του Λευτέρη Παπαγιαννάκη*
Η πανδημία κυριαρχεί τους τελευταίους 18 τουλάχιστον μήνες στην παγκόσμια ειδησεογραφία, και δικαιολογημένα, αφού έχει αλλάξει αυτό που γνωρίζαμε ως κανονικότητα με συντριπτικό τρόπο. Παρ’ όλο που σιγά σιγά και λόγω του εμβολιασμού υπάρχει μια γενική αίσθηση ότι τα πράγματα επανέρχονται, με την άρση περιοριστικών μέτρων και επαναφορά δραστηριοτήτων, η πανδημία και το κόστος της, ψυχολογικό, κοινωνικό, οικονομικό κτλ., είναι παρόντα. Κάποιες από τις «συνήθειες» θα μείνουν μαζί μας αρκετό καιρό, ίσως για πάντα, όπως και να ορίζεται χρονικά αυτό.
Με την πανδημία, όπως ήταν μάλλον αναμενόμενο, εμφανίστηκαν και πολλές θεωρίες συνωμοσίας και αντιδράσεις για τα μέτρα και κυρίως τον εμβολιασμό. Στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες χώρες, εξελίχθηκε σε μια συμμαχία αυτών που ονομάζουμε «ψεκασμένους» και την Ακροδεξιά. Στην αρχή της πανδημίας και ειδικά στο πρώτο λοκντάουν οι αντιδράσεις ήταν ελάχιστες, αφού στη χώρα υπήρχε μια ευρύτερη κοινωνική και πολιτική συναίνεση, σε συνδυασμό με το απολύτως κατανοητό «μούδιασμα», αφού η εξέλιξη της πανδημίας ήταν τέτοια που η αίσθηση ότι παρακολουθούμε ταινία ήταν διάχυτη.
Όταν, πλησιάζοντας το καλοκαίρι του 2020, μετά από ένα πολύ σκληρό λοκντάουν, ξεκίνησε η χαλάρωση ενόψει διακοπών και με τη λογική ότι ο τουρισμός είναι πυλώνας της εθνικής οικονομίας, κάποιες διαχειριστικές και επικοινωνιακές αστοχίες της κυβέρνησης έδωσαν λαβή και χώρο για την αμφισβήτηση των επιλογών και των μέτρων, ενώ ήταν ήδη σαφές ότι το κόστος για την οικονομία ήταν πολύ μεγάλο. Το καλοκαίρι δεν πήγε καλά, όπως ήταν φυσικό και στο δεύτερο λοκντάουν η ένταση αυξήθηκε: Οι θεωρίες συνωμοσίας φούντωσαν και μαζί και οι αντιδράσεις, ειδικά όταν ξεκίνησε η συζήτηση για τον εμβολιασμό. Δημιουργήθηκε ένα αντιεμβολιαστικό μπλοκ και στην Ελλάδα όπου «συμμετείχαν» πολλοί πιστοί, ακραίοι συνωμοσιολόγοι και ακροδεξιοί, οι οποίοι είχαν τη συνηθισμένη ατζέντα της αμφισβήτησης της πολιτείας και των θεσμών της μέσα από την αμφισβήτηση της πανδημίας, των εμβολίων και των μέτρων.
Η επαμφοτερίζουσα στάση της Εκκλησίας έχει συμβάλει στην ανάπτυξη αυτού του αντιεμβολιαστικού κινήματος και παρ’ όλο που κάποιοι ιεράρχες κάνουν πολύ σημαντικές προσπάθειες για να πείσουν για τη χρησιμότητα του εμβολιασμού. Η καθυστέρηση της ηγεσίας της Εκκλησίας να πάρει θέση έχει κοστίσει. Η Ακροδεξιά μπήκε σε αυτή τη θεματική βάζοντας στον δημόσιο διάλογο και άλλα «αγαπημένα» της θέματα, όπως η μετανάστευση, στοχοποιώντας τους πρόσφυγες και μετανάστες ως κίνδυνο για τη δημόσια υγεία και δίνοντας ψευδή στοιχεία για κρούσματα.
Η εκμετάλλευση από την Ακροδεξιά της αμφισβήτησης της πανδημίας είναι παγκόσμιο φαινόμενο και πολλές φορές παίρνει ακραίες και βίαιες μορφές, αλλά και θεσμικές. Ας θυμηθούμε τι έλεγε ο Τραμπ στις ΗΠΑ σε σχέση με την πανδημία και τους τρόπους αντιμετώπισής της, οι οποίοι ήταν αντιεπιστημονικοί και σε κάποιες περιπτώσεις κόστισαν ζωές. Το αποτύπωμα αυτής της στάσης το βλέπουμε και σήμερα με τη Χρήση Κτηνιατρικού φαρμάκου για άλογα που χρησιμοποιούν αυθαίρετα ασθενείς, με αρκετά θύματα. Σε πολλές χώρες είναι πλέον σαφές ότι η Ακροδεξιά είναι πίσω από τις βίαιες αντιδράσεις και γίνονται έρευνες από το κράτος-όπως στην Αυστραλία.
Η συνάντηση των δύο ρευμάτων ενδυναμώνεται από τον φόβο, την άγνοια και την αμφισβήτηση και ό,τι απαντάει σε αυτά υιοθετείται και πολλαπλασιάζεται. Το επόμενο στάδιο είναι να δούμε εάν θα προκύψει και πολιτική κίνηση από αυτή τη «συνάντηση».
*μέλος του ΔΣ της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου
