της Bhairavi Jani*
Η πανδημία του COVID-19 αποτελεί πρόκληση της ίδιας της φύσης της ύπαρξής μας. Μια ανάλυση σχετικά με τις Google αναζητήσεις της φράσης "κοινωνική αποστασιοποίηση" των τελευταίων 90 ημερών, παρουσιάζει τον τρόπο με τον οποίο μια φράση που δεν ήταν δημοφιλή στο διαδίκτυο μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου, ήταν στην κορυφή των charts την τρίτη εβδομάδα του Μαρτίου. Οι σημερινές συνθήκες απαιτούν να διατηρήσουμε κοινωνική απόσταση από τους συνανθρώπους μας, προκειμένου να επιβιώσουμε. Αποτελεί πλήγμα του πυρήνα της ανθρώπινης ιστορίας και του τρόπου ζωής μας ως είδος, καθώς η κοινωνική αλληλεπίδραση, η οικοδόμηση συλλογικών κοινωνιών που γίνονται έθνη και πολιτισμοί, και η ζωή με «συλλογικό σκοπό» είναι η ουσία του ανθρώπινου είδους.
Ο 21ος αιώνας έχει εμφανίσει εξαιρετική άνοδο του ατομικού καταναλωτισμού, καθώς επίσης υπάρχει μεγαλύτερη απαίτηση για ατομική έκφραση και στον κοινωνικοπολιτικό χώρο. Η ψηφιακή εποχή και η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση έχουν δημιουργήσει πλατφόρμες που επιτρέπουν την ατομική συμβολή σε μεγάλη βαθμό. Τα επιχειρηματικά μοντέλα, οι πολιτικές μεταρρυθμίσεις, ακόμα και οι κοινωνικές αλλαγές έχουν σχεδιαστεί με τρόπο που το άτομο τοποθετείται στο επίκεντρο της εμπειρίας και του αποτελέσματος.
Αλλά έχει επίσης δημιουργήσει ευκαιρίες για άτομα να συνεργαστούν μεταξύ τους, όπως ποτέ άλλοτε. Έχει δοθεί μεγάλη ώθηση στη σύγκλιση, τη συνεργασία και τη συν-δημιουργία. Μας δόθηκε η ιδέα ότι πολλοί μαζί μπορούν να δράσουν ως ένα και - ότι μπορούμε να το κάνουμε με ευκολία και ταχύτητα. Προς το παρόν, αντιμετωπίζουμε την πρόκληση ενός ιού, που έχει αλλάξει τον τρόπο ζωής μας. Για να το ξεπεράσουμε χρειαζόμαστε επιχειρηματικό πνεύμα, σε κοινωνικό και παγκόσμιο επίπεδο, που να προάγει τη συνεργασία για το κοινό όφελος.
Κατά βάθος, όλοι οι επιχειρηματίες καλούνται να επιλύουν προβλήματα. Παρουσιάζουν ένα προϊόν ή μια υπηρεσία στην αγορά για να καλύψουν μια ανάγκη ή ένα κενό. Στην μάχη κατά του COVID-19, η επιχειρηματικότητα έχει αναλάβει ηγετικό ρόλο στην ανάπτυξη εφαρμογών ιχνηλάτησης, στην αξιοποίηση εργοστασίων για την κατασκευή αναπνευστήρων και ατομικών μέσων προστασίας, στη δημιουργία προσωρινών νοσοκομείων και στην επιτάχυνση της αναζήτησης εμβολίου, και αυτά είναι μερικά παραδείγματα. Χρειαζόμαστε όμως έναν ιό ως κινητήρια δύναμη για την εξισορρόπηση του επιχειρηματικού και του κοινωνικού καλού; Τελικά, είναι ανθρώπινο να έχουμε συλλογικό σκοπό. Μέσα στα νέα πρότυπα κοινωνικής αποστασιοποίησης, οι άνθρωποι έχουν μάθει να εργάζονται, να ασκούνται, να σπουδάζουν, να γιορτάζουν γάμους, να παρίστανται σε κηδείες, να παίζουν σε ταινίες, να διεξάγουν συναυλίες και να κάνουν πολύ περισσότερα χρησιμοποιώντας συλλογικές ψηφιακές πλατφόρμες. Επομένως, το ερώτημα δεν είναι εάν πρέπει να εργαστούμε για συλλογικό σκοπό - αλλά ποιός είναι ο τρόπος να το κάνουμε.
