της Αλεξάνδρας Παπαϊσιδώρου*
Για πρώτη φορά το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης τίθεται σε πλήρη λειτουργία και στοχεύει να είναι ο κορυφαίος θεσμός σύγχρονης τέχνης και οπτικού πολιτισμού της χώρας.
Μια εκτεταμένη σειρά μεταρρυθμίσεων, καινοτομιών και νέων εκθεσιακών πρακτικών αλλάζουν ριζικά τη φυσιογνωμία του και τον πολιτιστικό, καλλιτεχνικό και θεσμικό του προσανατολισμό.
Το ΕΜΣΤ αποκτά νέα Δήλωση Αποστολής (mission statement), η οποία δίνει έμφαση
• στον ρόλο του Μουσείου ως φορέα καλλιέργειας της ιστορικής γνώσης και της
πολιτικής κρίσης
• στη θέση του Μουσείου από γεωπολιτική σκοπιά και στον τρόπο που αυτή
διαμορφώνει την πολιτική των συλλογών και των εκθέσεών του
• στη θεσμική υποχρέωση του Μουσείου για την καλλιέργεια βέλτιστων πρακτικών
• στις αρχές που διέπουν το εκθεσιακό και το δημόσιό του πρόγραμμα
Δομικές αλλαγές στη λειτουργία και την οργάνωση του ΕΜΣΤ διασφαλίζουν την αποτελεσματικότερη και πιο χρηστή διοίκησή του
• Εισάγεται ο θεσμός του Διοικητικού-Οικονομικού Διευθυντή
• Ο ετήσιος προϋπολογισμός του ΕΜΣΤ για πρώτη φορά ανέρχεται στο ποσό των 9.204.854?€
• Καθορίζεται πίνακας αμοιβών του Μουσείου για όλους τους καλλιτέχνες και τους εργαζόμενους στο πεδίο του πολιτισμού, οι οποίοι θα συνεργάζονται μαζί του
Aλλάζει δομικά η συλλεκτική πολιτική του ΕΜΣΤ και η εκθεσιακή της λογικη
• Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στο γεωπολιτικό περιβάλλον της Ελλάδας, τα Βαλκάνια, την Τουρκία, τη Βόρεια Αφρική και την Μέση Ανατολή, την περιοχή που άλλοτε λεγόταν Λεβάντε
• Αναδεικνύονται μέσω των έργων νέες αφηγήσεις που στρέφουν την προσοχή στην ταραχώδη ιστορία της Ελλάδας, στη διασπορά και τον κοσμοπολιτισμό, στις μειονοτικές φωνές
• Υποστηρίζονται οι νέοι καλλιτέχνες, ιδίως εκείνοι που υπέστησαν κατεξοχήν τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης της τελευταίας δεκαετία
• Η λογική της μόνιμης και παγιωμένης έκθεσης της συλλογής καταργείται και αντικαθίσταται με ένα πρόγραμμα επιμελημένων εκθέσεων από την συλλογή
• Εισάγονται θεσμικές μεταρρυθμίσεις που περιλαμβάνουν ένα ολοκληρωμένσύστημα διαχείρισης της συλλογής, κώδικα δεοντολογίας στη συνεργασία του Μουσείου με τους καλλιτέχνες, τις συνεργασίες του Μουσείου με θεσμούς της Αθήνας και της περιφέρειας για την έκθεση της συλλογής και την αρχιτεκτονική μέριμνα για τις εκθέσεις
Το πρόγραμμα των περιοδικών ομαδικών και ατομικών εκθέσεων αποκτά πλέον εννοιολογική συνοχή και καθορίζεται από τις γενικότερες θεματικές κατευθύνσεις, όπως περιγράφονται στην Αποστολή του Μουσείου. Ειδικότερα, οι εκθέσεις συμβάλλουν στην καλλιέργεια ιστορικής γνώσης, στην κατανόηση της γεωπολιτικής θέσης της Ελλάδας, στην ανάδειξη της σύγχρονης και νεότερης ελληνικής τέχνης και στην ανάπτυξη της σχέσης του ΕΜΣΤ με την Αθήνα. Το πρόγραμμα των περιοδικών και ατομικών εκθέσεων απλώνεται πλέον σε όλο το κτίριο και έξω από αυτό.
