Οι δεξιότητες που απαιτούνται για την μετάβαση στην μηδενική καθαρή κατανάλωση ενεργείας

του Steve Holliday*

Στις συζητήσεις για το 2050 και τον μετασχηματισμό του παγκόσμιου ενεργειακού συστήματος που απαιτείται για τον έλεγχο της κλιματικής κρίσης, εμφανίζονται συχνά αντικρουόμενες απόψεις. Στον τύπο, το κοινοβούλιο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης οι συζητήσεις καταλήγουν σε διαμάχη ως προς τις διάφορες τεχνολογίες. Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ή πυρηνική ενέργεια; Περισσότερη προσφορά ή λιγότερη ζήτηση; Εφεδρικά αποθέματα ή αποθήκευση αερίου; Αντλίες θερμότητας ή υδρογόνο; Πράσινο ή μπλε υδρογόνο;

Αυτό είναι αποθαρρυντικό γιατί στην πραγματικότητα η πρόκληση είναι τόσο μεγάλη που πιθανότατα θα χρειαστούμε όλα τα παραπάνω, υπό κάποια μορφή, σε συγκεκριμένη κλίμακα ή σε κάποιο μέρος.

Αλλά κάτι ακόμα πιο σημαντικό αποκαλύπτεται από τη δημοσίευση του ετήσιου Βαρόμετρου για την ενέργεια του Energy Institute - έρευνα για τους επαγγελματίες σε όλους τους τομείς της ενέργειας στο Ηνωμένο Βασίλειο. Κατά τις δημόσιες, λοιπόν, αυτές συζητήσεις αγνοείται πολύ συχνά αυτό που απαιτούν όλες αυτές οι τεχνολογίες: εξειδικευμένα άτομα.

Το εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό σήμερα

Υπάρχουν δύο όψεις σε αυτήν την ιστορία. Το Βαρόμετρο εμφανίζεται καθησυχαστικό ως προς το εργατικό δυναμικό σήμερα, καθώς εντοπίζει πως η πλειοψηφία του κινητοποιείται από την κλιματική κρίση, εκπαιδεύεται ήδη για την μηδενική καθαρή κατανάλωση ενεργείας και εξετάζει διάφορες λύσεις για τη μετάβαση προς την καθαρή ενέργεια.

Υπάρχει, όμως, μεγάλη ανησυχία για το χαμηλό ποσοστό του εργατικού δυναμικού με υψηλή εξειδίκευση που μπορεί να ανταποκριθεί στις περισσότερες αλλαγές (θέσεις σε βιομηχανίες έντασης ενέργειας, παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου, και στις αλυσίδες εφοδιασμού τους), καθώς πρόκειται να αλλάξουν σημαντικά κατά τις επόμενες δεκαετίες.

Τα γεγονότα, ωστόσο, μας προειδοποιούν - οι δυσκολίες που προέκυψαν από την απώλεια χιλιάδων θέσεων εργασίας σε βιομηχανίες εξόρυξης άνθρακα μέσα στον εικοστό αιώνα φαίνεται να αποτελούν ακόμα μέρος της κοινωνίας του Ηνωμένου Βασιλείου.

Σαφέστατα, οι διάφορες δεξιότητες και εμπειρίες που αποκτήθηκαν από τη συμβατική ενέργεια μπορούν και πρέπει να αξιοποιηθούν κατά την οικοδόμηση του νέου συστήματος καθαρής ενέργειας. Υπάρχει, όμως, ένας κίνδυνος: ο ρυθμός που προβλέπεται για τη μετάβαση σε χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα θα μπορούσε να αποκλείσει ορισμένους επαγγελματίες, προκαλώντας την αίσθηση αποσύνδεσής τους από τον στόχο για καθαρή ενέργεια.

Το νέο εργατικό δυναμικό του μέλλοντος

Η άλλη όψη της ιστορίας είναι εμφανής. Πράγματι, το σημερινό εργατικό δυναμικό δεν θα είναι το ίδιο με αυτό που θα ολοκληρώσει τις διαδικασίες για την επίτευξη του στόχου για μηδενικές εκπομπές. Η γενιά αυτή θα είναι στο προσκήνιο και -σύμφωνα με εκτιμήσεις- μέχρι το 2050 θα χρειαστούν έως και 400.000 νέες προσλήψεις στον κλάδο: περισσότεροι από τους μισούς σε θέσεις που δεν υπάρχουν καν ακόμη, πολλοί στα μηχανικά έργα, αλλά και σε άλλους τομείς- όπως ο κλάδος της ψηφιοποίησης και των δεδομένων.

