"Ενιαίος φορολογικός Συντελεστής: Ένας απλός, αναπτυξιακός και δίκαιος φόρος"

Βιβλιοκρισία από τον Κώστα Χριστίδη*

Ένα ιδιαίτερα σημαντικό βιβλίο του Τάσου Ι. Αβραντίνη, με τον ανωτέρω τίτλο, κυκλοφόρησε πρόσφατα. Η σημασία του θέματος το οποίο πραγματεύεται είναι αντιστρόφως ανάλογη προς τον αριθμό των σχετικών βιβλίων στην ελληνική βιβλιογραφία. Πράγματι, αυτή περιορίζεται σε ελάχιστα συγγράμματα γενικού περιεχομένου δημοσιονομικής πολιτικής, γραμμένα από καθηγητές της Νομικής τον περασμένο αιώνα, καθώς και σε ολιγάριθμα άρθρα δημοσιευθέντα κυρίως στην εφημερίδα "Εστία" (επί διευθύνσεως Αλέξη Ζαούση) ή μελέτες, όπως του ΙΟΒΕ (που εξέδωσε η διαΝΕΟσις το 2018) και της Μιράντας Ξαφά (που εξέδωσε το ΚΕΦΙΜ ΤΟ 2019). Και όμως, οι επιπτώσεις της φορολογίας στη λειτουργία της οικονομίας και της κοινωνίας, στη ζωή και την δραστηριότητα κάθε ανθρώπου και κάθε επιχείρησης, δεν μπορούν να τονισθούν επαρκώς …

Το πελώριο αυτό κενό έρχεται να καλύψει σε μεγάλο βαθμό το βιβλίο του Τάσου Αβραντίνη. Ο συγγραφέας, έγκριτος νομικός, γνωστός και από τις συνεπείς επί δεκαετίες προσπάθειές του για την υπεράσπιση της ελευθερίας και του ορθολογισμού, εκθέτει με συστηματικό και τεκμηριωμένο τρόπο την κεντρική ιδέα αντικατάστασης της λεγόμενης ‘’προοδευτικής’’ φορολογίας από την αναλογική φορολογία, την εφαρμογή δηλ. ενός ενιαίου φορολογικού συντελεστή (flat-tax rate) στα εισοδήματα όλων των φυσικών προσώπων (που μπορεί να επεκταθεί και στα νομικά πρόσωπα).

Το βιβλίο (με πρόλογο του ομ.καθηγητή Πολιτικής Οικονομίας Γεωργίου Μπήτρου) ξεκινά με μία ιστορική αναδρομή της εξέλιξης της φορολογικής θεωρίας και πρακτικής από την νομοθεσία του Σόλωνα μέχρι την εφαρμογή της αναλογικής φορολογίας κατά τις δύο πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Προχωρά σε αναλυτική παρουσίαση των σπουδαίων πλεονεκτημάτων του ενιαίου φορολογικού συντελεστή : οικονομική αποτελεσματικότητα, βελτίωση της οικονομικής συμμόρφωσης (μείωση φοροδιαφυγής), σταθερότητα και ασφάλεια, αύξηση φορολογικών εσόδων, οικονομική ανάπτυξη και, έσχατον αλλά όχι ελάχιστον, πραγματική και όχι μεταφυσική δικαιοσύνη, αποκαλύπτοντας ‘’την διαστροφή της γλώσσας όσο και της λογικής από κορυφαίους μάλιστα επιστήμονες στην υπηρεσία της πολιτικής σκοπιμότητας’’. Συνεχίζει ο Τάσος Αβραντίνης περιγράφοντας σε επόμενο κεφάλαιο την εφαρμογή της αναλογικής φορολογίας και τα εξ αυτής εντυπωσιακά δημοσιονομικά επιτεύγματα σε χώρες, όπως : Εσθονία, Ρωσία, Σλοβακία, Ουγγαρία, Βουλγαρία κ.α. Αναπτύσσει με σαφήνεια τα χαρακτηριστικά ενός αποτελεσματικού και συμβατού με την ελευθερία φορολογικού συστήματος, το οποίο στηρίζεται σε τέσσερις αρχές, το πρώτον διατυπωθείσες από τον θεωρούμενο ως πατέρα της οικονομικής επιστήμης Σκωτσέζο Adam Smith. Οι τέσσερις αυτές αρχές είναι : η αρχή του πανδήμου (οι πολίτες να συνεισφέρουν στις δημόσιες δαπάνες κατ’ αντιστοιχίαν του εισοδήματός τους), η αρχή της βεβαιότητας (φόροι ορισμένοι και όχι αυθαίρετοι), η αρχή της προσφορότητας (οι φόροι να εισπράττονται κατά τον πλέον πρόσφορο για τον φορολογούμενο τρόπο και χρόνο) και η αρχή της ευθηνίας (τα έξοδα βεβαίωσης και είσπραξης των φόρων να περιορίζονται στο ελάχιστο). Ατυχώς και οι τέσσερις αυτές αρχές πλήττονται στην Ελλάδα, στην οποία η φορολογική πραγματικότητα συνιστά έναν εφιάλτη.

