Η ανακοίνωση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού είναι μια σημαντική εξέλιξη και όσες και όσοι το αμφισβητούν είναι πιθανότατα κακόπιστοι παρά ανίκανοι να κατανοήσουν τι σηματοδοτεί αυτή η απόφαση.
Όμως αυτό είναι το λιγότερο που πρέπει να απασχολεί την ελληνική κοινή γνώμη. Εκείνο που έχει σημασία είναι ότι κλείνει μια εκκρεμότητα στρατηγικού χαρακτήρα.
Και δεν αναφέρομαι στην εκκρεμότητα ενός κράτους μέλους, εν προκειμένω της Ελλάδος, έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά για εκείνη απέναντι στο εθνικό συμφέρον.
Η πρώτη λειτούργησε ως εφαλτήριο ή ως διευκόλυνση για την λήψη της απόφασης να ανακοινώσουμε επισήμως αυτό που στο πλαίσιο παλαιότερων εκτιμήσεων δεν κάναμε.
Εκ των υστέρων, ήταν μάλλον σοφή η απόφαση της Αθήνας να μην υιοθετήσει τον περίφημο Χάρτη της Σεβίλλης και να περιμένει να υπάρξει το κατάλληλο ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, έστω και ως πρόσχημα.
Η υποχρέωση για το Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό
Η υποχρέωσή μας να παρουσιάσουμε τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό ήταν μια εξαιρετική ευκαιρία που ενδύει μια στρατηγικού χαρακτήρα επιλογή με ένα ευρωπαϊκό θεσμικό κοστούμι. Αυτό είναι μια ακόμη απάντηση για το πόσο ζωτικής σημασίας είναι η συμμετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η χώρα πλέον αποτύπωσε σε μία ευρωπαϊκού χαρακτήρα «αναγκαστική επιλογή» τα δυνητικά απώτατα όρια άσκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων με βάση τις προβλέψεις του Δικαίου της Θάλασσας. Αυτό το οποίο υποστηρίζουμε εδώ και δεκαετίες τώρα «χαρτογραφείται» με τον πιο επίσημο τρόπο.
Δεν κατοχυρώνει ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα
Προσοχή! Το κλείσιμο αυτής της εκκρεμότητας είναι και η αφετηρία μιας νέας ακόμη πιο σημαντικής φάσης. Ο χάρτης δεν κατοχυρώνει ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα. Δεν δημιουργεί τετελεσμένα οριοθέτησης.
Διακηρύττει, όμως, τι θεωρεί η Ελλάδα νομικά διεκδικήσιμο. Πάνω από όλα ότι τα ελληνικά νησιά έχουν δικαιώματα σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας και αυτή είναι η αταλάντευτη διαπραγματευτική θέση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.
Η αντίδραση της άλλης πλευράς
Τώρα, αυτό που έχει σημασία είναι η αντίδραση της άλλης πλευράς. Το πιθανότερο ενδεχόμενο είναι η αντίδραση στον χάρτη να είναι αναλογική. Αυτό δείχνουν οι πρώτες δηλώσεις από την Άγκυρα.
Αν η Τουρκία δεν επιλέξει σε αυτή την φάση την αύξηση της έντασης, τότε υπάρχει ένα – πολύ μικρό με βάση την ιστορική εμπειρία – ενδεχόμενο αυτό που παγίως υποστηρίζει η Ελλάδα, ότι δηλαδή η διαφορά μας είναι νομική και όχι πολιτική, να είναι η αφετηρία μιας διαδικασίας διαπραγμάτευσης με στόχο την προσφυγή στην διεθνή δικαιοσύνη.
Υπάρχει βεβαίως και το κακό σενάριο, με την Τουρκία να επιλέγει τον δρόμο των απειλών και του εκφοβισμού όπως το καλοκαίρι του 2020.
*Ο Κώστας Υφαντής είναι Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Πρόεδρος του ΙΔΙΣ, Πάντειο Πανεπιστήμιο
