των Γιάννη Τσακίρη και Γιώργου Μοσχόβη*
Η Ελλάδα διαθέτει ένα ανεκτίμητο κεφάλαιο με τους πλουσιότερους πολιτισμικούς θησαυρούς στον κόσμο. Ωστόσο, μέχρι πριν από τέσσερις δεκαετίες οι δυνατότητες για διατήρηση και ανάδειξή τους ήταν περιορισμένες. Σήμερα, όχι μόνο αναδεικνύεται Η πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας, αλλά έχουν μπει οι βάσεις για την οικοδόμηση ενός αναπτυξιακού «Οικοσυστήματος» με βάση τον πολιτισμό.
Με την πολύτιμη συνδρομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέσα από μια σειρά χρηματοδοτικών εργαλείων και «πακέτων» - πρωτίστως το γνωστό τα τελευταία χρόνια ως ΕΣΠΑ -, η Ελλάδα κατάφερε στη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών να προχωρήσει στην πλήρη και συνολική συντήρηση και προστασία μνημείων, να εξασφαλίσει τον απαραίτητο εξοπλισμό για αναπαλαιώσεις και αναστηλώσεις, να αναπτύξει τεχνολογικές εφαρμογές για την ανάδειξη μνημείων και τελικά να υλοποιήσει δράσεις για την αξιοποίηση των πολιτισμικών «Κοιτασμάτων» της χώρας.
Η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση μέσω ΕΣΠΑ με 80% συγχρηματοδότηση κατά μέσο όρο πρόσφερε τα απαιτούμενα κονδύλια για να αναδειχθούν αμέτρητα «κοσμήματα» αρχαίας, βυζαντινής και σύγχρονης ιστορίας σε όλες τις περιφέρειες, σε όλες τις πόλεις, σε όλη την Ελλάδα.
Σε αυτή τη «διαδρομή», με συνοδοιπόρο την ΕΕ, τα έργα πολιτισμού ανά την επικράτεια όχι μόνο δίνουν πνοή ζωής σε μνημεία που έχρηζαν άμεσης συντήρησης και ανάδειξης, αλλά αποτελούν όχημα για τη διασύνδεση του πολιτισμού με τη βιώσιμη ανάπτυξη και την ευημερία των τοπικών κοινωνιών.
Έχοντας ως απαραίτητα εφόδια το νέο ΕΣΠΑ, το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και το Ταμείο Ανάκαμψης, το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων εισάγει σήμερα και τις νέες τεχνολογίες σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο ανάδειξης και προβολής της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας. Στόχος η μετάβαση του πολιτιστικού αποθέματος της χώρας στην ψηφιακή εποχή, μια αναγκαία συνθήκη για τη διατήρηση του αποτυπώματος του ελληνικού πολιτισμού στον σύγχρονο κόσμο και ενίσχυσης του τουριστικού της προϊόντος. Ο Πλέον, οι δράσεις για τον πολιτισμό διατρέχουν οριζόντια της πολιτικές του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων για την περιφερειακή ανάπτυξη, την κοινωνική συνοχή, το περιβάλλον, τον τουρισμό, την εκπαίδευση, καλλιεργούν την γνώση για την ιστορία και τις ρίζες μας, ενισχύουν την ανάγκη ψηφιακών εφαρμογών, την έρευνα και την καινοτομία σε αυτόν τον τομέα. Είναι ενδεικτικό ότι προς ένταξη στο ΕΣΠΑ 2021-2027 είναι έργα όπως για παράδειγμα το ρωμαϊκό Αδριάνειο Υδραγωγείο, ένα μνημείο μοναδικής ιστορικής, πολιτιστικής αλλά και τεχνικής αξίας. Το μνημείο θα διασυνδεθεί με έργα άρδευσης και περιβαλλοντικής προστασίας και θα αξιοποιεί τους υδάτινους πόρους προς όφελος των δήμων που θα διατρέχει.
Τα κινητά και ακίνητα μνημεία είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την τοπική κοινωνία, ενώ οι σύγχρονες ψηφιακές τεχνολογίες τοποθετούν τα μνημεία στο κέντρο της ζωής των πολιτών, συνεισφέροντας σε μια επανασύνδεση με την τοπική κοινωνία και την οικονομία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το πρόγραμμα «Δημιουργία Ψηφιακού Μουσείου Ακρόπολης» που ολοκληρώθηκε στα τέλη του 2020 και που για πρώτη φορά στην Ελλάδα παρουσιάζει ψηφιακά το σύνολο των εκθεμάτων, καθιστώντας τα προσβάσιμα στην παγκόσμια κοινότητα.
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας αποδείχθηκαν με τον πιο εμ φατικό τρόπο η αξία του πολιτισμού και η διαχρονική ανάγκη διασύνδεσής του με την κοινωνία. Στο πλαίσιο, λοιπόν, ανά καμψης από την πανδημία, στη Σύνοδο Κορυφής του περασμένου Μαρτίου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι θα προωθήσει τους χώρους πολιτιστικής κληρονομιάς και τις πολιτιστικές διαδρομές της ΕΕ, καθώς και πολιτιστικές εκδηλώσεις και φεστιβάλ, μέσω μιας εκστρατείας της ΕΕ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τον βιώσιμο πολιτιστικό τουρισμό.
Η Ελλάδα θα αξιοποιήσει και αυτά τα εργαλεία, έτσι ώστε να συνεχίσει, με την αρωγή της ΕΕ, να αναδεικνύει τον πολιτιστικό της πλούτο.
*υφυπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων και επικεφαλής της αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα
