Του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Κορυφαίος Βρετανός σύμβουλος επιχειρήσεων με εξειδίκευση στην επιλογή στελεχών, ο Ντέιβιντ Ντηλ είναι σαφής. Οι ηγέτες, αυτοί δηλαδή που αποκαλούνται νικητές στη ζωή, δείχνουν τα πρώτα δείγματα της προσωπικότητάς τους όταν είναι ακόμη… νήπια.
Πρόκειται για μια «δίψα» που εκδηλώνεται ευθύς ως αρχίσει ο μετέπειτα ηγέτης να μπουσουλάει. Αργότερα βέβαια αυτή η «δίψα» γίνεται πιο ξεκάθαρη και τελικά αποτελεί την πρώτη ύλη για την «πάστα» του νικητή.
Πάντως, όπως και να έχουν τα πράγματα, ο νέος που είναι φτιαγμένος από την περίφημη πάστα νικητή, τα πρώτα δείγματα της προσωπικότητάς του τα εκδηλώνει στο σχολείο. Έτσι, ένα κύριο στοιχείο των «νικητών» είναι η συμμετοχή τους σε συλλογικές εκδηλώσεις στα παιδικά και εφηβικά τους χρόνια και οι αρχηγικές τους πρωτοβουλίες.
Επίσης, οι μελλοντικοί «κερδισμένοι» κατά κανόνα είναι αυθεντικά άτομα και γι αυτό δεν χάνουν χρόνο προσπαθώντας να αποδείξουν μια φανταστική εικόνα για τον εαυτό τους. Οι «νικητές» δεν παίζουν κάποιον ρόλο, δεν φορούν προσωπείο, ούτε επιδιώκουν να ξεγελούν τους άλλους.
Είναι ατόφιοι και αποκαλύπτουν τον εαυτό τους αντί να προβάλλουν εικόνες που ευχαριστούν ή γοητεύουν τους άλλους. Είναι επίσης επιρρεπείς στην αυτονομία και γνωρίζουν να ξεχωρίζουν την πραγματικότητα των γεγονότων από την ιδέα που έχει κανείς γι’ αυτά. Όπως γράφει η Αμερικανίδα ψυχολόγος Μούριελ Τζαίμς «οι κερδισμένοι δεν παίζουν τους ‘αδύναμους’ και ούτε δέχονται να ενοχοποιούν τους άλλους όταν κάτι δεν πάει καλά με τις δικές τους αποφάσεις και πρωτοβουλίες. Δεν επιτρέπουν στους άλλους να αποκτήσουν μια ψεύτικη κυριαρχία πάνω τους.
Ορίζουν τον εαυτό τους οι κερδισμένοι και πάντα γνωρίζουν καλά τι θέλουν και γιατί.
Επίσης, οι ηγέτες κινούνται κατά κανόνα έχοντας την αίσθηση του χρόνου και ξέρουν πώς για κάθε πράγμα υπάρχει ο καιρός του. Για τους κερδισμένους ο χρόνος είναι πολύτιμος, γι αυτό και δεν τον «σκοτώνουν» άσκοπα. «Το άτομο που έχει την πάστα του ‘νικητή’, γράφει η Μούριελ, επειδή ακριβώς δίνουν τεράστια σημασία στο χρόνο, γνωρίζουν το παρελθόν τους, συνειδητοποιούν τις διαστάσεις του παρόντος γι’ αυτό και το ζουν όσο γίνεται πιο αποτελεσματικά και κοιτάζουν προς το μέλλον..
Έχουν όμως και πολλά χαρίσματα οι ηγέτες ή τουλάχιστον αυτοί που πάντα ανεβαίνουν στη ζωή. Κατά την Αμερικανίδα καθηγήτρια κοινωνικής ψυχολογίας και συμπεριφοράς Ντόροθυ Τζάνκγουωρντ, συγγραφέα του βιβλίου «οι κερδισμένοι», τα άτομα με ηγετικές ικανότητες και φιλοδοξίες έχουν μια βαθιά γνώση του εαυτού τους.
Έτσι, φοβούνται και η ανασφάλεια δεν είναι ένα από τα συναισθήματα τους. «Οι κερδισμένοι ή αυτοί που θέλουν να κερδίζουν, γράφει η Αμερικανίδα συγγραφέας, έχουν τον άμεσο έλεγχο των συναισθημάτων τους, γι’ αυτό και δεν τα φοβούνται. Οι κερδισμένοι μπορούν να δίνουν και να παίρνουν στοργή, είναι ικανοί να αγαπούν και αγαπιούνται..»
Κατά την Ντόριθυ Τζάνκγουωρντ, στη ζωή τους οι κερδισμένοι είναι αυθόρμητοι. Δεν τους αρέσουν οι προκαθορισμένοι τρόποι και οι συμβατικότητες. Είναι εύκαμπτοι και όταν το απαιτούν οι ανάγκες, μπορούν να αλλάζουν άρδην σχέδια και προσανατολισμούς. Οι νικητές έχουν πάθος για τη ζωή, χαίρονται αυτό που κάνουν τους αρέσει η δουλειά, η παρέα, το καλό φαγητό, το σεξ…και η επιτυχία. Είναι δηλαδή άνθρωποι που ζούνε κυριολεκτικά και συνήθως δεν φθονούν τις επιτυχίες των άλλων. Επιδιώκουν να τις ξεπεράσουν ενδεχομένως, αλλά όχι να τις υποβαθμίσουν..»
