Το χρηματοοικονομικό άγχος των εργαζομένων και η «θεραπεία»

του Νικόλαου Φίλιππα*

Το χρηματοοικονομικό άγχος (financial stress) έχει να κάνει με τα προβλήματα που προέρχονται από τη σωστή διαχείριση των χρημάτων μας και θα μπορούσε να ορισθεί σαν η δυσκολία που προέρχεται από τη δυνατότητα κάλυψης βασικών χρηματοοικονομικών μας υποχρεώσεων, λόγω έλλειψης των απαραίτητων χρημάτων. Το χρηματοοικονομικό άγχος μπορεί να επηρεάσει πολύ περισσότερο από ό,τι νομίζουμε πολλές από τις πτυχές της προσωπικής, οικονομικής, αλλά και επαγγελματικής μας ζωής.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις πρόσφατης έρευνας της Salary Finance (2019), οι ετήσιες άμεσες επιπτώσεις του χρηματοοικονομικού άγχους στις αμερικανικές επιχειρήσεις υπολογίζεται στο αστρονομικό ποσό των 500 δισ. δολαρίων! Οι απαντήσεις των εργαζομένων για τους παράγοντες που διαμορφώνουν το χρηματοοικονομικό άγχος ήταν ιδιαίτερα αποκαλυπτικές. Σύμφωνα με τα εξαιρετικά ενδιαφέροντα ευρήματα, η έλλειψη επαρκών αποταμιεύσεων για την κάλυψη των εκτάκτων εξόδων, η αδυναμία πληρωμής των μηνιαίων σταθερών οικογενειακών εξόδων και η αδυναμία πληρωμής και διαχείρισης των χρεών (δάνεια, πιστωτικές κάρτες) αποτελούν τους κύριους παράγοντες ανησυχίας των εργαζομένων. Σε δεύτερη μοίρα έρχονται ο κίνδυνος απόλυσης, ο κίνδυνος περιουσίας, η αδυναμία πληρωμής διδάκτρων του κολεγίου για το παιδί τους κ.ά.

Τέλος, ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι επιπτώσεις του χρηματοοικονομικού άγχους στην υγεία και στην ποιότητα ζωής των εργαζομένων. Από την έρευνα προκύπτει ότι οι εργαζόμενοι που ανησυχούν για τη χρηματοοικονομική τους κατάσταση είναι 8, 1 φορές περισσότερο πιθανόν να παρουσιάζουν προβλήματα στη διάρκεια του ύπνου τους, 5,8 φορές πιο πιθανό να μην ολοκληρώνουν τις καθημερινές επαγγελματικές υποχρεώσεις, 4,3 φορές πιο πιθανό να παρουσιάζουν προβληματικές σχέσεις με τους συναδέλφους τους και 2,2 φορές πιο πιθανό να ψάχνουν για θέση εργασίας εκτός εταιρείας. Επιπρόσθετα, είναι 4,0 φορές περισσότερο πιθανό να αισθανθούν κατάθλιψη και 3,4 φορές πιο πιθανό να πάθουν κρίσεις πανικού και να κάνουν αυτοκτονικές σκέψεις.

Οι προαναφερθείσες επιπτώσεις αποδεικνύουν τη σημαντικότητα των επιδράσεων του χρηματοοικονομικού άγχους τόσο στην ποιότητα της καθημερινής ζωής των εργαζομένων όσο και στη βιώσιμη ανάπτυξη των εταιρειών.

Τα υπαρκτά χρηματοοικονομικά προβλήματα της χώρας μας τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα (υπερβολικό χρέος/ ΑΕΠ, κόκκινα δάνεια, διάφορες δανειακές υποχρεώσεις που έχουν αναβληθεί, πιστωτικές κάρτες σε συνδυασμό με τις πρόσφατες επιπτώσεις του κορωνοϊού) μεταφέρονται (και στο μέλλον θα μεταφερθούν) στον χώρο εργασίας, με αρνητικές επιπτώσεις στην παραγωγικότητα των επιχειρήσεων.

Μια αποτελεσματική λύση είναι η εκπαίδευση των εργαζομένων σε θέματα καθημερινής διαχείρισης του χρήματος, όπως δημιουργία προϋπολογισμού, έξυπνη κατανάλωση, αποτελεσματική αποταμίευση, και σταδιακής μείωσης του υπάρχοντος χρέους.

Η πολυπλοκότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος και τα συσσωρευμένα προβλήματα έχουν αναδείξει τη χρηματοοικονομική εκπαίδευση απαραίτητη δεξιότητα για τον 21ο αιώνα.

*καθηγητής Χρηματοοικονομικής Πανεπιστημίου Πειραιά, πρόεδρος και ιδρυτής του Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού