του Κώστα Θέου*
Ενώ η πανδημική κρίση μοιάζει να βρίσκεται σε πορεία ελεγχόμενης αποκλιμάκωσης, μια νέα απειλή για τις οικονομίες έχει αναδυθεί με τη συνδυασμένη και αλληλοτροφοδοτούμενη αύξηση του κόστους πολλών πρώτων υλών, των μεταφορών καθώς και της ενέργειας.
Πρόκειται ασφαλώς για σύνθετο φαινόμενο, συνδεόμενο μερικώς και με την ευρύτερη διατάραξη που έχει προκαλέσει στις διεθνείς αγορές και τις αλυσίδες εφοδιασμού η πανδημική κρίση αλλά και η ανάκαμψη των οικονομιών μετά το κύριο οικονομικό σοκ.
Για την Ελλάδα, η νέα αυτή απειλή, έχει ιδιαίτερη σημασία. Η οικονομία της χώρας μας ανταποκρίθηκε καλύτερα του αναμενόμενου στην πανδημική κρίση σε σύγκριση με πολλές άλλες οικονομίες, κυρίως χάρη στο γεγονός ότι η εγχώρια μεταποίηση επέδειξε υψηλή ανθεκτικότητα, μετριάζοντας τις επιπτώσεις της κρίσης.
Παρά τα πρωτοφανή υφεσιακά φαινόμενα στην παγκόσμια οικονομία και τη χώρα μας, η βιομηχανική παραγωγή στην Ελλάδα το 2020 υποχώρησε κατά μόλις 2% έναντι μείωσης κατά 7,9% στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ και το 2021 η χώρα σημειώνει καλύτερη επίδοση από το μέσο όρο της ΕΕ.
Εν μέσω δραστικής συρρίκνωσης της παγκόσμιας ζήτησης, η εγχώρια μεταποίηση κατάφερε το 2020 να συγκρατήσει τη μείωση στις εξαγωγές αγαθών στο επίπεδο του 2,6% (στοιχεία ΤτΕ –χωρίς καύσιμα), την ώρα που οι ταξιδιωτικές εισπράξεις κατέρρεαν με μείωση κατά 76,2%.
Φέτος το Α’ εξάμηνο, οι εξαγωγές αγαθών σημείωσαν αύξηση κατά 22,9% σε σχέση με πέρυσι, ωστόσο ακόμα πιο αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι αυξήθηκαν κατά 18,3% σε σχέση με προ-πανδημικό επίπεδο του Α’ εξαμήνου 2019. Την ίδια περίοδο, οι ταξιδιωτικές εισπράξεις σημείωναν μείωση κατά 77,9% σε σχέση με το προ πανδημίας επίπεδο του Α’ εξαμήνου του 2019.
Η μεταποίηση αποτέλεσε πράγματι ανάχωμα και σημαντικό στήριγμα της χώρας μέσα στην πανδημική κρίση, συμβάλλοντας στον περιορισμό των επιπτώσεων από την κατάρρευση των τουριστικών εισπράξεων αλλά και στην τόσο αναγκαία εξισορρόπηση του οικονομικού προτύπου της χώρας ώστε να μειωθεί ο συστημικός κίνδυνος, να υπάρχει διασπορά της οικονομίας μας σε περισσότερες δραστηριότητες και κυρίως να βελτιωθούν οι εξαγωγές και η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, στην κατεύθυνση και των βασικών συστάσεων της Επιτροπής Πισσαρίδη.
Το κεκτημένο αυτό απειλείται σήμερα από το ράλι τιμών που πλήττει την παγκόσμια και Ευρωπαϊκή οικονομία. Και αν στο θέμα των τιμών των commodities και του κόστους διεθνούς μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων δεν υπάρχουν πολλά που μπορεί να κάνει μεμονωμένα η χώρα μας, δεν ισχύει το ίδιο και στον ίδιο βαθμό για το ενεργειακό κόστος, καθώς αυτό ήταν ήδη διαχρονικά αυξημένο στην Ελλάδα.
Με βάση εκκίνησης ένα ήδη υψηλό ενεργειακό κόστος, η περαιτέρω επιβάρυνση του κόστους παραγωγής συνιστά σοβαρή απειλή για την διεθνή ανταγωνιστικότητα όλων των κλάδων της μεταποίησης. Συνακόλουθα, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος αύξησης των τιμών των τελικών προϊόντων με αποτέλεσμα να επιβαρυνθούν οικονομικά τα νοικοκυριά και να αναπτυχθούν πληθωριστικά φαινόμενα.
Τόσο σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, όσο και σε εθνικό, η πανδημική κρίση απέδειξε τη σημασία των γενναίων και με φαντασία μέτρων πολιτικής για την επιτυχή αντιμετώπιση μεγάλων απειλών. Ανάλογης φιλοδοξίας μέτρα απαιτούνται για το μετριασμό των επιπτώσεων του ενεργειακού κόστους στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, παράλληλα με μια στρατηγική που θα αντιμετωπίζει τα διαρθρωτικά αίτια του διαχρονικά υψηλού ενεργειακού κόστους.
*Γενικός Διευθυντής στην “Ελληνική Παραγωγή – Συμβούλιο Βιομηχανιών για την Ανάπτυξη”