Προς διόρθωση της κατάστασης αυτής ο Τάσος Αβραντίνης προτείνει τα εισοδήματα κάθε φυσικού προσώπου, από όποια πηγή και αν προέρχονται, να αθροίζονται και να φορολογούνται με έναν ενιαίο φορολογικό συντελεστή 15%. Ταυτόχρονα να χορηγηθεί ένα αφορολόγητο όριο για όλους τους φορολογούμενους (και για το σύνολο του φορολογητέου εισοδήματος), ύψους 5.000 €. Η μεταρρύθμιση αυτή εκτιμάται, βάσει στοιχείων που επικαλείται ο συγγραφέας, ότι θα είναι δημοσιονομικά ουδέτερη για μία μεταβατική περίοδο τριών ετών, ενώ μετά θα υπάρξει μετά βεβαιότητος βελτίωση των δημόσιων οικονομικών της χώρας. Ως επιστέγασμα του βιβλίου παρατίθεται σχέδιο Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, που αντικαθιστά τον σημερινό κυκεώνα με ένα σαφές κείμενο 25συνολικά άρθρων, διά των οποίων εισάγεται ο αναλογικός φόρος εισοδήματος, "ένας απλός, αναπτυξιακός και δίκαιος φόρος".

Σε άρθρο μου στην "Εστία" (9 Σεπτεμβρίου 2011) εισηγούμην και εγώ την καθιέρωση ενός ενιαίου χαμηλού φορολογικού συντελεστή (π.χ. 17%) επί του φορολογητέου εισοδήματος κάθε Έλληνα, με ταυτόχρονο ορισμό ενός γενναιόδωρου αφορολόγητου ποσού. Σημείωνα στο τέλος του άρθρου ότι "οι μόνοι που θα αντιδράσουν, για ευνόητους λόγους, είναι οι γραφειοκράτες του Υπουργείου Οικονομικών και οι πολιτικοί που θα χάσουν τη δυνατότητα να ανταμείβουν φίλους και να τιμωρούν αντιπάλου". Έκτοτε ελάχιστα βελτιώθηκαν τα πράγματα, παρά την ένταση και την διάρκεια της οικονομικής κρίσης, η οποία θα έπρεπε να μας είχε κάνει σοφότερους. Θυμίζω, ο Milton Friedman έχει πει :"Μόνο μία κρίση – πραγματική ή νομιζόμενη – δημιουργεί πραγματική αλλαγή. Όταν αυτή η κρίση πραγματοποιείται, οι αποφάσεις που λαμβάνονται βασίζονται στις ιδέες που μας περιβάλλουν. Αυτή, πιστεύω είναι η βασική αποστολή μας : να αναπτύσσουμε εναλλακτικές πολιτικές και να τις κρατάμε ζωντανές και διαθέσιμες μέχρις ότου το πολιτικά ανέφικτο καταστεί πολιτικά αναπόφευκτο". Αυτή, τελικά είναι η πολύτιμη συμβολή του βιβλίου του Τάσου Αβραντίνη : προτείνει, με εδραία επιχειρηματολογία, μία εναλλακτική φορολογική πολιτική η οποία, όσο και αν σήμερα μοιάζει, ακόμη, ανέφικτη, σύντομα μπορεί – με τη συνδρομή ολοένα περισσότερων κηρύκων της ελευθερίας και της λογικής – να καταστεί πολιτικά αναπόφευκτη.

*Νομικός – Οικονομολόγος