του Λάμπρου Ροϊλου*
Έχουμε ένα πλανητάρχη που σύνθημά του είναι το drill, drill (εξορύξτε πετρέλαιο), και θεωρεί την κλιματική αλλαγή μεγάλη απάτη!
Χώρες ερευνούν και θεωρούν ευλογία την ανεύρεση, εξόρυξη κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου στα βάθη της θάλασσας.
Ακόμα και καθημάς να προαναγγέλλονται συμβάσεις εξόρυξης στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης από τις εταιρείες Chevron και Exon Μobil.
Την ίδια στιγμή ο πρωθυπουργός μας ενημερώνει ότι η ζημιά από την θεομηνία Daniel θα στοιχίσει στην Ελλάδα 3 δισεκατομμύρια ευρώ.
Στο ανώτερο γεωπολιτικό επίπεδο έχουμε ΑΦΕΝΟΣ στο κυνήγι των υδρογονανθράκων:
Α) Την Ρωσία να χρηματοδοτεί τον πόλεμο στην Ουκρανία από την πώληση του πετρελαίου και αερίου της αλλά και να ζει από αυτό, συντασσόμενη στην πράξη με το δόγμα Τραμπ.
Β) Τον αποκαλούμενο «Πρόεδρο ειρήνη» (-που βομβάρδισε το Ιράν, που μετονόμασε το Υπουργείο Άμυνας σε Υπουργείο Πολέμου-), να έχει στείλει το μεγαλύτερο αεροπλανοφόρο στον κόσμο Ρούσβελτ συνοδευόμενο από στόλο πολεμικών πλοίων και σε επιφυλακή 15.000 στρατιώτες έξω από τη Βενεζουέλα με σκοπό την ανατροπή του προέδρου της Μαδούρο, την στιγμή που αναλυτές ισχυρίζονται ότι δεν στοχεύει στα ναρκωτικά, που άφηνε ο τελευταίος να διοχετεύονται στις ΗΠΑ, αλλά στα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο αποθέματα πετρελαίου της χώρας αυτής.
ΑΦΕΤΕΡΟΥ έχουμε στον αντίποδα, την ανάπτυξη των ΑΠΕ σε όλο τον κόσμο για την μετάβαση στην «πράσινη ενέργεια» και την «πράσινη εποχή», με την ετήσια σύνοδο για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής (COP30) να διεξάγεται αυτές τις ημέρες (10-25 Νοεμβρίου 25) στην Βραζιλία, αλλά με την ηχηρή απουσία ΗΠΑ, Κίνας, Ρωσίας και Ινδίας.
Όλα αυτά βέβαια εν μέσω τυφώνων που πλημμυρίζουν και σαρώνουν τα πάντα στις Φιλιππίνες, πλημμυρών στην Ευρώπη, πρωτοφανών πυρκαγιών δασών, λειψυδρία ακραία καιρικά φαινόμενα να καταστρέφουν τις αγροτικές σοδειές, την στάθμη των θαλασσίων υδάτων να ανεβαίνει επικίνδυνα κ.ο.κ.
Με όλα αυτά είναι σαν η ανθρωπότητα, διχασμένη να κινείται σε δύο παράλληλα σύμπαντα.
Το ένα στην αυτοκαταστροφή και το άλλο στην αποτροπή της.
Από την μία να κυνηγά την απόκτηση, πηγών για εξόρυξη και διοχέτευση υδρογονανθράκων που βεβαίως αποφέρουν οικονομική ευρωστία και επιρροή, από την άλλη να προσπαθεί να προστατευθεί από τις συνέπειες που δημιουργούν αυτά.
Πιο κάτω για την εξήγηση των φαινομένων αυτών και κάποιων απαραίτητων (γι΄αυτό τον σκοπό) στοιχείων, παραθέτω από το βιβλίο μου «Τα σημεία των καιρών» (Εκδόσεις Παπαζήση Οκτώβριος 2023) κάποια απαραίτητα διαφωτιστικά αποσπάσματα που ακολουθούν:
Η ΚΟΚΚΙΝΗ ΓΡΑΜΜΗ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΗΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ
Η πρώτη οργανωμένη διεθνής κυβερνητική πολιτική αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής πραγματοποιήθηκε με την «Συνθήκη- Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή» (UNFCCC) του 1992 (με ισχύ από το Μάρτιο 1994 και το «Πρωτόκολλο του Κιότο»). Έκτοτε (1994) γίνονται ετήσιες σύνοδοι για την επανεξέταση του προβλήματος, και την διαπίστωση της προόδου από τα ληφθέντα μέτρα, αποκαλούμενοι (COP).
Προετοιμάζοντας την (COP24) Δεκεμβρίου 2018 στην Πολωνία συντάχθηκε η ένατη και σημαντικότερη μέχρι σήμερα επιστημονική έκθεση του προγράμματος του ΟΗΕ για το
περιβάλλον (με τον τίτλο IPCC-Intergovernmental Panel on Climate Change). Την επιστημονική αυτή έκθεση ετοίμασαν 91 επιστήμονες, συγγραφείς και εκδότες αναλύσεων από 40 χώρες. Με αναφορά σε αυτήν περισσότερων από 6000 επιστημονικών πηγών και με τη συμβολή χιλιάδων ειδικών αναλυτών παγκοσμίως.
Στην σύνοδο των Παρισίων είχε τεθεί ο στόχος στο τέλος του αιώνα να μην αυξηθεί η υπερθέρμανση του πλανήτη πάνω από 1,5 βαθμό Κελσίου (από την βιομηχανική εποχή), ενώ κατά την έκθεση με τους σημερινούς ρυθμούς η αύξηση θα είναι τότε 3,2 βαθμοί Κελσίου.
Κατά την έκθεση αυτή λοιπόν, ο στόχος της συνθήκης του Παρισιού είναι ακόμη εφικτός, αν γίνει μείωση στο 45% όλων των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030 και ο μηδενισμός τους έως τα μέσα του αιώνα. Αυτό συνεπάγεται, μεταξύ άλλων, την κάθετη μείωση της χρήσης του κάρβουνου (του πιο ρυπογόνου όλων) κατά 59 έως 78% έως το 2030 και κατά 73 έως 97% έως 2050, καθώς και του πετρελαίου κατά 32 έως 87% ως το 2050.
Στόχοι που φαντάζουν ανέφικτοι
Κατά την COP 26 στην Γλασκώβη τον Νοέμβριο 2021 σήμανε συναγερμό και τον μέγιστο προβληματισμό το γεγονός, ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα έχει ήδη αυξήσει την θερμοκρασία του πλανήτη κατά 1,1 βαθμό Κελσίου από την αρχή της βιομηχανικής εποχής, ενώ η κόκκινη γραμμή είναι ο 1,5 βαθμός. Ή το πολύ οι 2 βαθμοί.
Κρίθηκε τότε ότι θα χρειαστούν επενδύσεις 78-130 τρισεκατομμυρίων δολαρίων μέχρι το 2050 για να επιτευχθεί αυτό. Για τον στόχο αύξησης του 1,5 βαθμού θα πρέπει να περιοριστούν παγκοσμίως οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και ειδικά οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μέχρι το 2030 κατά 45% συγκριτικά με το έτος 2010 και να μηδενιστούν μέχρι το 2050. (Με τις ουδέτερες εκτιμήσεις, πάντως να είναι, ότι ακόμη και έτσι, η αύξηση θα είναι 1,8-1,9 βαθμοί το 2030). Ιδιαίτερα όταν για χώρες μεγάλων ρύπων, όπως οι Αυστραλία, Κίνα, Σαουδική Αραβία, Βραζιλία, Ρωσία, τα μέτρα είναι τόσο αδύναμα, ώστε να μην είναι αξιόπιστοι οι στόχοι.
Για να υπάρξει όμως επαρκές «πρασίνισμα» των ηλεκτρικών συστημάτων, δηλαδή η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από ΑΠΕ, θα πρέπει αυτή για τα επόμενα 10 χρόνια να 100πλασιαστεί.. Οι πωλήσεις ηλεκτρικών οχημάτων να 20πλασιαστούν και οι επενδύσεις σε «πράσινη» ενέργεια να 4πλασιαστούν.
