του Δημήτρη Κούρκουλα
Όταν η χώρα μας εντάχθηκε στην ευρωπαϊκή οικογένεια το 1981 ως 10ο κράτος-μέλος οι αρμοδιότητες και οι δραστηριότητες των Βρυξελλών ήταν περιορισμένες: Τελωνειακή Ένωση, Κοινή Αγροτική Πολιτική, πολιτική για τον άνθρακα και τον χάλυβα και ορισμένες δράσεις αναπτυξιακής βοήθειας προς τις χώρες του τρίτου κόσμου. Δεν υπήρχε ευρωπαϊκή εμπλοκή σε ζητήματα περιβάλλοντος, σε θέματα ενέργειας, σε ζητήματα μεταφορών, στην προστασία των καταναλωτών, σε θέματα κοινωνικής πολιτικής, σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας και βεβαίως δεν υπήρχε ούτε εσωτερική αγορά ούτε το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα, το ευρώ.
Ακόμα και οι πιο αισιόδοξοι ευρωπαϊστές δεν μπορούσαν να φανταστούν την ιλιγγιώδη ταχύτητα με την οποία προχώρησε η ευρωπαϊκή συνεργασία αλλά και την ακτινοβολία της σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο ώστε μέσα σε λίγες δεκαετίας η Ευρώπη των 6 να γίνει η Ευρώπη των 28, και μετά το Brexit των 27.
Αυτή η θριαμβευτική πορεία δεν ήταν πάντα ευθύγραμμη. Πολλές φορές η ενωμένη Ευρώπης αντιμετώπισε μεγάλες κρίσεις και προκλήσεις.
Πριν καν κλείσει δεκαετία, η ΕΟΚ αντιμετώπισε βαθιά εσωτερική κρίση όταν η Γαλλία του Ντε Γκολ απείχε επί 7 μήνες από τις συνεδριάσεις όλων των ευρωπαϊκών οργάνων εκφράζοντας τη δυσφορία της με την πολιτική της «κενής καρέκλας». Πολλοί είχαν τότε σπεύσει να προαναγγείλουν το τέλος του ευρωπαϊκού πειράματος. Παρόμοιες δυσοίωνες προβλέψεις επικράτησαν όταν η Θάτσερ απαιτούσε επιτακτικά «τα λεφτά μου πίσω» τη δεκαετία του ’80, κάτι που βρισκόταν σε αντίθεση με θεμελιώδεις κανόνες του κοινού εγχειρήματος.
Όταν κατέρρευσαν τα ολοκληρωτικά καθεστώτα στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη αρκετοί, ιδίως μαρξίζοντες, αναλυτές προέβλεψαν το τέλος της ΕΟΚ που δεν ήταν, κατά τη γνώμη τους, τίποτα παραπάνω από ένα αμερικανικό δημιούργημα στον αντικομουνιστικό αγώνα των ΗΠΑ.
Πριν από οκτώ χρόνια όταν ο βρετανικός λαός αποφάσιζε την αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Brexit, πολλοί πίστεψαν ότι έχει αρχίσει να ξηλώνεται οριστικά το πουλόβερ της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Είχαν προηγηθεί χρόνια έντονου διχασμού για τον τρόπο αντιμετώπισης της κρίσης δημόσιου χρέους, η παλαβή διαπραγμάτευση και το ψυχεδελικό δημοψήφισμα της Ελλάδας που παραλίγο να οδηγήσει σε Grexit, έξοδο δηλαδή της χώρας μας όχι μόνο από την ευρωζώνη αλλά και από την ΕΕ. Ακολούθησε η προσφυγική κρίση του 2015 που τροφοδότησε νέους διχασμούς στην ευρωπαϊκή οικογένεια.
Το βρετανικό δημοψήφισμα αναπτέρωσε τις ελπίδες των εχθρών της ΕΕ ότι η οριστική κατάρρευση πλησιάζει. Τον Ιανουάριο του 2017 ο τότε Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ είχε δηλώσει ότι το Brexit ήταν «σπουδαίο πράγμα» και ότι «θα φύγουν και άλλοι». Είχαν ήδη αρχίσει τα στοιχήματα ποια θα ήταν η επόμενη χώρα που θα ζητήσει την αποχώρησή της.
Η ΕΕ αντιμετώπισε τις προκλήσεις διαψεύδοντας τους φόβους, ή τις ελπίδες όσων προέβλεπαν την κατάρρευσή της. Όχι μόνο δεν κατέρρευσε αλλά βγήκε πιο δυνατή έπειτα από κάθε κρίση.
Σήμερα, λίγες ημέρες πριν τις ευρωεκλογές, το ερώτημα που μας απασχολεί αφορά το μέλλον: Θα μπορέσει η ΕΕ να ξεπεράσει τις πρωτοφανείς φουρτούνες που αντιμετωπίζει όχι μόνο η ευρωπαϊκή ήπειρος αλλά ολόκληρος ο πλανήτης;
Στην πολιτική και ιδίως στη διεθνή πολιτική ισχύει ο ίδιος κανόνας που διέπει και τα χρηματιστήρια: «οι προηγούμενες αποδόσεις δεν εγγυώνται τις μελλοντικές». Η αντοχή που έχει μέχρι τώρα επιδείξει το ευρωπαϊκό οικοδόμημα δεν πρέπει να δημιουργήσει εφησυχασμό για την μελλοντική του πορεία.
Σε μια ιστορική ομιλία του τον περασμένο Απρίλιο στη Σορβόννη ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν προειδοποίησε ότι η Ευρώπη αντιμετωπίζει σοβαρές απειλές, εξωτερικές και εσωτερικές. Η Ευρώπη είναι θνητή υπογράμμισε ο Μακρόν και το αν θα επιβιώσει εξαρτάται από τις δικές μας επιλογές, τις επιλογές των Ευρωπαίων πολιτών. Πριν πάτε στην κάλπη αξίζει να ακούσετε την ομιλία Μακρόν που υπάρχει στο διαδίκτυο μεταγλωττισμένη και στα ελληνικά:
