του Γρηγόρη Καρύδη*
Ο κλάδος των ηλεκτρονικών πληρωμών βρίσκεται διαρκώς σε άνοδο τα τελευταία χρόνια παγκοσμίως, καθώς όλο και περισσότεροι καταναλωτές προτιμούν τις ηλεκτρονικές συναλλαγές έναντι αυτών με μετρητά. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με δημοσιευμένα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος για την πενταετία 2016-2020, διακρίνεται ξεκάθαρα ανοδική τάση πληρωμών με ηλεκτρονικά μέσα, καθώς και μείωση της χρήσης επιταγών.
Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης των αγορών πληρωμών του εξωτερικού, εταιρείες χρηματοοικονομικής τεχνολογίας επένδυσαν στον κλάδο μαζικά, αυξάνοντας κατακόρυφα τον ανταγωνισμό. Οι εταιρείες αυτές προκύπτουν κατά κανόνα από συγχωνεύσεις και εξαγορές, προκειμένου να διασφαλίσουν τεχνολογικές και λειτουργικές συνέργειες. Συνήθως υποστηρίζονται από ισχυρά ιδιωτικά κεφάλαια, τα οποία στην περίπτωση των πληρωμών είδαν την ευκαιρία αρκετά νωρίς και ανταγωνίστηκαν τις τράπεζες που παραδοσιακά είναι λιγότερο ευέλικτες στη λήψη αποφάσεων και τις επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες.
Στην εγχώρια αγορά, μέχρι πρότινος, ο ανταγωνισμός στις ηλεκτρονικές πληρωμές ήταν περιορισμένος, καθώς οι υπηρεσίες πληρωμών προς εμπόρους (acquiring) προσφέρονταν αποκλειστικά από τις τράπεζες.
Οι προοπτικές της ελληνικής αγοράς πληρωμών και οι δυνητικές ευκαιρίες για αποδόσεις λόγω της αναμενόμενης αύξησης των ηλεκτρονικών πληρωμών τα επόμενα χρόνια προσείλκυσαν το περασμένο διάστημα το επενδυτικό ενδιαφέρον. Συστημικές τράπεζες και άλλες εταιρείες του κλάδου ανακοίνωσαν ήδη σημαντικές συμπράξεις στον εν λόγω τομέα με εξειδικευμένες εταιρείες διεθνούς κύρους.
Οι προοπτικές της ελληνικής αγοράς πληρωμών και οι δυνητικές ευκαιρίες για αποδόσεις προσείλκυσαν το περασμένο διάστημα το επενδυτικό ενδιαφέρον.
Πρόσφατα παραδείγματα, η συμφωνία πώλησης του acquiring χαρτοφυλακίου της Τράπεζας Πειραιώς στην αμερικανική Euronet, η συμφωνία της Alpha Bank με την ιταλική Nexi για σύσταση κοινοπραξίας με παραχώρηση των acquiring υπηρεσιών στη νεοσύστατη εταιρεία, καθώς και η εξαγορά της εταιρείας τεχνολογικών λύσεων αποδοχής πληρωμών Cardlink από τον γαλλικό κολοσσό Worldline. Η κινητικότητα στον κλάδο αναμένεται να συνεχιστεί το επόμενο διάστημα, τουλάχιστον μέχρι να εδραιωθούν οι νέες ισορροπίες μεταξύ των ανταγωνιστών.
Ευκαιρίες και περιθώρια ανάπτυξης στον τομέα των πληρωμών υπάρχουν, αρκεί να γίνουν τα σωστά βήματα για μακροπρόθεσμα θετικά αποτελέσματα. Ένας οργανισμός που θέλει να δραστηριοποιηθεί στον κλάδο πρέπει να χτίσει στέρεες βάσεις για βιώσιμη ανάπτυξη και να αντιμετωπίσει έγκαιρα και αποτελεσματικά προκλήσεις που διαμορφώνουν την αγορά.
Ενδεικτικά, μερικές από τις σημαντικότερες προκλήσεις είναι η απάντηση στις προσδοκίες των καρτούχων για φιλικότερες στο χρήστη, ασφαλέστερες και καινοτόμες υπηρεσίες πληρωμών, καθώς και η αντιμετώπιση των αναγκών των εμπόρων για ασφαλείς χρηματοοικονομικές λύσεις προστιθέμενης αξίας. Η ανάπτυξη συνεργειών μεταξύ εταιρειών χρηματοοικονομικής τεχνολογίας και τραπεζών είναι πλέον μια εκ των βασικών στρατηγικών επιλογών για την εξέλιξη της καινοτομίας στην τραπεζική.
Σημαντική υποχρέωση-πρόκληση, απορρέουσα από κανονιστικές απαιτήσεις και πρότυπα (GDPR, PCI DSS κ.α.) με κομβικό ρόλο στην αξιοπιστία ενός οργανισμού, είναι η ασφάλεια της πληροφορίας και των ευαίσθητων δεδομένων καρτούχων και εμπόρων. Η πολυπλοκότητα των κανόνων συμμόρφωσης και οι διαρκώς αυξανόμενες απαιτήσεις των ελεγκτικών μηχανισμών, καθώς και η τεχνολογική επιτάχυνση που βιώνει η αγορά λόγω της πανδημίας, είναι ιδιαιτερότητες που πρέπει να αντιμετωπιστούν έγκαιρα, μέσω της χρησιμοποίησης είτε εσωτερικών λειτουργιών των εταιρειών (κανονιστικής συμμόρφωσης και εσωτερικού ελέγχου) είτε κατάλληλα καταρτισμένων εξωτερικών τεχνικών συμβούλων.
Η χάραξη στρατηγικής για τη σωστή αναλογία διατήρησης υπαρχόντων συστημάτων και επένδυσης σε νέες τεχνολογίες αναμένεται να έχει σημαντική επίδραση στο μέλλον των ιδρυμάτων πληρωμών. Ο λειτουργικός και ο τεχνολογικός μετασχηματισμός έρχονται σε πρώτο πλάνο ως απάντηση στις τεχνολογικές εξελίξεις, που μπορεί να επιτευχθούν μακροπρόθεσμα με την κατάλληλη στελέχωση και αναβάθμιση απαραίτητων δεξιοτήτων ή πιο γρήγορα με τη χρήση στρατηγικών συμβούλων.
*PwC Senior Manager, Internal Audit & Payment Services
