του N. Peter Kramer
Μετά από 5 χρόνια διαπραγματεύσεων, οι χώρες της Ε.Ε. κατάφεραν τελικά να συμφωνήσουν σε έναν νόμο που θα υποχρεώνει τις μεγάλες εταιρίες να είναι πιο διαφανείς σχετικά με τους φόρους που πληρώνουν. Οι επικριτές θεωρούν ότι ο νόμος είναι «ανούσιος» και ότι πρόκειται για μια νίκη των ομάδων πίεσης.
Μια σημαντική πρόοδος στην μάχη κατά της φοροδιαφυγής; Ή απλά ένα χτύπημα κατά των ομάδων πίεσης που αντιτίθενται σε αυτό; Υπήρχε μεγάλη διάσταση απόψεων την Τετάρτη, μία μέρα μετά τη συμφωνία της Ε.Ε. αναφορικά με τους νέους κανονισμούς για τις μεγάλες εταιρίες, ώστε αυτές να επιδεικνύουν μεγαλύτερη διαφάνεια όσον αφορά τις διαδικασίες καταβολής φόρων.
Με βάση τον νέο νόμο για κάθε χώρα της Ε.Ε., οι πολυεθνικές με έσοδα άνω των 750 εκατομμυρίων ευρώ από το 2023 θα πρέπει να γνωστοποιούν τα ακριβή ποσά φόρων που καταβάλλουν. Προς το παρόν, μόνο η εφορία έχει πρόσβαση σε τέτοιου είδους πληροφορίες, ενώ το ευρύ κοινό συνήθως αγνοεί το πού και πόσο ο εταιρίες πληρώνουν, διεθνώς. Σύμφωνα με τους υποστηρικτές, μια σαφή και δημόσια πληροφόρηση θα έριχνε φως στις «σκιερές» δομές και, επομένως, θα οδηγούσε σε μια πιο δίκαιη καταβολή φόρων.
Η πρόταση για υποχρεωτική φορολογική διαφάνεια χρονολογείται από το 2016, αλλά παρεμποδίστηκε για χρόνια από ένα σύνολο κρατών- μελών που αρνούνταν να αποκαλύψουν τέτοιες πληροφορίες. Σύμφωνα με τους υποστηρικτές, το γεγονός ότι η μεγάλη πλειοψηφία των χωρών της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένων της Ολλανδίας και της Αυστρίας, συμφώνησαν πρόσφατα ως προς αυτό, δείχνει ότι υπάρχει μεγάλη υποστήριξη της ιδέας για μια πιο αυστηρή προσέγγιση της φοροδιαφυγής.
Ωστόσο, η αρχική πρόταση που εκπονήθηκε ως απάντηση στο γνωστό ως «σκάνδαλο LuxLeaks», έχει υποστεί κάποιες τροποποιήσεις κατά τις διαπραγματεύσεις των τελευταίων εβδομάδων. Για παράδειγμα, οι εταιρίες πρέπει να αποκαλύπτουν μόνο πληροφορίες σχετικές με τις φορολογικές πληρωμές τους προς τα κράτη- μέλη της Ε.Ε. και προς μια μικρή ομάδα χωρών που η Ε.Ε. έχει χαρακτηρίσει ως «φορολογικούς παραδείσους».
Σύμφωνα με ΜΚΟ, όπως οι Oxfam και Transparency International, ο νόμος καθίσταται σχεδόν «ανούσιος», διότι οι εταιρίες μπορούν ακόμα να μεταφέρουν εύκολα τα κέρδη τους σε χώρες που δεν υπόκεινται σε υποχρεώσεις διαφάνειας. Ασκείται επίσης κριτική για μια εξαίρεση στον νόμο σχετικά με «ευαίσθητες πληροφορίες» που οι εταιρίες μπορούν να προστατεύουν για πέντε ακόμη χρόνια.
Η συμφωνία έρχεται σε κρίσιμη στιγμή στις παγκόσμιες συζητήσεις σχετικά με τη δίκαιη φορολόγηση. Αυτό το καλοκαίρι, οι χώρες θα επιχειρήσουν να καταλήξουν σε μια συμφωνία του ΟΟΣΑ για έναν παγκόσμιο ελάχιστο συντελεστή φόρου εισοδήματος και για μια μέθοδο εταιρικής φορολόγησης σε χώρες όπου παράγουν τον κύκλο εργασιών τους. Αυτές οι διαπραγματεύσεις επιταχύνθηκαν πρόσφατα με τις φιλόδοξες προτάσεις του νέου προέδρου των ΗΠΑ, Joe Biden.
Ενισχύει την αισιοδοξία για μια πιο αυστηρή προσέγγιση για τη φοροδιαφυγή, η οποία -σύμφωνα με υπολογισμούς της Ευρωπαϊκής Επιτροπής- κοστίζει στις χώρες της Ε.Ε. περίπου 35 με 70 δισεκατομμύρια ευρώ. Ωστόσο, οι δύσκολες διαπραγματεύσεις και η συμφωνία για τους κανόνες διαφάνειας δείχνουν επίσης, σύμφωνα με τους πιο επιφυλακτικούς, ότι οι μεγάλες εταιρίες μπορούν να αντέχουν επιτυχώς ακόμη και σε αυστηρότερα καθεστώτα.
Αίσθηση προκάλεσε πρόσφατα ένα έγγραφο που διέρρευσε, στο οποίο η γαλλική κυβέρνηση εξέθεσε τη θέση της σχετικά με τους κανόνες διαφάνειας. Το έγγραφο, όπως αποκαλύφθηκε, αντιγράφηκε σχεδόν αυτολεξεί από ένα έγγραφο μιας ομάδας πίεσης, συγκεκριμένα του γαλλικού εργοδοτικού συνδέσμου, MEDEF.
