Είναι διαταραγμένη προσωπικότητα ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ή μήπως έχει κατά νουν ένα συγκεκριμένο σχέδιο μετατροπής της Αμερικής σε δυτικού τύπου αυταρχική δημοκρατία; Και αν ισχύει αυτή η τελευταία εκδοχή, τότε είναι απαραίτητη η αναπροσαρμογή του παγκόσμιου νομισματικού συστήματος, σε συνδυασμό με σημαντικές γεωπολιτικές ανακατατάξεις.
Μπορούν όμως όλα αυτά να γίνουν μέσα σε μια τετραετία; Η απάντηση δεν είναι εύκολη, αλλά γέρνει περισσότερο προς την αρνητική πλευρά. Και τούτο διότι ένα παγκόσμιο νομισματικό σύστημα 80 και πλέον ετών δεν ανατρέπεται τόσο εύκολα αν ληφθούν υπόψη και οι αμερικανικοί δημοκρατικοί θεσμοί.
Άρα το πιο πιθανό σενάριο είναι ο Τραμπ να σπάσει τα μούτρα του, όχι όμως χωρίς σημαντικές πιθανές περιπέτειες της διεθνούς οικονομίας και της συναφούς γεωπολιτικής τάξης. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο σκέψεων, ποιο θα μπορούσε να είναι το μέλλον του δολαρίου;
Από το τέλος του Β΄ παγκοσμίου πολέμου και μετά, το δολάριο υποτίθεται ότι για αποταμιευτές και επενδυτές αποτελεί πηγή ασφάλειας. Πλην όμως μετά την άνοδο Τράμπ στο ύπατο αμερικανικό αξίωμα, εξελίσσεται σε πηγή ανησυχίας.
Από το υψηλό επίπεδό του τον Ιανουάριο του 2025, έχει χάσει περισσότερο από 9% έναντι ενός καλαθιού σημαντικών νομισμάτων. Τα δύο πέμπτα αυτής της μείωσης έχουν καταγραφεί από την 1η Απριλίου, παρόλο που η απόδοση των δεκαετών ομολόγων του Δημοσίου έχει αυξηθεί κατά 0,2 ποσοστιαίες μονάδες.
Αυτός ο συνδυασμός αυξανόμενων αποδόσεων και πτώσης του νομίσματος είναι ένα ανησυχητικό σημάδι: αν οι επενδυτές φεύγουν παρά τις αυξανόμενες αποδόσεις, αυτό συμβαίνει επειδή πιστεύουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν γίνει πιο επικίνδυνες. Υπάρχουν φήμες ότι μεγάλοι ξένοι διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων χάνουν τα δολάριά τους.
Υπάρχει έτσι σοβαρός κλονισμός βεβαιοτήτων. Επί δεκαετίες, οι επενδυτές βασίζονται στη σταθερότητα των αμερικανικών περιουσιακών στοιχείων, γεγονός που τα έχει καταστήσει πυλώνες της παγκόσμιας χρηματοδότησης. Το βάθος μιας αγοράς 27 τρισεκατομμυρίων δολαρίων συμβάλλει στο να καταστούν τα αμερικανικά ομόλογα ένα ασφαλές καταφύγιο.
Το δολάριο κυριαρχεί στο εμπόριο σε όλα, από αγαθά και εμπορεύματα έως παράγωγα. Το σύστημα υποστηρίζεται από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, η οποία υπόσχεται χαμηλό πληθωρισμό, και από την ισχυρή διακυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών, η οποία ανέκαθεν καλωσόριζε και προστάτευε τους ξένους και τα χρήματά τους. Μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες, ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ αντικατέστησε αυτές τις ακλόνητες βεβαιότητες με αμφιβολίες.
Είναι κατάδηλο δε, ότι αυτή η κρίση αβεβαιότητας δημιουργήθηκε από τον Λευκό Οίκο, χωρίς να είναι ξεκάθαρα τα αίτια που την υπαγόρευσαν Οφείλεται σε μια συγκεκριμένη τακτική που υπαγορεύει ο προεδρικός σύμβουλος Στήβεν Μιράν, ή είναι απότοκος ναρκισσιστικού παραλογισμού;
Η δασμολογική πολιτική Τράμπ και ο συνακόλουθος εμπορικός πόλεμος, πιο πολύ διαταράσσουν τις αλυσίδες εφοδιασμού και τροφοδοτούν τον πληθωρισμό παρά προσφέρουν κάποια οφέλη στην πάλαι ποτέ δυναμική αμερικανική οικονομία. Όπως παρατηρεί το βρετανικό περιοδικό «Εκόνομιστ», αυτό συμβαίνει καθώς η ιστορικά κακή δημοσιονομική κατάσταση των Ηνωμένων Πολιτειών συνεχίζει να επιδεινώνεται. Το καθαρό χρέος ανέρχεται περίπου στο 100% του ΑΕΠ. Το περσινό δημοσιονομικό έλλειμμα του 7% ήταν εκπληκτικά υψηλό για μια υγιή οικονομία.