Η σύνοδος αυτή στην Γλασκώβη ξεκίνησε με τις «βαρύγδουπες» δηλώσεις ηγετών, όπως του Μπόρις Τζόνσον: «Η ανθρωπότητα βρίσκεται ένα λεπτό πριν τα μεσάνυχτα». (Υπονοώντας το «Doomsday clock» του Σικάγου. Του νοητικού ρολογιού επιστημόνων του οποίου η ώρα 12 είναι η ώρα της «Αποκάλυψης»).
Παράλληλα οι πρόεδροι της Ρωσίας και της Κίνας, επιδεικτικά απουσίασαν από την σύνοδο. (Στα πλαίσια κάποιας μικροπολιτικής, γεωστρατηγικής αντίδρασης/διαμαρτυρίας κατά της Δύσης.)
Το θέατρο του παραλόγου συνεχιζόταν με την απουσία των επιστημόνων, επίσημων εκπροσώπων για την κλιματική αλλαγή, των συμμετεχόντων κρατών, με παρόντες μόνο τους πολιτικούς διαπραγματευτές και την πολυπληθή «ανεπίσημη παρουσία» των εταιρειών των ορυκτών καυσίμων!. Οι τελευταίοι στις τελευταίες συνόδους είναι όλο και πολυπληθέστεροι. Με στόχο οι σύνοδοι να μην δώσουν σαφή κατεύθυνση εγκατάλειψης των ορυκτών καυσίμων «το ταχύτερο δυνατόν».
ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ
Με αφορμή τη σύνοδο κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα στην Πολωνία 415 ασφαλιστικές εταιρείες και ταμεία, που αντιπροσωπεύουν 32 τρις δολάρια ενεργητικό, απηύθυναν έκκληση προς τις κυβερνήσεις των κρατών μελών του οργανισμού να λάβουν άμεσα μέτρα για την κλιματική αλλαγή.
Σε δημοσίευμα της εφημερίδας Guardian η εξ αυτών Βρετανική επενδυτική εταιρεία Schroders υπολόγισε ότι οι ετήσιες παγκόσμιες απώλειες από την κλιματική αλλαγή μπορεί να φτάσουν και τα 23 τρις δολάρια. Ενώ μακροχρόνια, θα μπορούν να είναι τετραπλάσιες από αυτές της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008.
Οι επιστήμονες υπό την αιγίδα του ΟΗΕ υπελόγισαν ότι για να κρατηθεί η αύξηση της θερμότητας μέχρι 1,5 βαθμών Κελσίου ως το τέλος του αιώνα θα χρειαστούν 830 δις δολάρια ανά έτος. Όπως όμως είδαμε πιο πάνω, σε διαφορετική περίπτωση, οι απώλειες θα είναι πολλαπλάσιες.
ΤΗΞΗ ΤΩΝ ΠΑΓΩΝ ΚΑΙ Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΣΤΑΘΜΗΣ ΤΩΝ ΘΑΛΑΣΣΩΝ
Οι κρηπίδες πάγου της Ανταρκτικής και της Γροιλανδίας που φτάνουν σε πάχος έως και 3 χιλιόμετρα, περιέχουν περισσότερα από τα 2/3 του γλυκού νερού του πλανήτη. Αν λιώσουν εντελώς, θα προκαλέσουν την άνοδο της επιφάνειας των ωκεανών κατά 58 και 7 μέτρα αντίστοιχα!
Μόνο τον Ιούλιο του 2019 στη Γροιλανδία έλιωσαν καλύμματα πάγων 160 δισεκατομμυρίων τόνων!
ΗΠΑ και Ρωσία από τα φαινόμενα αυτά όχι μόνο δεν σκιάζονται, αλλά συμπεριφέρονται όπως γύπες και ύαινες πάνω σε πτώμα, διαβλέποντας στο ξεπάγωμα της Αρκτικής ευκαιρίες για εκμετάλλευση ορυκτών καυσίμων!
ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσω καύσης ορυκτών, πρέπει να αντικατασταθεί από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Κυρίως μέσω φωτοβολταϊκών, Αιολικών πάρκων, ροής υδάτων κ.α. Να αντικατασταθούν τα αυτοκίνητα με ηλεκτρικά κ.ο.κ. (Δεν μπορείς όμως να κατασκευάσεις ηλεκτρικά αεροπλάνα και πλοία, λόγω όγκου μπαταριών).
Υπάρχει διχογνωμία στην Ε.Ε. για το αν η πυρηνική ενέργεια πρέπει να ενταχθεί στην «Πράσινη Ταξινομία», παρά τις χαμηλές εκπομπές της σε CO2..
Υπέρ της, πρωτοστατεί η Γαλλία με 10 χώρες, ενώ άκρως αντίθετη είναι η Γερμανία λόγω του προβλήματος της αποθήκευσης των πυρηνικών αποβλήτων και του ενδεχόμενου ατυχήματος. Ξεχάσαμε το Τσερνομπίλ; και την Φουκουσίμα;
Αντίθετα για το φυσικό αέριο υπάρχει ομοφωνία στην Ε.Ε. ότι θα έχει ρόλο σαν μεταβατική ενέργεια στην πράσινη εποχή.
Η επίτευξη της σύντηξης (Fusion) και παραγωγής ενέργειας (με ανθρώπινα τεχνολογικά μέσα), παρόμοιας με αυτήν που παράγει ο ήλιος (ένα τεχνολογικό θαύμα) θα εξασφάλιζε στην γη επάρκεια ενέργειας εσαεί. Βλέπε το «ITER». Απέχουμε όμως από την παραγωγή μία έως δύο δεκαετίες ακόμη.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ: Από τα πιο πάνω αντιλαμβάνεστε (1) Την πολυπλοκότητα του ζητήματος των μέτρων και την ανάγκη να είναι αυτά «κομμένα και ραμμένα» στα μέτρα της κάθε χώρας. (2) Ότι δεν υπάρχει στην πράξη τόσο συντονισμένη, συγχρονισμένη και ομοιόμορφη προσπάθεια όλων στα συγκεκριμένα μέτρα, που θα οδηγήσουν σε εγγυημένη αναχαίτιση της «κλιματικής αλλαγής» την οποία τώρα αρχίσαμε να την μετονομάζουμε σε «κλιματική κρίση» (από απλή «αλλαγή»).Αν μη τι άλλο είναι μια κάποια πρόοδος και αυτή.
Οι προσπάθειες όμως δεν αρκούν. Χρειάζονται άμεσα αποτελέσματα.
Η ενεργειακή κρίση σαν παρενέργεια της πανδημίας, διογκώνεται από την Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία σε ένταση και διάρκεια.
Συνεπώς η στροφή στην «πράσινη ενέργεια» (Α.Π.Ε.-Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) λόγω της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης , γίνεται ακόμα πιο επιτακτική και η ανάγκη αυτή αμεσότερη. Ιδιαίτερα για την Ε.Ε. που εξαρτιόταν σε πολύ μεγάλο βαθμό από το Ρωσικό αέριο και το εισαγόμενο πετρέλαιο και αέριο LNG.
ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: ως βασικός στόχος είναι η απολιγνιτοποίηση μέχρι το 2028, που θα επιτευχθεί με διπλασιασμό της ισχύος των ΑΠΕ στην παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος με την βοήθεια κοινοτικών κονδυλίων.
Για την προστασία των δασών μας, πέραν της αύξησης των πυροσβεστικών αεροπλάνων και οχημάτων, η συζήτηση διευρύνθηκε με την ανάγκη αύξησης της ανθεκτικότητας των, επίβλεψη και άμεση αντιμετώπιση των πυρκαϊών εν τη γεννέσει τους.
