Τί είναι προοδευτικό στην οικονομία;

Του Αντώνη Τριφύλλη *

Στα δυο προηγούμενα άρθρα μας και θέλοντας να απαλλαγούμε από τις αυταπάτες και τη σύγχυση που δημιουργεί η ‘’φθαρμένη’’ από την χρήση λέξη ‘’προοδευτικός, η, το’’, μιλήσαμε για την ασφάλεια και την παιδεία. Πρόθεσή μας ήταν να προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε την καθήλωση ή ακόμη και την απαξίωση των πολιτικών δυνάμεων που αυτοπροσδιορίζονται ως προοδευτικές. Και τέτοια κόμματα στην Ευρώπη είναι τα κεντροαριστερά-σοσιαλδημοκρατικά κόμματα με την τεράστια προσφορά τους στην δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην ανάπτυξη, την κοινωνική και οικονομική ευημερία των λαών της. Με τα χρόνια η κοινωνική σύνθεση, η τεχνολογική εξέλιξη και οι νέες παγκόσμιες προκλήσεις, αναπόφευκτα μεταβλήθηκαν.

Πολλά από αυτά τα κόμματα του μεταπολεμικού κεντροαριστερού χώρου δεν μπόρεσαν να προσαρμόσουν το όραμά τους και τις δράσεις τους κι έτσι άλλα εξαφανίστηκαν, άλλα συρρικνώθηκαν σημαντικά και λίγα μπόρεσαν να προσαρμοστούν και να παίξουν τον ρόλο τους στο δίπολο συντήρηση-πρόοδος. Όπως το Ισπανικό και το Πορτογαλικό.

Σήμερα θα δούμε τι είναι προοδευτικό στην οικονομία.

Είναι προοδευτικό να στηρίζουμε την ανάπτυξη χωρίς σύγχρονα εργαλεία, όταν ο πλούτος μειώνεται σε βάρος του ‘’πρώτου κόσμου’’; Είναι προοδευτικό να εξορκίζουμε ή να παραποιούμε την ουσία της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης; Είναι προοδευτικό να αγνοούμε τις δημογραφικές εξελίξεις, ιδιαίτερα δυσμενών στην Ευρώπη; Ή μήπως είναι προοδευτικό να στηρίζουμε το κοινωνικό κράτος και τις συντάξεις με υπερδανεισμό; Και είναι προοδευτικό να αγνοούμε την συρρίκνωση των στρωμάτων της πρωτογενούς και δευτερογενούς παραγωγής; Σίγουρα πάντως αυτό που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε είναι η υπερσυγκέντρωση πλούτου σε όλο και λιγότερους και τον καταστροφικό ρόλο των εταιρειών των οποίων οι διοικήσεις εξαρτώνται από την διάθεση των άπληστων μετόχων τους.

Ας πάρουμε για παράδειγμα την Γαλλία και την Γερμανία. Τα εύρωστα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα είτε εξαφανίστηκαν, είτε συρρικνώθηκαν δραματικά. Στις περιοχές που η εργατική τάξη έδινε για δεκαετίες την πλειοψηφία στους σοσιαλιστές, είτε συρρικνώνεται, είτε απειλείται από την ανεργία που θα προκαλέσουν τα ρομπότ τρίτης γενιάς. Έτσι γύρισε την πλάτη στα κόμματα αυτά και στράφηκε σε μεγάλο βαθμό στην λαϊκίστική υπεραπλούστευση.

Στο τελευταίο βιβλίο του ο Τζέρεμι Ρίφκιν, έχοντας μπροστά του αυτά και πολλά άλλα δεδομένα, προβλέπει ότι η οικονομία του μέλλοντος θα οδηγήσει σε μια νέα κοινωνική πραγματικότητα: την ‘’κοινωνία του διαμοιρασμού’’, όπου ο καταναλωτής είναι ταυτόχρονα και παραγωγός. Αυτό συμβαίνει ήδη λόγου χάριν στην Γερμανία, στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας. Το 15% της ηλεκτροπαραγωγής προέρχεται από μικρούς παραγωγούς ανανεώσιμων, που πωλούν στην ΔΕΗ Γερμανίας την φτηνή τους παραγωγή, με αποτέλεσμα την δημιουργία προβλήματος ισολογισμών στην ‘’ΔΕΗ’’ της.

Στην Ελλάδα όλα αυτά τα προβλήματα δεν αντιμετωπίστηκαν από την κυβέρνηση της αριστεράς. Η οποία πίστεψε ότι τα προβλήματα λύνονται με ιδεολογικό βολονταρισμό. Με τα γνωστά αποτελέσματα. Στα δάχτυλα του ενός χεριού μετρούνται οι υπουργοί που κατανόησαν την πραγματικότητα.

Οι υπόλοιποι, έβλεπαν τα τρένα της κατάρρευσης των υποσυστημάτων κοινής και κοινωνική ωφέλειας να καταρρέουν αδρανείς και οπισθοδρομικοί μέχρι απόγνωσης.

Μένει να δούμε αν η νέα Κυβέρνηση θα καταφέρει να ανταποκριθεί ώστε να αναστρέψει την πορεία της χώρας προς τον μαρασμό. Τα πρώτα δείγματα είναι θετικά. Η κατάρα του δεξιού βολονταρισμού, που συρρίκνωσε και αυτήν την παράταξη, μοιάζει να εξοβελίζεται. Ας ελπίσουμε να έχει το κουράγιο να αναμετρηθεί με την, πράγματι, σκληρή και ξεροκέφαλη πραγματικότητα.

* Πρώην ανώτατο στέλεχος της ΕΕ, μέλος του Επιστημονικού συμβουλίου της διαΝΕΟσις