδα των 450 ευρώ!
Παράλληλα, ο πληθωρισμός έχει ξεπεράσει κάθε ρεκόρ, από την εποχή που ο Ερντογάν ήρθε στην εξουσία –το 2002– και φτάνει σήμερα το 19,25%. Οι οικονομολόγοι τονίζουν πως, ενώ στην παγκόσμια οικονομία τα επίπεδα επιτοκίων δανεισμού είναι σχεδόν στα μηδενικά επίπεδα, το επιτόκιο δανεισμού της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας βρίσκεται στο 19% και τώρα είναι σε χαμηλότερα επίπεδα από τον πληθωρισμό!
Πιέζει το προσφυγικό
Μέσα σε αυτό το οικονομικό κλίμα, το προσφυγικό πιέζει την τουρκική κυβέρνηση καθώς η παρουσία 5 εκατομμυρίων προσφύγων ενοχλεί ιδιαίτερα τους φτωχούς πολίτες της Τουρκίας και η Άγκυρα ξεκαθαρίζει πως «δεν θα δεχθεί ούτε έναν επιπλέον πρόσφυγα» σε περίπτωση νέου προσφυγικού κύματος από το Αφγανιστάν. Η οικονομία και το προσφυγικό πιέζουν και τα ποσοστά της κυβερνητικής συμμαχίας, που με το σημερινό εκλογικό σύστημα θα πρέπει να λάβει το 50,1%? ένα ποσοστό που θα εξασφαλίζει την εκλογή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην προεδρία. Όμως αυτό από μόνο του δεν είναι αρκετό, καθώς στις εκλογές οι ψηφοφόροι εκλέγουν τους βουλευτές και από το 1983 μέχρι και σήμερα το εκλογικό όριο διατηρήθηκε στο 10%.
Αλλαγή εκλογικού ορίου
Ο κυβερνητικός σύμμαχος του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗP) του κ. Μπαχτσελί, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις βρίσκεται στα επίπεδα του 6%-8% και γι’ αυτό ο ίδιος ο κ. Μπαχτσελί ανακοίνωσε πως το εκλογικό όριο θα μειωθεί στο 7%. Αναλυτές τονίζουν πως αυτή η αλλαγή γίνεται για να μπορέσει το ΜHP να εισέλθει στο Κοινοβούλιο, καθώς υπάρχει ο κίνδυνος να εκλεγεί ο Ερντογάν και το Κοινοβούλιο να ελέγχεται από την αντιπολίτευση!
Έμπειροι πολιτικοί αναλυτές θεωρούν ότι με το μάτι στις εκλογές ο Ερντογάν θα δώσει βάρος στην ανάπτυξη της οικονομίας και στις ξένες επενδύσεις. Γι’ αυτό εξηγούν πως προσπαθεί να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με τους μέχρι πρόσφατα «εχθρούς του» –τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Ισραήλ αλλά και τις ΗΠΑ και την Ε.Ε.– καθώς θεωρεί πως οι πιθανές ξένες επενδύσεις θα του φέρουν και την πολιτική επιβίωσή του. Κοινή διαπίστωση όλων είναι πως οι επενδύσεις του Κατάρ και της Ρωσίας δεν ήταν και δεν είναι αρκετές για να επαναφέρουν την οικονομία στα επίπεδα του παρελθόντος.
*ανταποκριτής της «Καθημερινής» στην Κωνσταντινούπολη