Για δεκαετίες, η ατομική πρωτοβουλία έχει προχωρήσει - σε πολλές περιπτώσεις εις βάρος της κοινωνίας. Τα κέρδη είχαν συχνά μεγαλύτερο λόγο από την ποιότητα ζωής. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η βλαπτική επίδραση ορισμένων επιχειρηματικών μοντέλων στον πλανήτη και τα φυσικά του συστήματα. Αλλά ίσως αυτή η πανδημία μας έδωσε την ευκαιρία να επαναπροσδιορίσουμε την ίδια την επιχειρηματικότητα. Μπορούμε τώρα να διερευνήσουμε έναν επιχειρηματικό τρόπο ζωής όπου οι επιχειρήσεις μπορούν να βοηθήσουν τις παγκόσμιες κοινότητες ώστε να λύσουν τα κοινωνικοοικονομικά προβλήματα, ακολουθώντας τις δυνάμεις της αγοράς. Ίσως είναι στιγμή η ατομική πρωτοβουλία και ο συλλογικός σκοπός να έρθουν σε ισορροπία.
Έχουμε ήδη ως σύμμαχο τα εργαλεία, τις δομές και τα μοντέλα για ένα τέτοιο εγχείρημα - και αναμφίβολα θα ανακαλύψουμε πολλά περισσότερα με τον καιρό. Το 2008, για παράδειγμα, η «Harvard Business Review» δημοσίευσε ένα άρθρο σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι εταιρείες μπορούν να επεκτείνουν τις αγορές τους, τις δυνατότητες και τους ορίζοντες ανάπτυξης, αξιοποιώντας τις συνεισφορές των χρηστών τους. Έχουμε ήδη τα εργαλεία, ψηφιακά και μη, που καθιστούν δυνατή τη συνεργασία με συλλογικό σκοπό μεταξύ ατόμων όλων των κοινωνικών στρωμάτων.
Ωστόσο, απαιτούνται συστημικές παρεμβάσεις για να ριζώσει και να αναπτυχθεί αυτός ο νέος τρόπος επιχειρηματικότητας. Οι επιχειρηματίες επηρεάζονται από όρους χρηματοδότησης στους οποίους έχουν πρόσβαση - όρους που, σήμερα συχνά, αφορούν σε πολύ μικρό ποσοστό το κοινωνικό καλό. Κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο έχουν δώσει κίνητρα στις επιχειρήσεις για να καινοτομήσουν στον αγώνα κατά του COVID-19, και το ίδιο πρέπει να γίνει και με πρωτοβουλίες που επιλύουν κοινωνικά ζητήματα.
Όλη η επιχειρηματικότητα μπορεί να έχει κοινωνικό αντίκτυπο αν οι κυβερνήσεις είναι σε θέση να αναπτύξουν πολιτικά πλαίσια για τη δημιουργία ενός ενάρετου κύκλου κοινών αξιών. Όλες οι επενδύσεις μπορούν να έχουν κοινωνικό αντίκτυπο εάν βρούμε τρόπους για τις αγορές, ώστε να ανταμείβονται –σε χρήματα και σε ζήτηση- προϊόντα και υπηρεσίες που προάγουν το κοινό καλό. Παρόλα αυτά, η επιχειρηματική εκπαίδευση εξακολουθεί να εστιάζει στο κέρδος, κατά βάση - και η εξισορρόπηση του κέρδους με το συλλογικό όφελος δεν θεωρείται δεξιότητα, σε μεγάλο βαθμό ούτε επίκτητη ούτε επιδιωκόμενη. Συχνά, μια τέτοια ισορροπία σημαίνει δύσκολες επιλογές και διαμεσολάβηση μεταξύ συγκρουόμενων συμφερόντων- και τέτοιου είδους τεχνικές δεν είναι χαρακτηριστικό των περισσότερων επιχειρηματικών πρακτικών.
Οι συστηματικές αλλαγές απαιτούν συλλογική θέληση - κάτι που εξακολουθεί να είναι σπάνιο στις παγκόσμιες επιχειρηματικές κοινότητες. Η πανδημία του COVID-19 το άλλαξε ξαφνικά και δημιούργησε τις απαραίτητες προϋποθέσεις για συλλογική προσπάθεια. Το ανθρώπινο είδος βρίσκεται σε κομβικό σημείο και οι επιλογές που κάνουμε τώρα θα καθορίσουν τις μελλοντικές γενιές και τον τρόπο ζωής τους. Επομένως, είναι επιτακτική ανάγκη να σκεφτούμε πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε τοπικά και παγκόσμια συστήματα για την υποστήριξη μοντέλων ατομικών πρωτοβουλιών που λειτουργούν σε αρμονία με το συλλογικό σκοπό. Πώς μπορούμε να μεταβούμε σε μια παγκόσμια τάξη όπου η επιχειρηματικότητα είναι σε αρμονία με το κοινωνικό όφελος; Οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις, η κοινωνία των πολιτών, ο ακαδημαϊκός κόσμος, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, οι εφευρέτες, οι φιλάνθρωποι και τα αναπτυξιακά ιδρύματα πρέπει τώρα να συνεργαστούν για να δημιουργήσουν από κοινού έναν καταστατικό χάρτη για την «επιχειρηματικότητα με συλλογικό σκοπό».
*Εκτελεστική Διευθύντρια, SCA Group of Companies
**πρώτη δημοσίευση: www.weforum.org
