του
Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Όταν στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και τις αρχές του 2000, ο καθηγητής κ. Γιάννης Σπράος, σύμβουλος τότε του πρωθυπουργού κ. Κώστα Σημίτη, είχε μιλήσει για την ολλανδική ασθένεια της ελληνικής οικονομίας, δεν υπήρξαν πολλοί που έδωσαν σημασία στις απόψεις του –όπως γίνεται συνήθως, εξάλλου, για όλους αυτούς που θέτουν σοβαρές ερωτήσεις σε τούτη την χώρα, χωρίς ποτέ να δέχονται απαντήσεις.
Ακόμα χειρότερα, ο καθηγητής χλευάστηκε και αγνοήθηκε από συνδικάτα και λοιπούς «ειδήμονες» όταν μίλησε για την πιθανή κατάρρευση του ασφαλιστικού μας συστήματος και τις κραυγαλέες συντεχνιακού περιεχομένου ανισότητές του. Φυσικό και αυτό, στην χώρα του μαφιόζικου κρατισμού…
Σήμερα, ο καθηγητής κ. Γιάννης Σπράος είναι εξόχως επίκαιρος –και το ίδιο, βέβαια, ισχύει και για την ολλανδική ασθένεια της ελληνικής οικονομίας.
Περί τίνος πρόκειται;
Κατά τον Έλληνα καθηγητή, που είναι και γνωστός κεϋνσιανός, η ολλανδική ασθένεια συνίσταται στην υποβάθμιση του μεταποιητικού ιστού μιας χώρας, δηλαδή της βιομηχανίας της, όταν η χώρα αυτή έχει σημαντικά έσοδα από μη βιομηχανικές πηγές.
Ειδικότερα, ολλανδική ασθένεια είναι το όνομα που δόθηκε στο φαινόμενο της αποβιομηχανίσεως των χωρών που βρίσκονται στην Βόρεια Θάλασσα μετά την εξεύρεση φυσικού αερίου και πετρελαίου.
Στις χώρες αυτές (Μεγάλη Βρεταννία, Νορβηγία), τα έσοδα από το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο οδήγησαν στην σταδιακή αποβιομηχάνισή τους, με αποτέλεσμα να έχουν υψηλή εισαγωγική εξάρτηση –με τις ανάλογες συναλλαγματικές επιπτώσεις.
Για την Ελλάδα, ο καθηγητής κ. Γ.Σπράος υποστηρίζει ότι το «πετρέλαιό» της είναι ο τουρισμός, το ναυτιλιακό και μεταναστευτικό συνάλλαγμα και οι κοινοτικές επιδοτήσεις.
Σωρευτικά, οι παραπάνω πηγές αντιπροσωπεύουν το 40% του ελληνικού Ακαθαρίστου Εγχωρίου Προϊόντος (ΑΕΠ), ποσοστό που είναι υπερδιπλάσιο του αντίστοιχου της μεταποιήσεως.
Έτσι, στην χώρα μας, με την συμβολή επίσης του γενικότερου αντιβιομηχανικού και αντιεπιχειρηματικού πνεύματος, η ελληνική μεταποίηση πάσχει από σοβαρές ανεπάρκειες.
Κυρίως, όμως, παρά κάποιες λαμπρές εξαιρέσεις, έχει και σοβαρό πρόβλημα ανταγωνιστικότητος. Όπως το ίδιο ισχύει και για το σύνολο της ελληνικής οικονομίας.
Συνεπώς, στην παρούσα φάση της οικονομίας, η ολλανδική ασθένεια στην ουσία μπορεί να καταστεί θανατηφόρα. Κάτι που, ως φαίνεται, δεν έχει ακόμη εμπέσει στην προσοχή των οψίμων αναπτυξιολόγων και λοιπών «ειδημόνων».
Ιδού γιατί.
Ο ελληνικός τουρισμός, ύστερα από μία περίοδο στρεβλής αναπτύξεως, καλείται σήμερα να συνεχίσει την πορεία του σε ένα εξόχως ανταγωνιστικό περιβάλλον την στιγμή που διασύρεται και εξευτελίζεται από τον κοινωνικό οχετό της χώρας.
Συνεπώς, η συμβολή του στην απαιτούμενη άνοδο του ΑΕΠ μας για να βγει η χώρα από την «παγίδα του χρέους», δεν θα είναι επαρκής.
Ούτε το ναυτιλιακό συνάλλαγμα θα είναι αντίστοιχο του παρελθόντος, ενώ το μεταναστευτικό έχει ήδη πέσει σε χαμηλά επίπεδα. Οι δε δωρεάν εισροές από την Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν ημερομηνία λήξεως.