Επίσης αναγκαία είναι και η οργάνωση της αντιμετώπισης των καυσώνων, πλημμυρών κλπ ακραίων καιρικών φαινομένων με τα οποία θα πρέπει να μάθουμε δυστυχώς να ζούμε, αφού τα τελευταία 25 χρόνια η αύξηση της θερμοκρασίας στην Μεσόγειο ήταν διπλάσια αυτής των ωκεανών. Ενώ η χώρα μας λόγω της γεωγραφικής της θέσεως και της κλιματικής κρίσης, απειλείται από μεταναστευτικές ροές από την Αφρική και την Ασία.
Το ενδιάμεσο στάδιο μέχρι την μετάβαση στην, «πράσινη ενέργεια» των ΑΠΕ διεθνώς αναγνωρίστηκε/συμφωνήθηκε ότι είναι η καύση φυσικού αερίου. Έτσι δίνεται το περιθώριο τουλάχιστον μέχρι το 2050 (για το σενάριο μηδενικών εκπομπών) η Ελλάδα να μπορέσει να αξιοποιήσει τα θαλάσσια κυρίως κοιτάσματα νοτίως της Κρήτης και στο Ιόνιο. Αρκεί βέβαια να ξεμπλέξουμε εγκαίρως με τους Τούρκους και το Τούρκο-Λιβυκό μνημόνιο.
Η ΕΞΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΤΑΣΗΣ ΑΥΤΟΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ
Ένας σημαντικός αριθμός ανεξάρτητων επιστημόνων θεωρούν ότι τα μέτρα που συμφωνήθηκαν στο Κιότο το 1992 και στο Παρίσι τον Δεκέμβριο 2015 όσο και η επιβεβαίωση αυτών στην Βόννη 2 χρόνια μετά είναι καθυστερημένα κι ελλιπή, γενικόλογα και χωρίς την βεβαιότητα δεσμευτικότητας, υλοποίησης και συγκεκριμενοποίησης τους όσον αφορά τον περιορισμό στην χρήση υδρογονανθράκων, με ολέθριες συνέπειες για το κλίμα και το περιβάλλον.
Γιατί όμως οι άνθρωποι παρά τις προειδοποιήσεις, τα σημάδια της φύσης, τα επιστημονικά δεδομένα, συνεχίζουν την ξέφρενη πορεία προς την καταστροφή;
Σε αναλογία μπορεί να επικαλεστεί κανείς την μελέτη του καθηγητή Βιογεωγραφίας στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια των ΗΠΑ Τζάρετ Ντάϊαμοντ, ο οποίος διερευνούσε το αίνιγμα και τους λόγους κατάρρευσης και της εξαφάνισης της κοινωνίας του νησιού του Πάσχα (ενός μικρού νησιού στον Ειρηνικό ωκεανό).
Οι κάτοικοι αυτού του νησιού είχαν αναπτύξει τέτοιο πολιτισμό τον 15ο με 16ο αιώνα μ.Χ., ώστε (παρά το λιλιπούτειο μπόϊ τους) κατάφεραν να φτιάξουν τα γνωστά θεόρατα αγάλματα (μακρόστενα πρόσωπα ανθρώπων που μοιάζουν εξωγήϊνα), για τα οποία είναι τόσο γνωστό το νησί αυτό. Ο καθηγητής λοιπόν βγάζει τα εξής συμπεράσματα, που δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να απεικονίζουν την σημερινή πραγματικότητα της παγκόσμιας ανθρώπινης συμπεριφοράς σε μικρογραφία: Λέει λοιπόν ο Ντάϊαμοντ:
«Οι κάτοικοι του νησιού επέλεξαν να διαχειριστούν το φυσικό περιβάλλον με έναν όπως αποδείχθηκε καταστροφικό τρόπο: υπερεκμεταλλεύθηκαν την ξυλεία των δέντρων και τη γονιμότητα του εδάφους, αυξήθηκε υπερβολικά ο πληθυσμός και χώρισαν την γη τους σε περιοχές που εξουσίαζαν ομάδες πληθυσμού με ανταγωνιστικές, έως και πολεμικές μεταξύ τους σχέσεις.
