Εκπαίδευση στις επιχειρηματικές δεξιότητες

της Χριστίνας Παππά*

Στη σύγχρονη πραγματικότητα των απρόβλεπτων μεταβολών και των ραγδαίων εξελίξεων, το εκπαιδευτικό σύστημα οφείλει να εφοδιάζει τους νέους με τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες που θα τους εξασφαλίσουν μια ομαλή μετάβαση στην απασχόληση και θετικές προοπτικές επαγγελματικής και κοινωνικής εξέλιξης. Σε αυτό το πλαίσιο, η επιχειρηματική νοοτροπία και συμπεριφορά αναγνωρίζεται σήμερα, περισσότερο από ποτέ, ως μία κρίσιμη οριζόντια δεξιότητα, που ενισχύει την απασχολησιμότητα και την κοινωνική κινητικότητα των νέων και συνεπώς, είναι σκόπιμο να καλλιεργείται συστηματικά μέσα από την εκπαίδευση.

Η επιχειρηματική εκπαίδευση δεν στοχεύει αποκλειστικά στη δημιουργία νέων επιχειρηματιών, αλλά στην ανάπτυξη ήπιων δεξιοτήτων, που βοηθούν τον μαθητή να σκέφτεται θετικά, να δρα ενεργά και να συμπεριφέρεται με ήθος και υπευθυνότητα σε κάθε πτυχή της επαγγελματικής και κοινωνικής ζωής.

Η συμμετοχή σε δραστηριότητες επιχειρηματικής εκπαίδευσης ενισχύει την αυτονομία, την αυτοπεποίθηση, την εξωστρέφεια και την κοινωνικότητα των μαθητών, καλλιεργεί σημαντικές οριζόντιες δεξιότητες, όπως η αυτόνομη μάθηση, η κριτική σκέψη, η επικοινωνία, η πρωτοβουλία, η οργάνωση, η στοχοπροσήλωση, η ανάληψη ελεγχόμενου ρίσκου κ.ά. και βοηθά τους μαθητές να αντιληφθούν καλύτερα τον εαυτό τους και τον κόσμο που τους περιβάλλει.

Η θετική επίδραση της επιχειρηματικής εκπαίδευσης υπερβαίνει το ατομικό επίπεδο και διαχέεται στο σύνολο της κοινωνίας και της οικονομίας. Τα σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα τεκμηριώνουν ότι η επιχειρηματική εκπαίδευση συμβάλλει στην αύξηση της απασχόλησης, στην τόνωση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, στην προώθηση της καινοτομίας, στην ενίσχυση της παραγωγικότητας επιχειρήσεων και οργανισμών και, μακροπρόθεσμα, στη βελτίωση των μακροοικονομικών και κοινωνικών δεικτών. Ενδεικτικά, έχει διαπιστωθεί ότι τα άτομα που έχουν συμμετάσχει σε δραστηριότητες επιχειρηματικής εκπαίδευσης προστατεύονται καλύτερα από τον κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού, κάνουν πιο φιλόδοξες επιλογές καριέρας και ιδρύουν συχνότερα νέα επιχείρηση σε σχέση με τους υπόλοιπους μαθητές, πετυχαίνοντας μάλιστα συγκριτικά καλύτερα αποτελέσματα, σε όρους βιωσιμότητας, ανταγωνιστικότητας και δημιουργίας θέσεων απασχόλησης.

Στην Ελλάδα, παρά τη δυναμική προώθησή της από την ευρωπαϊκή πολιτική, η επιχειρηματική εκπαίδευση αναπτύσσεται με μεγάλη υστέρηση και αποσπασματικά. Σε θεσμικό επίπεδο, πολλές προσπάθειες ξεκίνησαν στο παρελθόν, αλλά αδράνησαν ή και εγκαταλείφθηκαν στη συνέχεια, εν μέρει λόγω της ανεπαρκούς υποστήριξης της Πολιτείας, κυρίως όμως επειδή δεν βρήκαν την απαιτούμενη απήχηση στην ελληνική κοινωνία. Τα θετικά αποτελέσματα του προγράμματος «Επιχειρηματικότητα Νέων» που σχεδιάστηκε από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο σε συνεργασία με τον ΣΕΒ το 2001 και η συνακόλουθη ίδρυση του Σωματείου Επιχειρηματικότητας Νέων/ Junior Achievement Greece, με πρωτοβουλία του ΣΕΒ το 2005, αναμφισβήτητα άνοιξαν τον δρόμο για τη σταδιακή αποδοχή της αξίας της επιχειρηματικής εκπαίδευσης στη χώρα μας.

Η ένταξη της επιχειρηματικότητας, ως διακριτού θεματικού πεδίου, στα εργαστήρια δεξιοτήτων που εισάγονται πιλοτικά στο υποχρεωτικό πρόγραμμα νηπιαγωγείων, δημοτικών και γυμνασίων τη φετινή σχολική χρονιά (Ν. 4692/2020), σηματοδοτεί μια νέα θετική εξέλιξη. Για να αποφέρει, ωστόσο, τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, απαιτείται ολοκληρωμένος σχεδιασμός και στιβαρή οργάνωση εκ μέρους του υπουργείου Παιδείας. Η επιχειρηματική εκπαίδευση βασίζεται σε ένα ριζικά διαφορετικό μοντέλο διδασκαλίας, όπου η έμφαση μετατοπίζεται από την παραδοσιακή μετωπική και δασκαλοκεντρική προσέγγιση, προς τη βιωματική μάθηση, την ομαδική εργασία, τον πειραματισμό και τη συστηματική αλληλεπίδραση με τον κόσμο των επιχειρήσεων. Η αποτελεσματική εφαρμογή ενός τέτοιου παιδαγωγικού προτύπου αποτελεί μεγάλη πρόκληση για τους εκπαιδευτικούς και προϋποθέτει συστηματική επιμόρφωση και διαρκή υποστήριξη του έργου τους με σύγχρονα εκπαιδευτικά μέσα. Κυρίως όμως, απαιτείται η έμπρακτη συνεισφορά όλων των εμπλεκόμενων: εκπαιδευτικών, επιχειρήσεων, γονέων και μαθητών.

Ο ΣΕΒ έχει καταθέσει ένα σύνολο προτάσεων για την αποτελεσματική προώθηση της επιχειρηματικότητας μέσα από την εκπαίδευση. Ταυτόχρονα, σε μία προσπάθεια να ευαισθητοποιήσει γονείς, μαθητές, εκπαιδευτικούς και επιχειρήσεις, έχει εκπονήσει δύο πρακτικά βοηθήματα για την ανάπτυξη επιχειρηματικών δεξιοτήτων στο σχολείο.

*Policy Analyst στον Τομέα Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας του ΣΕΒ
**πρώτη δημοσίευση: www.naftemporiki.gr