του
Κώστα Νεοφώτιστου*
Γνωστός κι έγκριτος δημοσιογράφος έθεσε το λογικό ερώτημα «Ως πότε θα τους ανεχόμαστε», αναφερόμενος στο υπαλληλικό προσωπικό του ευρύτερου δημοσίου τομέα, που υπομονεύει με τη στάση του κάθε προσπάθεια εκσυγχρονισμού, ορθολογισμού και βελτίωσης της παραγωγικότητας και του κόστους της δημόσιας διοίκησης.
Δεν είναι η πρώτη φορά που θίγεται η προβληματικότητα του συγκεκριμένου κλάδου, όπως δεν είναι λίγες οι φορές που έχουν δει το φως της δημοσιότητας περιπτώσεις καταχρηστικής άσκησης εξουσίας από την νομενκλατούρα των ΔΥ και του προσωπικού Οργανισμών, ΟΤΑ, και λοιπών φορέων.
Ίσως, όμως, είναι η πρώτη φορά που το ερώτημα της ανοχής μεταφέρεται από τους έχοντες την αρμοδιότητα ελέγχου των υπηρεσιών του κράτους, προς τους δέκτες των ακριβών και αναποτελεσματικών υπηρεσιών του, δηλαδή τους πολίτες.
Αν συμφωνούμε και αποδεχόμαστε μερικές παγκόσμια αποδεκτές αρχές διοίκησης και λειτουργίας, ας το πούμε προκαταβολικά, ώστε να έχει νόημα η συνέχιση κάθε συζήτησης.
Διαφορετικά, ας πούμε ότι θα ισχύσει μια οργανωτική και διοικητική λογική της μάζας, στην οποία οι βασικές αρχές του management (σχεδιασμός, προγραμματισμός, οργάνωση, στελέχωση & έλεγχος) θα καθορίζονται από τους διοικούμενους.
Με λίγα λόγια, να αποφασίσουμε ότι κάθε διοικητική μονάδα θα υπάρχει και θα λειτουργεί όχι για την παραγωγή έργου, αλλά για να εξυπηρετεί τις επιλογές και τα συμφέροντα του υπαλληλικού της προσωπικού.
Αν συμφωνούμε σ’ αυτό, ας είμαστε ειλικρινείς κι ας ομολογήσουμε ανοιχτά πως αυτό που κατ’ επίφασιν αποκαλείται ‘’δημόσια διοίκηση’’, ουσιαστικά είναι καταχρηστική εφαρμογή εξουσίας στους πολίτες, μέσω ενός πανίσχυρου lobby δημοσίων υπάλληλων που παριστάνουν τους ‘’λειτουργούς’’.
Φυσικά, υπάρχει μια αξιοθαύμαστη ετοιμότητα, για να αποκρούεται αυτή η αλήθεια αλλά, για να μην κάνω κατάχρηση χρόνου και χώρου, ας σταχυολογήσω μερικά μόνον γνωρίσματα και συμβάντα στον ευρύτερο δημόσιο τομέα.
Μονιμότητα προσωπικού. Μορφωμένοι ή αμόρφωτοι, ικανοί ή ανεπαρκείς, συνεργάσιμοι ή προπετείς, τίμιοι ή κλεφταράδες, καλύπτονται όλοι εξίσου, κάτω από την ομπρελά της μονιμότητας.
Κι όσοι σπεύσουν να διαφωνήσουν, τους υπενθυμίζω κάτι αμαρτωλά πειθαρχικά συμβούλια και κάτι ‘’πέτσινες’’ ΕΔΕ μαζί με την παρατήρηση πως αν πλαστογραφήσω ένα πιστοποιητικό ή πτυχίο κι αν υπεξαιρέσω χρήμα, για μένα που δεν είμαι ΔΥ υπάρχει η Ευελπίδων, κι όχι κάποιο συντεχνειακό συμβούλιο ή μια ΕΔΕ από φίλους και κολλητούς.
Κομματική διείσδυση. Προσλήψεις και προαγωγές με κομματικά κριτήρια, αμοιβές και προνόμια που χτίστηκαν από διαδοχικές κομματικές αντιπαροχές, και εργαλειοποίηση του συνδικαλισμού ως μέσου πίεσης.
Δυσκολεύομαι να καταλάβω τι νόημα έχει ο συνδικαλισμός σ ‘ένα περιβάλλον που δεν υπάρχουν απολύσεις, ούτε εντατικοποίηση της εργασίας, ούτε απαράδεκτες εργασιακές πρακτικές και συμβάσεις.
Τι είδους προστασία επιζητούν οι ΔΥ, ποια δικαιώματα θέλουν να προστατεύσουν αυτοί που έχουν κατοχυρωμένα τα περισσότερα (θεμιτά ή αθέμιτα, αποδεκτά ή απαράδεκτα) και από ποιους απειλούνται αυτοί που στο όνομα τους καθορίζονται ολόκληρες πολιτικές επιλογές.
Να θυμίσω εδώ την απάντηση ΓΑΠ σε πρόταση της πρώτης τρόικας να απολύσει ΔΥ: ‘’Αυτό αποκλείεται, γιατί είναι η εκλογική μας βάση’’.
Δεν ανεχόμαστε τους ΔΥ, το αντίθετο μάλιστα. Τους θέλουμε και τους εκτιμάμε βαθύτατα, αλλιώς δεν εξηγείται ο διακαής διαχρονικός πόθος όλων να ενταχθούν στον ευρύτερο δημόσιο τομέα.