Ωστόσο, στην προσπάθειά του να ανανεώσει και να παρατείνει τις φορολογικές περικοπές της πρώτης θητείας του Ντόναλντ Τραμπ, το Κογκρέσο θέλει να δανειστεί ακόμη περισσότερο. Στις 10 Απριλίου, ενέκρινε μια πρόταση προϋπολογισμού που θα μπορούσε να προσθέσει 5,8 τρισεκατομμύρια δολάρια στο έλλειμμα κατά την επόμενη δεκαετία, σύμφωνα με την ομάδα προβληματισμού Committee for a Responsible Federal Budget (Επιτροπή για έναν Υπεύθυνο Ομοσπονδιακό Προϋπολογισμό).
Αυτό θα αύξανε το έλλειμμα κατά 2 επιπλέον ποσοστιαίες μονάδες και θα υπερέβαινε τη συνδυασμένη συνολική αξία των φορολογικών περικοπών κατά την πρώτη θητεία του Ντόναλντ Τράμπ, Θα μπορούσες έτσι να διπλασιάσει τον ρυθμό αύξησης του λόγου χρέους προς ΑΕΠ τα επόμενα χρόνια.
Αυτό καθιστά αυτή την οικονομική, κατάσταση και την απώλεια της δημοσιονομικής πειθαρχίας τόσο εκρηκτικές, ώστε οι αγορές αρχίζουν να αμφιβάλλουν για την ικανότητα του Ντόναλντ Τραμπ να κυβερνήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες με επάρκεια και συνέπεια. Ο χαοτικός και ασυνεπής τρόπος με τον οποίο έχουν υπολογιστεί, αποκαλυφθεί και αναφερθεί οι δασμοί, αποτελεί παρωδία πολιτικής.
Οι τομεακές απαλλαγές και οι τελωνειακοί δασμοί, οι οποίοι αλλάζουν συνεχώς, ενθαρρύνουν την άσκηση πιέσεων. Επί δεκαετίες, οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν επιδείξει προσεκτικά τη δέσμευσή τους για ένα ισχυρό δολάριο. Σήμερα, ορισμένοι σύμβουλοι του Λευκού Οίκου μιλούν για το αποθεματικό νόμισμα ως ένα βάρος, που πρέπει να μοιραστεί, καταφεύγοντας ακόμα και στον ωμό εκβιασμό των εμπορικών εταίρων της Αμερικής και των επενδυτών που τη δάνεισαν. Μιλάμε δηλαδή για έναν λενινιστικού ή μουσολινικού τύπου βιασμό της διεθνούς οικονομικής τάξεως, την οποίαν οι ίδιες οι ΗΠΑ προώθησαν τα 80 τελευταία χρόνια!!
Αυτή η κατάσταση αναπόφευκτα ασκεί πιέσεις στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) και δημιουργεί την ανάγκη για ένα ασφάλιστρο κινδύνου για τα αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία. Ως εκ τούτου, μια ολοκληρωτική κρίση στην αγορά ομολόγων είναι επίσης εύκολο να τη φανταστεί κανείς. Οι ξένοι κατέχουν αμερικανικό δημόσιο χρέος ύψους 8,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, λίγο κάτω από το ένα τρίτο του συνόλου.
Περισσότερο από το ήμισυ αυτού του χρέους κατέχεται από ιδιώτες επενδυτές, οι οποίοι δεν μπορούν να πειστούν με διπλωματία ή να απειληθούν από δασμούς. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να αναχρηματοδοτήσουν χρέος ύψους 9 τρισεκατομμυρίων δολαρίων τους μήνες που ακολουθούν. Εάν η ζήτηση για έντοκα γραμμάτια του Δημοσίου αποδυναμωθεί, ο αντίκτυπος θα γίνει γρήγορα αισθητός στον προϋπολογισμό, ο οποίος, λόγω του υψηλού χρέους και των βραχυπρόθεσμων λήξεων, είναι ευαίσθητος στα επιτόκια.
Τι θα έκανε τότε το Κογκρέσο;
Αρκεί να λάβει κανείς υπόψη τη σύνθεση του Κογκρέσου και του Λευκού Οίκου για να καταλάβει ότι οι αγορές ίσως χρειαστεί να ασκήσουν σοβαρή πίεση προτού η κυβέρνηση συμφωνήσει σε μια πορεία συνετή πορεία δράσης. Εάν όμως οι Ηνωμένες Πολιτείες την αναβάλουν, το σοκ θα μπορούσε να εξαπλωθεί από τα ομόλογα του Δημοσίου στο υπόλοιπο χρηματοπιστωτικό σύστημα, οδηγώντας σε αθετήσεις πληρωμών και στην κατάρρευση των hedge funds.
Μήπως τελικά αυτό επιδιώκει ο Τράμπ για να κατακερματίσει τους πόλους γεωπολιτικής ισχύος και να αλλάξει το παγκόσμιο νομισματικό σύστημα;