Συχνά ακούμε για την καθυστέρηση στην κατασκευή ενός νέου εργοστασίου παραγωγής ενέργειας. Αλλά ο χρόνος που απαιτείται για να ενεργοποιηθεί η εγκατάσταση αντλιών θερμότητας ή ο μηχανισμός ανεμογεννητριών (φέρνοντας, παράλληλα, το STEM στα σχολεία μέσω της απαραίτητης εκπαίδευσης και από τα πανεπιστήμια προς το εργατικό δυναμικό) είναι πραγματικά πολύς.

Δίνοντας το παράδειγμα

Υπάρχει λόγος που ασκείται πίεση για άμεσες αλλαγές. Είναι το γεγονός ότι το Ηνωμένο Βασίλειο, ως οικοδεσπότης του COP26 στη Γλασκώβη τον Νοέμβριο, θα πρέπει να δώσει το παράδειγμα ως αναπόσπαστο μέρος της παγκόσμιας ατζέντας για καθαρή ενέργεια.

Υπάρχουν πολλές πτυχές του ζητήματος των απαραίτητων δεξιοτήτων για τη μετάβαση που αντιμετωπίζουν οι χώρες σε όλο τον κόσμο - είτε πρόκειται για μέλη του ΟΟΣΑ, είτε για αναπτυσσόμενες χώρες, είτε για χώρες του Παγκόσμιου Νότου. Το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να κερδίσει την εμπιστοσύνη των πολιτών της προκειμένου να αποτελέσει έμπνευση και για άλλες χώρες.

Ιστορικά, οι επαγγελματίες του κλάδου της ενέργειας στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν αποτελέσει διεθνές παράδειγμα, και ενδεχομένως να μπορούσαν να βοηθήσουν τον κόσμο να ελέγξει και την κλιματική κρίση. Το Βαρόμετρο εντοπίζει, επίσης, τις δυνατότητες για υποστήριξη της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας, της τεχνολογίας CCUS και για τη διαχείριση της ενέργειας και του άνθρακα. Τις δεξιότητες αυτές μπορούν να αποκτήσουν και άλλες χώρες στοχεύοντας στην μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Στρατηγική για την απόκτηση δεξιοτήτων για την μηδενική καθαρή ενέργεια

Είναι σαφές ότι η απαλλαγή από τον άνθρακα δεν θα συμβεί με την απαραίτητη ταχύτητα και στον βαθμό που χρειάζεται χωρίς εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό. Και η πλειοψηφία των ερωτηθέντων στην έρευνα επιθυμεί η βιομηχανία και, πολύ περισσότερο, η κυβέρνηση να αναλάβουν δράση.

Πώς μπορούμε λοιπόν να είμαστε πιο σίγουροι ότι έχουμε το εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό στο σωστό μέρος και τη σωστή στιγμή; Το αίτημα για σταθερή, μακροπρόθεσμη ενεργειακή πολιτική είναι το αιώνιο αίτημα της βιομηχανίας, και σχετίζεται και με τις δεξιότητες. Η νέα ενεργειακή ανάπτυξη δίνει μια «ώθηση» - δημιουργώντας εμπορικούς οδηγούς ώστε το εργατικό δυναμικό να είναι σε θέση να προωθήσει σημαντικές τεχνολογίες.

Πέραν από τα παραπάνω, αυτό που χρειάζεται περισσότερο είναι μια στρατηγική για την απόκτηση των απαραίτητων δεξιοτήτων για τη μετάβαση στην μηδενική καθαρή ενέργεια, βάσει της οποίας η κυβέρνηση θα συνεργάζεται με τον κλάδο για να εντοπιστούν τα κενά στον «αγωγό διαφορετικών ταλέντων», προσφέροντας ευκαιρίες εκπαίδευσης ώστε να μην αποκλειστεί κανένας από τους υπάρχοντες εργαζόμενους.

*πρόεδρος, Energy Institute
**πρώτη δημοσίευση: www.weforum.org