του Κωνσταντίνου Ζοπουνίδη*
Μεταξύ 24 Μαρτίου και 24 Απριλίου 2020, πραγματοποιήθηκαν περισσότερες από 500 πτήσεις με drones πάνω από πάρκα και δρόμους του Παρισιού. Αυτές οι συσκευές που αναπτύχθηκαν από την αστυνομία είχαν για στόχο να εντοπίζουν και να καλούν στην τάξη τα άτομα που παραβίαζαν την καραντίνα. Στην εποχή της πανδημίας έχουμε αποδεχτεί συλλογικά τον «ύπνο» της κοινωνικής μας ζωής και της οικονομίας. Ένας άλλος τύπος συμπεριφοράς θα μπορούσε να μας είχε προταθεί: για παράδειγμα, προκειμένου να σταματήσει η εξάπλωση του ιού, ποιες προσωπικές πληροφορίες θα θέλαμε να μοιραστούμε; Μέχρι πόσο θα είμασταν έτοιμοι να χρησιμοποιήσουμε τις τεχνολογίες παρακολούθησης, επιτήρησης και επεξεργασίας δεδομένων;
Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο του Harvard σε δείγμα περισσοτέρων από 370.000 ατόμων διαπίστωσε ότι το 80% του παγκόσμιου πληθυσμού ήταν πρόθυμο να ανταλλάξει κάποια ελευθερία με μέτρα προστασίας της υγείας. Ακόμη, και στην περίπτωση της Γαλλίας, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το 75% των πολιτών είναι υπέρ της γενίκευσης των καμερών παρακολούθησης. Η προστασία των δεδομένων μας είναι ένας σημαντικός αγώνας μη διαπραγματεύσιμος. Όμως στο όνομα μιας άλλης αρχής, της προφύλαξης, ας προσέξουμε να μην αφήσουμε να περάσουν καινοτομίες που θα μπορούσαν να κάνουν τη δημόσια δράση πιο αποτελεσματική. Με το θέμα αυτό έχουμε ασχοληθεί πολλές φορές στο παρελθόν.
Κ. Ζοπουνίδης, Από τη δημοκρατία στην αλγοριθμοκρατία, Ναυτεμπορική, Δευτέρα 23 Οκτωβρίου 2017.
Κ. Ζοπουνίδης, Ψηφιακός καπιταλισμός, Ναυτεμπορική, Πέμπτη 16 Απριλίου 2020.
Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, Ψηφιακός καπιταλισμός, καπιταλισμός της πλατφόρμας, καπιταλισμός της επίβλεψης, Ναυτεμπορική, Τρίτη 1 Δεκεμβρίου 2020.
Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, Όταν η μηχανή μαθαίνει, Ναυτεμπορική, Σάββατο 2 Νοεμβρίου 2019.
Κ. Ζοπουνίδης, Μ. Εσκαντάρ, Τεχνητή νοημοσύνη: Εξελίξεις στο μάνατζμεντ, μάρκετινγκ και χρηματοοικονομική, Ναυτεμπορική, Τετάρτη 10 Απριλίου 2019.
Στο άρθρο αυτό γίνεται αναφορά στο πρόσφατο βιβλίο του Robin RIvaton «Souriez, vous etes filmes!, Editions de l’ Observatoire / Humensis», 26/05/2021.
Μοντέρνα επιτήρηση
Σχεδόν ένα δισεκατομμύριο κάμερες μας στοχεύουν, παρακολουθώντας τη συμπεριφορά μας στους δρόμους, τα καταστήματα, τα γραφεία, τα σχολεία … Χειρότερα: πολύ σύντομα φορώντας συνδεδεμένα γυαλιά, εκατομμύρια άνθρωποι θα φωτογραφίζουν συνέχεια τη ζωή τους και αυτή των άλλων. Κανείς δεν θα μπορεί να το αποτρέψει αυτό. Ούτε άτομα, ούτε κράτη. Δεδομένου ότι η τεχνολογία θα επιβληθεί σε εμάς, έχουμε λίγες επιλογές: ας το σκεφτούμε και να κάνουμε την καλύτερη. Οι δυνατότητες φαίνονται ατελείωτες. Φανταστείτε πόσο καθαρές θα ήταν οι πόλεις και πόσο η εγκληματικότητα θα μειωνόταν. Οι δρόμοι θα ήταν γεμάτοι από κόσμο, ο οποίος δεν θα φοβόταν πλέον να περπατά τη νύχτα. Φανταστείτε την αποσυμφόρηση των δικαστηρίων, με πιο δίκαιες δίκες. Οικολογία, δικαιοσύνη, εγκληματικότητα: ας χρησιμοποιήσουμε την πρόοδο για να προχωρήσουμε πραγματικά.
