Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία ως μοχλός ανάπτυξης

του Μάρκου Ολλανδέζου* 

Η αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας και η επίτευξη υψηλών ρυθμών ανάπτυξης προβάλλουν ως κύριες εθνικές προτεραιότητες για τη μετα-μνημονιακή εποχή. Στο πλαίσιο αυτό, η ελληνική παραγωγική φαρμακοβιομηχανία τοποθετείται σταθερά τα τελευταία χρόνια στο επίκεντρο της αναπτυξιακής οικονομικής ατζέντας, δεδομένων των σημαντικών επιδόσεών της, σε όρους επενδύσεων σε υποδομές και συστήματα υψηλής τεχνολογίας, εξωστρέφειας και εξαγωγών, και κυρίως ενίσχυσης της απασχόλησης, μέσω της δημιουργίας θέσεων εργασίας υψηλής εξειδίκευσης αποτελώντας ανάχωμα στο αυξανόμενα απειλητικό brain drain.

Η σύγχρονη ελληνική φαρμακοβιομηχανία δραστηριοποιείται στην ανάπτυξη και παραγωγή επώνυμων γενοσήμων φαρμάκων και φαρμάκων προστιθέμενης αξίας τα οποία διακρίνονται για την ποιότητά τους στις διεθνείς αγορές, δεδομένου ότι τα ελληνικά εργοστάσια φαρμάκων ακολουθούν κατά γράμμα τα πιο αυστηρά ευρωπαϊκά πρότυπα ορθής παραγωγής, εφαρμόζοντας τεχνολογίες αιχμής και εξελιγμένα συστήματα ποιοτικού ελέγχου.

Οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες απασχολούν 11.000 εργαζόμενους, μέγεθος που αναλογεί στο 60% της συνολικής απασχόλησης του κλάδου. Η συνολική επίδραση της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας στην απασχόληση φθάνει τις 53.000 θέσεις εργασίας εάν συνυπολογιστούν οι θέσεις εργασίας που αφορούν συναφείς κλάδους που σχετίζονται με την ανάπτυξη και παραγωγή φαρμάκων. Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, κάθε 1 ευρώ που δαπανάται σε ελληνικό φάρμακο, ενισχύει το ΑΕΠ κατά 3,42 ευρώ. Ο πολλαπλασιαστής αυτός είναι υψηλότερος από τους αντίστοιχους άλλων παραδοσιακών κλάδων της οικονομίας με μεγάλη δυναμική, όπως ο τουρισμός και η ναυτιλία.

Οι επενδύσεις των ελληνικών φαρμακοβιομηχανιών σε βασική και μεταφραστική έρευνα και στην ανάπτυξη φαρμάκων προστιθέμενης αξίας φθάνουν τα 30 εκατ. ευρώ κάθε χρόνο. Η δραστηριότητα αυτή έχει οδηγήσει στην κατοχύρωση περισσοτέρων από 100 διεθνών διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας σε πεδία που αφορούν την ανάπτυξη νέων φαρμακοτεχνικών μορφών, στους συνδυασμών φαρμάκων, σε τροποποιημένα συστήματα χορήγησης και στη διερεύνηση νέων ενδείξεων σε υφιστάμενες δραστικές. Η ανάπτυξη φαρμάκων προστιθέμενης αξίας που βελτιώνουν σημαντικές παραμέτρους της θεραπείας όπως η συμμόρφωση των ασθενών, η ελαχιστοποίηση των ανεπιθύμητων ενεργειών, η βελτίωση του προφίλ ασφάλειας, αποτελεί την απάντηση των ευρωπαϊκών φαρμακοβιομηχανιών στην πρόκληση των απλούστερων φαρμάκων που παράγονται σε τρίτες χώρες χαμηλού κόστους. Η στρατηγική αυτή αποτελεί κεντρική επιλογή και της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας η οποία στοχεύει στη διαφοροποίηση από τον ανταγωνισμό των χωρών χαμηλού κόστους μέσω της ανάπτυξης φαρμακευτικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας αξιοποιώντας το ταλέντο και τις σημαντικές δυνατότητες του ανθρώπινου δυναμικού της. Ο τελικός στόχος της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας είναι η ισχυροποίησή της στην εγχώρια αγορά και η ανάδειξή της σε περιφερειακή δύναμη του φαρμακευτικού κλάδου στην περιοχή της Ν. Ευρώπης και της ΝΑ Μεσογείου μέσω της σταδιακής της μετατροπής από παραδοσιακή μεταποιητική βιομηχανία σε κόμβο διαχείρισης φαρμακευτικής τεχνολογίας.

Η υλοποίηση του στόχου αυτού απαιτεί την ύπαρξη ενός κατάλληλου πλαισίου φαρμακευτικής πολιτικής με αναπτυξιακό πρόσημο και αντίστοιχα επενδυτικά και φορολογικά κίνητρα, σύμφωνα με το παράδειγμα άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Π.χ., η Ιταλία υλοποιεί ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα για τον εκσυγχρονισμό της βιομηχανίας μέσω ιδιωτικών επενδύσεων στην καινοτομία, με έμφαση στην παροχή ανάλογων φορολογικών κινήτρων, ενώ το Βέλγιο έχει προχωρήσει σε συμφωνία-πλαίσιο με τη φαρμακοβιομηχανία με συγκεκριμένα βήματα για την ανάπτυξη της εγχώριας παραγωγής φαρμάκων.

Εκτιμάται ότι η δημιουργία ενός κατάλληλου πλαισίου για την υποστήριξη των επενδυτικών πρωτοβουλιών των ελληνικών φαρμακοβιομηχανιών θα είχε σημαντική πολλαπλασιαστική επίδραση, δεδομένου ότι κάθε 1 εκατ. ευρώ παραγωγικών επενδύσεων, συνεπάγεται αύξηση του ΑΕΠ κατά 4,3 εκατ. ευρώ ήδη από τον πρώτο χρόνο, αύξηση της απασχόλησης κατά 100 θέσεις εργασίας και αύξηση των δημοσίων εσόδων κατά 1,2 εκατ. ευρώ.

Επίσης σημαντικές είναι οι εξαγωγικές επιδόσεις των ελληνικών φαρμακοβιομηχανιών. Τα ελληνικά φάρμακα κυκλοφορούν σε 85 χώρες, υπόκεινται σε διαρκείς ελέγχους και εγκρίνονται από δεκάδες οργανισμούς φαρμάκων σε όλο τον κόσμο, ενώ αναγνωρίζονται ως ποιοτικά, ασφαλή και αποτελεσματικά. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι στην πρόσφατη φαρμακευτική έκθεση CPhI η οποία αποτελεί το μεγαλύτερο διεθνές γεγονός της παραγωγικής φαρμακοβιομηχανίας, η Ελλάδα εκπροσωπήθηκε με 33 περίπτερα εταιρειών, αριθμός που αποτελεί τεκμήριο της εξωστρέφειας με την οποία δραστηριοποιείται ο κλάδος.

Η Πανελλήνια Ένωση Φαρμακοβιομηχανίας με την ιδιότητα του θεσμικού εκπροσώπου των ελληνικών φαρμακοβιομηχανιών συμμετέχει ενεργά στον διαρκή θεσμικό διάλογο με την Πολιτεία, καταθέτοντας τεκμηριωμένες αναλυτικές προτάσεις, με στόχο τη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης φαρμακευτικής πολιτικής με αναπτυξιακό πρόσημο, απαλλαγμένης από τις στρεβλώσεις του παρελθόντος. Η υλοποίηση μιας συνεκτικής πολιτικής για το φάρμακο αποτελεί προϋπόθεση για την απελευθέρωση της δυναμικής της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας και την αξιοποίηση των ευκαιριών, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό αποφασιστικά στην προσπάθεια ανάταξης της εθνικής οικονομίας.

*επιστημονικός διευθυντής της ΠΕΦ