της Julia Symon*
Οι ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει να έχουν υπόψη τους τους περιορισμούς του τεστ αντοχής για το κλίμα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και να προσέχουν το σενάριο «too-big-to-fail» μόλις αρχίσουν να υλοποιούνται οι κλιματικοί κίνδυνοι, υποστηρίζει η Julia Symon.
Την Παρασκευή, 8 Ιουλίου, η ΕΚΤ δημοσίευσε τα αποτελέσματα του bottom-up «2022 climate risk stress test». Τα αποτελέσματα αποτελούν μία από τις σημαντικές παραδόσεις στο πλαίσιο των στρατηγικών προτεραιοτήτων της Τραπεζικής Εποπτείας της ΕΚΤ για την περίοδο 2022-24 και ακολουθούν τα «top-down» τεστ αντοχής για τον κλιματικό κίνδυνο σε ολόκληρη την οικονομία της ΕΚΤ που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο του 2021. Τα αποτελέσματα προσελκύουν μεγάλη προσοχή από τους φορείς χάραξης πολιτικής, καθώς ο τραπεζικός προληπτικός κανονισμός της ΕΕ βρίσκεται επί του παρόντος σε διαδικασία αναθεώρησης.
Τι είναι το «τεστ αντοχής για το κλίμα» της ΕΚΤ;
Σε αντίθεση με τον ορισμό της Επιτροπής της Βασιλείας για τα stress test, τα οποία θα πρέπει να αξιολογούν τη χρηματοοικονομική θέση των τραπεζών υπό αυστηρά αλλά αληθοφανή σενάρια, το «κλιματικό τεστ αντοχής» της ΕΚΤ ήταν, όπως αναφέρεται στην έκθεση, μια άσκηση εκμάθησης για να ενισχυθεί «τόσο η ικανότητα των τραπεζών όσο και των εποπτικών αρχών να αξιολογούν τον κλιματικό κίνδυνο».
Λόγω των δεδομένων και των μεθοδολογικών προκλήσεων, η ΕΚΤ δεν είναι ακόμη σε θέση να συμπεράνει κατά πόσον οι τράπεζες θα είναι σε θέση να αντέξουν τις οικονομικές απώλειες που προκύπτουν από ακραία γεγονότα που σχετίζονται με το κλίμα και τη μετάβαση σε μια οικονομία χωρίς άνθρακα.
Η ΕΚΤ διευκρίνισε ότι το τεστ αντοχής για το κλίμα δεν θα έχει «άμεσες επιπτώσεις στο κεφάλαιο» σε αντίθεση με τα «παραδοσιακά» χρηματοοικονομικά τεστ αντοχής της. Ως εκ τούτου, σύμφωνα με τον ορισμό της Επιτροπής της Βασιλείας, η άσκηση αποτελεί απλώς μια διερευνητική ανάλυση σεναρίων – ένα θεμελιωδώς διαφορετικό εργαλείο από ένα πραγματικό τεστ αντοχής.
Αυτή η σημαντική απόχρωση συχνά χάνεται όταν δημοσιοποιούνται τα αποτελέσματα των «τεστ αντοχής» – δεδομένης της τεράστιας σηματοδοτικής δύναμης των ενεργειών της ΕΚΤ και της έλξης που απέκτησαν τα τεστ αντοχής στην εποπτική επικοινωνία.
Πώς πρέπει να ερμηνεύονται τα αποτελέσματα;
Η ΕΚΤ εκτιμά ότι 41 από τις μεγαλύτερες τράπεζες της ΕΕ θα μπορούσαν δυνητικά να χάσουν 70 δισεκατομμύρια ευρώ τα επόμενα τρία χρόνια λόγω των κινδύνων που σχετίζονται με το κλίμα – ένα ποσό που επισκιάζεται από τα πάνω από 1,6 τρισεκατομμύρια κεφάλαια και τα πάνω από 25 τρισεκατομμύρια περιουσιακά στοιχεία των τραπεζών που εποπτεύονται από την ΕΚΤ. Το αποτέλεσμα αυτό υποδήλωνε πολλές αντιδράσεις «πανικού» που παίζουν στα χέρια εκείνων που αντιτίθενται σε αποφασιστική δράση για την αντιμετώπιση των κλιματικών κινδύνων.
Ωστόσο, ο μακρύς κατάλογος των περιορισμών της άσκησης προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων θέτει υπό αμφισβήτηση τη χρησιμότητα της εκτίμησης των ζημιών. Το γεγονός ότι οι τράπεζες δεν μπορούν να υπολογίσουν με ακρίβεια τον κλιματικό κίνδυνο χρησιμοποιώντας τα υφιστάμενα μοντέλα πιστωτικού κινδύνου υποδηλώνει το νηπιακό στάδιο της προσπάθειας.