Σε αυτήν την προοπτική, αυτό το βιβλίο πολλαπλασιάζει τις αναφορές σε ξένες χώρες, Βόρεια Αμερική, Ασία, Ευρώπη. Πρόκειται για την κατανόηση των τεράστιων εξελίξεων στον τομέα των υπολογιστών, μιας εξαιρετικά νέας τεχνολογίας, αλλά με υπέροχες συνέπειες για τις κοινωνίες μας.
Από την έξυπνη πόλη στην ασφαλή πόλη
Τα έξυπνα δίκτυα κάμερας θα αναπτυχθούν σε τρία επίπεδα ωριμότητας.
Το πρώτο επίπεδο αντιστοιχεί στα δίκτυα βιντεοπαρακολούθησης που χρησιμοποιείται απευθείας από την αστυνομία για τη διερεύνηση εγκλημάτων μετά τα γεγονότα.
Μέχρι το 2025, η κοινωνία θα έφτανε στο δεύτερο επίπεδο, αποτελούμενο από τη σύνδεση μεταξύ δικτύων καμερών δημόσιων ιδρυμάτων, όπως σχολείων και νοσοκομείων και αυτών των επιχειρήσεων ειδικά σε χώρους ανοιχτούς στο κοινό. Στο Ντιτρόιτ, η αστυνομία έκανε το πρώτο πείραμα με οκτώ βενζινάδικα που βρίσκονται σε γειτονιές με υψηλό ποσοστό εγκληματικότητας. Τέσσερα χρόνια αργότερα, περισσότερες από 700 επιχειρήσεις συμμετείχαν στο πρόγραμμα με την ονομασία Project Green Light. Οι πόλεις της Νέας Ορλεάνης, Νέας Υόρκης, Σικάγο ή Ατλάντας έχουν παρόμοια προγράμματα.
Το τρίτο επίπεδο αναμένεται να φτάσει έως το 2035. Ορισμένοι κάτοικοι θα δωρίσουν πρόθυμα τις κάμερές τους, ενώ άλλοι θα ενθαρρυνθούν να το πράξουν μέσω φορολογικών κινήτρων ή χρηματοοικονομικής αποζημίωσης. Ένα κεντρικό σύστημα παρακολούθησης θα βασίζεται σε ένα αποκεντρωμένο δίκτυο καμερών για τροφοδοσία αλγόριθμων που είναι όλο και περισσότερο προγνωστικοί για παράνομη συμπεριφορά. Στην πραγματικότητα αυτή η προοπτική εφαρμόζεται ήδη. Πάνω από 400 δημοτικές αστυνομίες στις ΗΠΑ χρησιμοποιούν την τεχνολογία Ring (NDLR: εξειδικευμένη εταιρεία σε συνδεδεμένα κουδούνια και βιντεοπαρακολούθηση για άτομα, η οποία εξαγοράσθηκε από την Amazon το 2018).
Συμπερασματικά, ο συγγραφέας αναφέρει ότι το πρόβλημα είναι πάντα το ίδιο: ο φόβος να καταπατείται το απόρρητο των δεδομένων, ο φόβος που προκαλείται από ορισμένες προσωπικότητες των μέσων ενημέρωσης και τις ενώσεις να καταφέρονται ενάντια στο «χτύπημα» των δημόσιων ελευθεριών μας.
Επειδή η πολιτεία δίνει πίστωση σε αυτές τις στάσεις, οι ελευθερίες μας έχουν καταπατηθεί όπως ποτέ άλλοτε στην ιστορία σε περίοδο ειρήνης, με αυστηρό περιορισμό – ακολουθούμενο από απαγόρευση κυκλοφορίας – που καταπάτησε την ελευθερία έκφρασης, την ελευθερία επιχειρηματικής ανάληψης, η οποία τελικά εμπόδισε εκατομμύρια παιδιά να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, διευρύνοντας τις ανισότητες για γενιές…
*Ακαδημαϊκός, Βασιλική Ακαδημία Οικονομικών & Χρηματοοικονομικών, Βασιλική Ευρωπαϊκή Ακαδημία των Διδακτόρων, Επίτιμος Δρ. ΑΠΘ, Πολυτεχνείο Κρήτης & Audencia Business School, France
