του Γιώργου Σταθάκη*
Η ύφεση στην ευρωπαϊκή οικονομία ίσως είναι λίγο μικρότερη από την αναμενόμενη (8% αντί 9%). Εντούτοις η ανάκαμψη, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, θα πάρει δύο χρόνια (θα είναι 5,5% το ’21 και 3,2% το’22), χωρίς να συνυπολογιστεί πιθανή κλιμάκωση της πανδημίας.
Εν μέσω της διεθνούς κρίσης, το ευρώ ισχυροποιείται σημαντικά έναντι του δολαρίου τους τελευταίους μήνες και η ευρωπαϊκή οικονομία βρίσκεται σε φάση αποπληθωρισμού. Οι τιμές τον Αύγουστο κατέγραψαν μισή αρνητική μονάδα σε ετήσια βάση.
Οι λόγοι που συμβαίνει αυτό είναι δύο. Πρώτον, η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ μετέβαλε τον στόχο του 2% από ετήσια βάση σε μέσο όρο μιας σειράς ετών. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι θα επιδιώξει υψηλότερο πληθωρισμό με περαιτέρω νομισματική χαλάρωση για τα επόμενα ένα- δύο χρόνια, προκειμένου να ενισχύσει την απασχόληση. Αυτό επηρέασε αρνητικά το δολάριο. Δεύτερον, οι καλές εξαγωγικές επιδόσεις της ευρωπαϊκής οικονομίας παρά την κρίση.
Ο συνδυασμός ύφεσης, αποπληθωρισμού, και ανατίμησης του ευρώ είναι καταστροφικός. Το ισχυρό ευρώ ενισχύει τις εισαγωγές και τον αποπληθωρισμό, δυσχεραίνει τις εξαγωγές και επιβαρύνει το ιδιωτικό χρέος των επιχειρήσεων. Κινδυνεύει να δημιουργήσει έναν φαύλο κύκλο αποπληθωρισμού και μειωμένης ζήτησης με αποδυνάμωση τελικά της ανάκαμψης.
Η απάντηση βρίσκεται στην άνοδο του πληθωρισμού. Η ΕΚΤ δεν ασχολείται με τις ισοτιμίες των νομισμάτων. Εντούτοις, αν δεν επεκτείνει το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων και τίτλων του 1,3 τρις ευρώ μετά τον Δεκέμβρη, τότε θα ενισχυθεί ακόμα περισσότερο το ευρώ. Για την ανάκαμψη του πληθωρισμού δεν αρκεί η νομισματική πολιτική. Συνδυάζεται με τη δημοσιονομική. Το δημόσιο χρέος στην Ευρώπη ανέβηκε από το 86% σε πάνω από 100% του ΑΕΠ μέσα σε έναν χρόνο καθώς όλες οι χώρες τρέχουν μεγάλα δημοσιονομικά ελλείματα, της τάξης του 8% του ΑΕΠ.
Το παράδοξο σήμερα είναι σαφές. Χρειαζόμαστε ακόμα μεγαλύτερα ελλείματα και περισσότερη ποσοτική χαλάρωση για να ενισχυθεί ο ρυθμός ανάκαμψης της οικονομίας και της απασχόλησης. Χρειαζόμαστε περισσότερο ιδιωτικό και δημόσιο χρέος καθώς και ενθάρρυνση υψηλότερων μισθών.
Η επιστροφή στο παρελθόν είναι πλέον παγίδα. Το Σύμφωνο Σταθερότητας πρέπει να καταργηθεί. Ένα νέο πλαίσιο οφείλει να δημιουργηθεί, εξομαλύνοντας τις υπαρκτές ανισότητες στο ύψος του δημόσιου χρέους, με πιθανή αμοιβαιοποίηση μέρους αυτού. Η εξαίρεση των πραγμάτων δημοσίων επενδύσεων από το έλλειμμα. Τα κριτήρια της ανεργίας και της ύφεσης που ενσωματώθηκαν στο Ταμείο Ανασυγκρότησης πρέπει να γενικευτούν. Είμαστε ακόμα στην αρχή βαθύτερων αλλαγών στην Ευρώπη, με πολλές όμως ισχυρές αντιστάσεις από δυνάμεις που είναι προσκολλημένες στο παρελθόν.
*πρώην υπουργός
Από: Athanase Papandropoulos