Η έκθεση της ΕΚΤ δεν επιτρέπει μεγάλη εμβάθυνση στις λεπτομέρειες, καθώς τα 70 δισ. ευρώ είναι ο μοναδικός αριθμός ζημιών που περιλαμβάνεται. Καλύπτει μόνο 41 από τις 104 σημαντικές τράπεζες και αντιπροσωπεύει μόνο το ένα τρίτο των συνολικών τους ανοιγμάτων. Στην έκθεση δεν παρέχεται σύγκριση με την κεφαλαιακή θέση και το συνολικό ενεργητικό των τραπεζών που αναλύθηκαν, ώστε να τεθεί το αποτέλεσμα σε προοπτική.
Το ποσό των 70 δισεκατομμυρίων ευρώ για τις ζημίες καλύπτει μόνο τις ζημίες από τα σενάρια τριετούς μεταβατικού κινδύνου και μονοετούς φυσικού κινδύνου. Αυτοί οι χρονικοί ορίζοντες έρχονται σε αντίθεση με εκείνους της κλιματικής αλλαγής. Η ΕΚΤ παρέμεινε σιωπηλή σχετικά με τις πιθανές απώλειες των τραπεζών στο σενάριο των 30 ετών.
Έτσι, το αποτέλεσμα είναι περιορισμένης χρησιμότητας για τη στάθμιση του δυνητικού χρηματοοικονομικού κόστους της κλιματικής αλλαγής.
Το πιο σοβαρό σενάριο του τεστ αντοχής για το κλίμα στην έκθεση δεν περιλαμβάνει καμία οικονομική ύφεση που να συνοδεύει τις αρνητικές κλιματικές επιπτώσεις. Το παγκόσμιο ΑΕΠ προβλέπεται να αυξηθεί κατά 57% το 2050 σε σύγκριση με το 2021. Ακόμη και στο σενάριο του «θερμοκηπίου», το σενάριο στο οποίο δεν εφαρμόζονται νέες κλιματικές πολιτικές, οι παγκόσμιες εκπομπές αυξάνονται μέχρι το 2080, οδηγώντας σε αύξηση της θερμοκρασίας κατά περίπου 3°C.
Αυτό συγκρίνεται εντυπωσιακά με τις προβλέψεις για επιπτώσεις -18% του παγκόσμιου ΑΕΠ στις αναλύσεις που πραγματοποίησε η Swiss Re. Είναι σημαντικό ότι τα σενάρια φυσικών κινδύνων δεν αποτυπώνουν τα σημαντικά ανατρεπτικά γεγονότα που σχετίζονται με το κλίμα και τα οποία είναι πιθανό να δούμε μόλις επιτευχθούν σημεία καμπής πέραν της αύξησης της θερμοκρασίας κατά 2C.
Τι σημαίνουν τα αποτελέσματα για την ατζέντα της ΕΕ για τον κλιματικό κίνδυνο;
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αναζητούν όλο και περισσότερο τα αποτελέσματα των τεστ αντοχής για το κλίμα για να καθοδηγήσουν τις επιπτώσεις της πολιτικής. Η χρονική συγκυρία των αποτελεσμάτων των τεστ αυτών είναι πιο σημαντική από ποτέ, όταν οι τραπεζικοί κανόνες προληπτικής εποπτείας της ΕΕ βρίσκονται υπό αναθεώρηση και τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εργάζονται για τις τροποποιήσεις του κανονισμού και της οδηγίας για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις (CRR/CRD).
Αν μη τι άλλο, η έκθεση της ΕΚΤ δείχνει ότι υπάρχουν πολλοί «γνωστοί άγνωστοι», αλλά υπάρχουν ακόμη περισσότεροι «εντελώς άγνωστοι» (παράγοντες) όσον αφορά τον κλιματικό κίνδυνο. Η πρώιμη ανάπτυξη των δυνατοτήτων μέτρησης του κλιματικού κινδύνου είναι ανησυχητική, δεδομένου του χρονικού διαστήματος που έχουμε στη διάθεσή μας για να αποτρέψουμε περαιτέρω μη αναστρέψιμες αλλαγές στο κλίμα.
Οι ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει να δώσουν προσοχή στις ανησυχητικές διαπιστώσεις της έκθεσης της ΕΚΤ, όπως το γεγονός ότι οι παγκόσμιες συστημικά σημαντικές τράπεζες κατέχουν το μεγαλύτερο μερίδιο των ανοιγμάτων στις βιομηχανίες με τη μεγαλύτερη ένταση άνθρακα. Η συγκέντρωση κινδύνων στις μεγαλύτερες συστημικά σημαντικές τράπεζες σημαίνει ότι θα μπορούσαμε να καταλήξουμε ξανά στο σενάριο «too-big-to-fail» μόλις αρχίσουν να υλοποιούνται οι κλιματικοί κίνδυνοι.
Και ενώ οι εργασίες σχετικά με τα δεδομένα και τις μεθοδολογίες για τους κινδύνους που σχετίζονται με το κλίμα συνεχίζονται, το μόνο συμπέρασμα παραμένει αμετάβλητο: το σαφές, αναμφισβήτητο όφελος της έγκαιρης δράσης.
*επικεφαλής έρευνας και συνηγορίας της ΜΚΟ Finance Watch με έδρα τις Βρυξέλλες
**πρώτη δημοσίευση: www.euractiv.gr
Από: Athanase Papandropoulos