Ειδικότερα για το 2022 ανακοινώνονται οι ακόλουθες εκθέσεις:
Statecraft. Διαμορφώνοντας το Κράτος
Ομαδική έκθεση με τη συμμετοχή 36 καλλιτεχνών, από τους οποίους οι εννέα Έλληνες. Η έκθεση εξετάζει τους μηχανισμούς κατασκευής, τη δομή και την ιδεολογική ρητορική που ενέχει το οικοδόμημα του έθνους και του κράτους, την αντικατάσταση της εθνικής αντιπροσώπευσης από δημόσιους ή ιδιωτικούς υπερεθνικούς θεσμούς. Αναλύει τα εγγενή τους προβλήματα και τις περιπλοκότητές τους και παρατηρεί τη σημερινή τους αστάθεια, καθώς παρατηρούμε την άνοδο του εθνικισμού στην Ευρώπη για άλλη μια φορά.
Επιμέλεια: Κατερίνα Γρέγου
Εγκαίνια: 16 Ιουνίου (έως 30/10/2022)
Ειρήνη Βουρλούμη: Στον ίδιο χώρο
Ένας φωτογραφικός διάλογος με τον ζωγράφο Ανδρέα Βουρλούμη
Η φωτογράφος Ειρήνη Βουρλούμη συνομιλεί με το έργο του παππού της, ζωγράφου Ανδρέα Βουρλούμη (1910–1999), αντιπαραβάλλοντας δικές της φωτογραφίες της Αθήνας με έργα εκείνου, σε μια χειρονομία καλλιτεχνικού αναστοχασμού και τρυφερής επίσκεψης στην ιστορία.
Επιμέλεια: Σταμάτης Σχιζάκης
Εγκαίνια: 16 Ιουνίου (έως 30/10/2022)
Αντώνης Πίττας: jaune, geel, gelb, yellow
Πράξεις μοντερνισμού με τον Αντώνη Πίττα και τον Theo van Doesburg
Ατομική έκθεση στην οποία ο Πίττας ως μέρος της καλλιτεχνικής του πρακτικής εκθέτει για πρώτη φορά στην Ελλάδα πρωτότυπα έργα του σημαντικού καλλιτέχνη του De Stijl, Theo van Doesburg (1883–1931), σε συνομιλία με έργα του ΕΜΣΤ. Η έκθεση είναι συνεργασία του ΕΜΣΤ με το Centraal Museum της Ουτρέχτης.
Επιμέλεια: Δάφνη Βιτάλη
Εγκαίνια: 16 Ιουνίου (έως 30/10/2022)
Δημήτρης Τσουμπλέκας: Αμαζόνιος
We are sailing with a corpse in the cargo
Ο καλλιτέχνης στήνει μια πολυσχιδή έκθεση που περιλαμβάνει φωτογραφίες, εγκαταστάσεις και προβολές στο κτήμα του Νίκου Κεσσανλή και της Χρύσας Ρωμανού στο ρέμα Πολυδρόσου στο Μαρούσι. Η έκθεση είναι ένας φόρος τιμής στη μνήμη, καταγράφει τις αλλαγές που αφήνει ο χρόνος στο ανθρώπινο σώμα αλλά και στο σώμα της πόλης. Η έκθεση Αμαζόνιος εγκαινιάζει το καινούργιο πρόγραμμα του ΕΜΣΤ Extra Muros, εκθέσεις εκτός του Μουσείου σε σημαίνοντα ιστορικά ή καλλιτεχνικά τοπόσημα.
Εγκαίνια: 5 Μαΐου, 19:00–23:00 (έως 03/07/2022)
Διεύθυνση: Κεσσανλή-Σταματάκη 10, Νέο Μαρούσι 15 126
Ωράριο λειτουργίας: Πέμπτη–Κυριακή, 18:00–21:30
Jennifer Nelson: Απόβλητα (Κληρονομιά)
Η καλλιτέχνις εγκαθίσταται μέχρι τον Σεπτέμβριο στους χώρους του Μουσείου, φέρνει τα σκουπίδια της –που συνέλεγε για έναν χρόνο– και δημιουργεί έργο μέσα στο ίδιο το Μουσείο δίνοντας την δυνατότητα στους επισκέπτες να γίνουν μάρτυρες της δημιουργικής διαδικασίας, να κατανοήσουν την ποσότητα των απορριμμάτων που παράγουν και να σκεφτούν τρόπους ανακύκλωσής τους.
Έργο εν εξελίξει
Stephan Goldrajch: Arbre a Palabres
(Το Δέντρο της πλατείας)
Το Arbres a Palabres (Το Δέντρο της πλατείας) του Stephan Goldrajch είναι ένα δέντρο φτιαγμένο από κομμάτια πλεκτών, υφαντών και κεντημάτων, από νήματα πολύχρωμα και κουρέλια σε ποικίλα μοτίβα και συνθέσεις. Το έχουν δημιουργήσει άνθρωποι διαφορετικών ηλικιών και κοινωνικών ομάδων που ζουν ή εργάζονται στις γειτονιές γύρω από το Μουσείο, αλλά και ένοικοι σε οίκους ευγηρίας ή πρόσφυγες σε παρακείμενες δομές.
15.12.2021–31.05.2022
Lawrence Abu Hamdan: Ηχητικός ντετέκτιβ
O σημαντικός καλλιτέχνης και νικητής του βραβείου Turner 2019, παρουσιάζει για πρώτη φορά στην Ελλάδα τις ταινίες του οι οποίες διερευνούν τα θέματα των διαφιλονικούμενων συνόρων, της ιθαγένειας και της ελευθερίας μετακίνησης.
Εγκαίνια: 16 Ιουνίου (έως 30/10/2022)
Το ΕΜΣΤ εγκαινιάζει ένα καινούργιο εκδοτικό πρόγραμμα, το οποίο στοχεύει στην παραγωγή πρωτότυπου ερευνητικού και κριτικού λόγου, στην ανάδειξη νέων Ελλήνων και διεθνών συγγραφέων, ιστορικών και θεωρητικών και στην οργάνωση ενός ευρύτερου δικτύου συνεργασιών με τους επαγγελματίες του βιβλίου.
Το εκδοτικό πρόγραμμα του ΕΜΣΤ διέπεται από τις αρχές του κώδικα δεοντολογίας και βέλτιστων πρακτικών που
εισάγει το Μουσείο.
Μεταξύ άλλων καινοτομιών το εκδοτικό πρόγραμμα του ΕΜΣΤ περιλαμβάνει την έκδοση του εξαμηνιαίου, διαδικτυακού και δίγλωσσου περιοδικού σύγχρονης τέχνης και πολιτισμικής κριτικής Το χταπόδι.
Το τμήμα Εκπαίδευσης του ΕΜΣΤ υλοποιεί προγράμματα για όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες, αλλά και διαφορετικές ομάδες κοινού, όπως ειδικές ομάδες και ενήλικες, τα οποία εμπλουτίζονται διαρκώς και δίνουν τη δυνατότητα επαφής με την τέχνη, με τρόπους που αναπτύσσουν τη φαντασία και την κριτική σκέψη. Την τρέχουσα περίοδο το τμήμα Εκπαίδευσης υλοποιεί τρία διακρατικά προγράμματα στο πλαίσιο των οποίων, μέσα από συνέργειες με άλλους ευρωπαϊκούς φορείς, αναπτύσσει νέες μεθόδους προσέγγισης των πολιτιστικών αγαθών με πολλαπλό κοινωνικό όφελος.
*Editor-at-large / PhD cand. University of Piraeus, Cultural Diplomacy & International Relations