“Οι κερδισμένοι, προσθέτει η Αμερικανίδα συγγραφές” μπορούν να διασκεδάζουν ελεύθερα, ωστόσο είναι ικανοί να αναβάλλουν τη διασκέδαση, να επιβάλλουν στον εαυτό τους μια πειθαρχία στο παρόν, για να μεγαλώσουν την ευχαρίστηση τους στο μέλλον. Οι κερδισμένοι δε φοβούνται να επιδιώξουν αυτό που θέλουν αλλά το κάνουν με τον κατάλληλο τρόπο. Δεν επιζητούν την ασφάλεια με το να δυναστεύουν τους άλλους. Ξέρουν πως αυτός ο δρόμος οδηγεί στο χάσιμο.
Οι κερδισμένοι ενδιαφέρονται για τον κόσμο αυτό και τους ανθρώπους του. Δεν μένουν αμέτοχοι στα γενικά προβλήματα της κοινωνίας, μα δείχνουν ενδιαφέρον, κατανόηση και προσπαθούν να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής”. Είναι με άλλα λόγια άτομα αισιόδοξα και αυτή τους η ιδιότητα, πολλές φορές συνιστά το μυστικό της επιτυχίας τους ή της διαφοράς τους από τους άλλους, τους χαμένους δηλαδή.
Ο άνθρωπος έχει γεννηθεί για να κερδίζει, θα πρέπει όμως να πούμε ακόμα πως γεννιέται ανίσχυρος και ολοκληρωτικά εξαρτώμενος από το περιβάλλον του. Οι κερδισμένοι κάνουν με επιτυχία το βήμα από την απόλυτη αδυναμία, στην ανεξαρτησία και μετά στην αλληλοεξάρτηση. Οι χαμένοι δεν το καταφέρνουν αυτό. Κάπου στην πορεία αυτή, αρχίζουν να αποφεύγουν την ευθύνη της ίδιας της ζωής τους.
Αυτό είναι και το μοιραίο λάθος τους, συχνά μη συνειδητοποιημένο. Το κακό οικογενειακό περιβάλλον, η φτώχεια, η βίαιη μεταχείριση, οι αποτυχημένες σχέσεις, οι αρρώστιες, οι συνεχείς απογοητεύσεις, η ανεπαρκής σωματική φροντίδα και τα τραυματικά γεγονότα είναι μερικές από τις εμπειρίες που δημιουργούν χαμένους. Τέτοιες εμπειρίες διακόπτουν, απογοητεύουν ή εμποδίζουν τη φυσική πρόοδο προς την αυτονομία και την αυτοεκπλήρωση.
Για να τα βγάζουν πέρα με τις αρνητικές εμπειρίες τα παιδιά μαθαίνουν να ξεγελούν τον εαυτό τους και να εκμεταλλεύονται τους άλλους. Η τεχνική αυτή δυσκολία εγκαταλείπεται στην κατοπινή ζωή και συχνά γίνεται ένα βαθιά ριζωμένο σχήμα. Οι κερδισμένοι προσπαθούν να το διαλύσουν. Οι χαμένοι γαντζώνονται απ’ αυτό.
Μερικοί χαμένοι λένε για τον εαυτό τους πως είναι επιτυχημένοι αλλά γεμάτοι άγχος. Επιτυχημένοι αλλά παγιδευμένοι. Επιτυχημένοι αλλά δυστυχισμένοι. Άλλοι λένε πως είναι εντελώς νικημένοι, χωρίς σκοπό, ανίκανοι να κινηθούν, βαριεστημένοι μέχρι θανάτου. Οι χαμένοι συνήθως δεν αναγνωρίζουν πως έχουν φτιάξει μόνοι τους τα κλουβιά τους, έχουν σκάψει τον ίδιο τον τάφο και προκαλούν ανία στον εαυτό τους.
Ο χαμένος σπάνια ζει το παρόν. Αντίθετα, το καταστρέφει συγκεντρώνοντας τη ματιά του στις περασμένες αναμνήσεις. Ζει στο παρελθόν, στέκεται στις παλιές καλές μέρες ή σε περασμένες ατομικές ατυχίες. Γαντζώνεται νοσταλγικά από το “πώς ήταν τότε τα πράγματα” είτε θρηνεί για την κακή του τύχη, δεν βλέπει ποτέ το μέλλον.
Ο χαμένος λυπάται τον εαυτό του και μεταβιβάζει την ευθύνη του για μια κακή ζωή στους άλλους. Ένα συνηθισμένο παιχνίδι του χαμένου είναι να κατηγορεί τους άλλους και να συγχωρεί τον εαυτό του. Ο χαμένος που ζει στο παρελθόν συχνά θρηνεί στον τόνο του «Αν..».
«Αν είχα λεφτά…, αν είχα μιαν άλλη δουλειά… αν ήμουν πιο ωραίος..αν…αν.. και πάει λέγοντας. Τα χρόνια περνούν έτσι, η αποτυχία γίνεται μέρος της φύσης του και θάνατος ολοκληρώνει μια εφήμερη ζωή χωρίς ουσία και περιεχόμενο. Ο χαμένος με τη στάση του, αποτελεί τη ζωντανή μαρτυρία του τι πρέπει να κάνει ένα άτομο για να μπει στην ιεραρχία των κερδισμένων.