Συνεπώς, η όποια ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας θα πρέπει να στηριχθεί στην μεταποίηση και στην παροχή νέου τύπου υπηρεσιών υψηλού επιπέδου, οι οποίες θα ενισχύσουν και τον τουρισμό.
Ταυτοχρόνως, η χώρα θα πρέπει να ρίξει μεγάλο βάρος και στην ανάπτυξη της λιμενικής της οικονομίας, η οποία, μαζί με το ναυτιλιακό συνάλλαγμα, μπορεί να γίνει ζωτική πηγή παραγωγής πλούτου και άρα αναπτύξεως.
Τα ενεργειακά δίκτυα και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αποτελούν επίσης σημαντικές νέες δραστηριότητες, οι οποίες συνδέονται όμως και με τον μεταποιητικό κλάδο.
Και πραγματικό «διαμάντι» του τελευταίου είναι η βιομηχανία ειδών διατροφής και ποτών, η οποία έχει όλες τις δυνατότητες να αποτελέσει την ατμομηχανή αναπτύξεως ταυτοχρόνως τόσο της εγχώριας βιομηχανίας όσο και της ελληνικής γεωργίας.
Είναι δε και ένας κλάδος με ικανοποιητική εξωστρέφεια, η οποία έχει αρκετές δυνατότητες ενισχύσεώς της αν κρίνει κανείς από τις τελευταίες εξαγωγικές επιδόσεις.
Πρέπει να υπογραμμισθεί επίσης ότι τα τρόφιμα και τα ποτά, με κατάλληλες κινήσεις, μπορούν να γίνουν και παράγοντας τουριστικής αναπτύξεως –για παράδειγμα, αν τύχει ιδιαίτερης προβολής η μεσογειακή διατροφή, γνωστή και ως κρητική δίαιτα.
Ένας άλλος τομέας που μπορεί να αναπτυχθεί στην χώρα είναι αυτός της έρευνας και αναπτύξεως, στον οποίον η Ελλάδα υστερεί απελπιστικά. Όμως, στην χώρα υπάρχει το κατάλληλο ανθρώπινο, το κλίμα βοηθά, αλλά υπάρχουν και οι κατάλληλες υποδομές, αν δούμε ποιο είναι το μέγεθος της σχολάζουσας δημόσιας ακίνητης περιουσίας.
Το μέγα πρόβλημα είναι ότι, για να μπορέσει η χώρα σήμερα να βρει αναπτυξιακή τροχιά, η προϋπόθεση είναι μία και μοναδική: είναι επείγον να εξοντωθούν κυριολεκτικά τα δύο τέρατα που έφεραν την χώρα στα σημερινά της χάλια.
Πρόκειται για τον κρατισμό και την διεφθαρμένη γραφειοκρατία. Όσο τα τέρατα αυτά θα επιβιώνουν, η ελληνική οικονομία δεν θα καταρρεύσει από το υπέρογκο δημόσιο χρέος αλλά από την ύπουλη και φθοροποιό ολλανδική ασθένεια.
Και τούτο διότι, όπως υποστηρίζει ο διαπρεπής οικονομολόγος κ. Δημ. Ιωάννου, μία άλλη διάσταση αυτής της ασθένειας υπήρξε ο εύκολος και φθηνός δανεισμός της χώρας όταν αυτή μπήκε στην ευρωζώνη.
Στην πραγματικότητα, η είσοδος αυτή στην ΟΝΕ δεν ήταν ένα «εμπόρευμα», αλλά μία άϋλη ιδιότητα, που επέτρεπε στην Ελλάδα να συντηρεί και να διογκώνει το πελατειακό της κράτος, μέσω φθηνού δανεισμού, χωρίς κανένα απολύτως παραγωγικό περιεχόμενο.
Σήμερα, αυτή η διάσταση της κρίσης είναι πολύ σοβαρή. Διότι, παρά την κρίση και με εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα, η ελληνική οικονομία παραμένει απελπιστικά μικρή και εσωστρεφής, γεγονός που κάνει προβληματική την ένταξή της στον νέο διεθνή καταμερισμό της εργασίας.
Άρα, χωρίς μία γενναία μεταρρυθμιστική προσπάθεια με αντικείμενο την αναδιάρθρωση της οικονομίας προς την κατεύθυνση της παραγωγής διεθνώς εμπορεύσιμων προϊόντων, η δανειακή εξάρτηση θα παραμένει –έως ότου κάποια στιγμή επέλθει η πλήρης κατάρρευση.
Αυτές, όμως, είναι θεωρήσεις που αφήνουν παγερά αδιάφορο το πολιτικό σύστημα, καθ’ όσον ο χρόνος γι αυτό δεν έχει βάθος.
Και εκ της θεωρήσεως αυτής, μύρια έπονται …