Οι άνθρωποι σπρώχνονται, συνωστίζονται και βάζουν ‘’λυτούς και δεμένους’’ για μια θέση στο δημόσιο, επειδή εκεί είναι τα καλά και τα προνόμια. Δεν είδα κανέναν να βάζει μέσον για μια θέση πιτσαδόρου ή delivery για σουβλάκια.
Όσο για τις φωνές εναντίον τους, οι περισσότερες προέρχονται από διεκδικητές μιας θέσης στον ίδιο δημόσιο ήλιο και τη ζεστή αγκαλιά του. Όπως κάτι δημοσιογράφοι-εκφωνήτριες της πρώην ΕΡΤ που έσκιζαν τις μπλούζες τους μέχρι να ξανανοίξει σαν ΝΕΡΙΤ, για να σπεύσουν να διοριστούν εκεί.
Τους ανεχόμαστε, γιατί τους θέλουμε. Γιατί όλοι θέλουν να έχουν την ευκαιρία της ‘’αντιπαροχής προς την εξουσία’’. Σαν τις παλιές αντιπαροχές, που έδινες το οικόπεδο, για να πάρεις 2-3 διαμερίσματα και να εσοδεύεις τα ενοίκια τους, έτσι κι εμείς θέλουμε έναν μηχανισμό εξουσίας που θα ανταλλάσσει θέσεις εργασίας με εξαιρετικά έως σκανδαλώδη προνόμια, με αντιπαροχή την στήριξη κομμάτων στην εξουσία.
Φταίνε οι ΔΥ γι’ αυτό? Όχι, βέβαια! Άλλοι έστησαν αυτό το σύστημα συναλλαγής, το φτηνό ‘’πάρε-δώσε’’ που εξυπηρετεί κόμματα και κομματικούς στρατούς. Κι αν οι ΔΥ πρέπει να υποστούν πλήρη διοικητική αναδόμηση, δεν είναι δουλειά των πολιτών να το κάνουν, αλλά δουλειά εκείνων που μετέτρεψαν ένα διοικητικό σύστημα σε ξεπερασμένο μηχανισμό αναρρίχησης και διατήρησης τους στην εξουσία.
Κι αν ενοχλεί η συμπεριφορά και η άσκηση εξουσίας από τους ΔΥ, μην τους κατηγορείτε. Δεν ξεκίνησαν έτσι, αλλά έφτασαν ως εκεί από την κακομάθεια. Σαν το μικρό παιδί που, για τους δικούς μας λόγους, το αφήνουμε απαίδευτο, ασύδοτο και κακομαθημένο.
Κι όταν γίνει αλητάκι, κλεφταράκος και ‘’ψευτονταής της γειτονιάς’’ περιμένουμε από τον περίγυρο να συμμαζέψει ό,τι μπορεί να μαζευτεί, για όσα εμείς δεν κάναμε ή αρνούμαστε να κάνουμε.
Εκεί που έχει φτάσει η καταχρηστικότητα και η αυθάδεια της εξουσίας, η ερώτηση ‘’γιατί ανεχόμαστε’’ είναι μάλλον επικίνδυνη. Όσοι ζουν μέσα στον κόσμο και την καθημερινότητα, χωρίς να κρύβονται σε πολυτελή κομματικά ή κυβερνητικά γραφεία, ξέρουν ότι βρισκόμαστε λίγα μόλις βήματα από το στάδιο της αυτοδικίας. Είναι κακή ερώτηση ‘’γιατί τους ανεχόμαστε’’ γιατί κάποιοι μπορεί να δώσουν τις λάθος ερμηνείες.
Όταν έχεις αλλάξει 4 ταυτότητες, 9 διαβατήρια, πλησιάζεις τα 60 και κάποιοι επιμένουν να σου ζητούν ληξιαρχική πράξη γέννησης, το πρόβλημα είναι κάπου αλλού. Μπορεί ο ΔΥ που στο ζητάει να είναι αγράμματος ή ανίκανος να βρει τον κατάλληλο τρόπο, για να δικαιολογήσει την ανικανότητα της δημόσιας διοίκησης και τόσο κακομαθημένος, ώστε να σου ασκήσει μέχρι και bullying, αλλά κάτι άλλο και κάποιος άλλος οδήγησαν τα πράγματα εκεί.
Ερωτήσεις του τύπου ‘’γιατί ανεχόμαστε’’ ή ‘’ως πότε θ’ανεχόμαστε’’ θυμίζουν την προτροπή του Γεωργίου Παπανδρέου στα μέσα της δεκαετίας του 60, όταν από ένα μπαλκόνι της πλατείας Συντάγματος είχε πει ‘’τρομοκρατήστε τους τρομοκράτες’’.
Μοιάζει σωστή προτροπή, αλλά δεν φαίνεται εφαρμόσιμη στον ελληνικό χώρο. Έτσι όπως στήσαμε και καταντήσαμε τη χώρα μας, για να διορθωθεί χρειάζεται μια κοινωνία Ιρλανδών ή Κουβανών ή έστω Ισλανδών. Για κοινωνία Ελλήνων δεν πιστεύω πως υπάρχει αποτελεσματική εναλλακτική λύση.
*Πρώην ανώτατο στέλεχος επιχειρήσεων