Η αλόγιστη εκμετάλλευση του φυσικού περιβάλλοντος υπέσκαψε την ικανότητα της μακροπρόθεσμης επιβίωσης». «Όταν η κοινωνία χάσει την αίσθηση της σπουδαιότητας των συλλογικών αγαθών, ως προϋπόθεση για την βιώσιμη ικανοποίηση των ατομικών αναγκών, τότε οι κοινωνίες καταρρέουν».
Η ίδια αρχή βεβαίως διέπει και τη διεθνή κοινωνία στο επίπεδο συμπεριφοράς κρατών και των πληθυσμών τους, στις μεταξύ τους σχέσεις και σε συνάρτηση με το περιβάλλον. Η απώλεια της πιο
πάνω αίσθησης οδηγεί αφενός σε καταστροφή του περιβάλλοντος και των φυσικών αποθεμάτων της γης, σε πυρηνικά ατυχήματα, αλλά και σε πολέμους που τον 20ο αιώνα και σήμερα είναι ικανοί να καταστρέψουν τον πλανήτη και την ανθρωπότητα, ενώ αυτό δεν θα μπορούσε να συμβεί στο παρελθόν με τα μέσα και όπλα που υπήρχαν τότε.
Ειδικότερα, γιατί στο καθημερινό δίλημμα, μεταξύ του να προστατεύσουμε το διαχρονικό συλλογικό μέλλον μας; ή την σημερινή ανάγκη; Προτιμούμε το τελευταίο παραγνωρίζοντας το πρώτο; Μα γιατί είναι πιο εύκολο, πιο βολικό, πιο φθηνό, πιο γρήγορο και με πιο άμεσο χειροπιαστό αποτέλεσμα.
Σε ένα πλανήτη όπου το άμεσο χρηματικό κέρδος του κάθε ενός ατόμου, ή του κάθε κράτους έχει αναχθεί σαν το υπέρτατο αγαθό, σαν τον θεό στον οποίο ουσιαστικά πιστεύουν οι άνθρωποι.
Οι ανάγκες αντί με την τεχνολογία και την ευημερία να ικανοποιούνται, αυτές συνεχώς πολλαπλασιάζονται χάριν της κατανάλωσης που πάντα καταλήγει στο κέρδος, ενώ αντίθετα η ανάγκη επένδυσης χάριν της οικολογίας που θα απέφερε το ίδιο ή και μικρότερο χρηματικό κέρδος στο μέλλον, αλλά μόνο πρόσθετο κόστος για το παρόν, μοιάζει κάτι μακρινό και ανεπιθύμητο για τις πολυεθνικές εταιρείες και τους κυβερνώντες πολιτικούς. Έτσι η καθημερινή ανάγκη και η ικανοποίησή της απορροφά κάθε σκέψη και δύναμη, μέχρι την τελική καταστροφή.
Περισσότερα σχετικά με τα πιο πάνω περί της κλιματικής αλλαγής μπορείτε να βρείτε στις 65 σελίδες του βιβλίου μου ΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΩΝ ΚΑΙΡΩΝ (εκδόσεις Παπαζήση Οκτώβριος 2023)
«Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η γη το 2100 να είναι ένα θολό είδωλο αυτού που βλέπουμε σήμερα» δήλωσε ο Lawrence Krauss καθηγητής φυσικής και αστρονομίας του πανεπιστημίου «Case Western University». «Μπορεί η επιστήμη να έχει αλλάξει τον κόσμο …» συνέχισε, «αλλά δεν άλλαξε τον τρόπο που σκέπτονται οι άνθρωποι για τον κόσμο …», επιβεβαιώνοντας έτσι την άποψη του Αλβέρτου Αϊνστάϊν ότι πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης μας αν θέλουμε να επιβιώσουμε.
Ηγέτες του κόσμου σοβαρευτείτε, γιατί είναι ήδη αργά!
Τι θα υπερισχύσει; Η αυτοκαταστροφή; Ή η αποτροπή της;
Οι περισσότεροι από εμάς δεν θα ζούμε για να το διαπιστώσουμε. Αλλά τα παιδιά και τα εγγόνια μας; ας σκεφτούμε τουλάχιστον αυτά.
*συντ. δικηγόρος παρ’Αρείω Πάγω, συγγραφέας, ερευνητής
