του Κώστα Χριστίδη*
Πολύς λόγος γίνεται προσφάτως, για την ανάγκη αλλαγής του οικονομικού μοντέλου της Ελλάδας, της αντικατάστασής του από ένα ‘’νέο παραγωγικό μοντέλο’’. Η πανδημία του κορωνοϊού συνέβαλε ώστε πολλοί να συνειδητοποιήσουν ότι η οικονομική υγεία μίας χώρας είναι ευάλωτη όταν εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό, έναν τομέα υποκείμενο σε απρόβλεπτες μεταβολές λόγω πολιτικών εξελίξεων, τρομοκρατικών ενεργειών, φυσικών καταστροφών, υγειονομικών κρίσεων, κλπ. Φοβάμαι ότι η συζήτηση για την αλλαγή του οικονομικού μοντέλου απειλεί να θέσει σε δεύτερη μοίρα την πολύ πιο επιτακτική ανάγκη αλλαγής του κρατικού – ορθότερα, ‘’κρατικίστικου’’ – μοντέλου που βασανίζει την Ελλάδα επί δεκαετίες.
Ομολογουμένως, ένα σύγχρονο κράτος που επιθυμεί να προαγάγει, ως οφείλει, την γενική ευημερία πρέπει να επιτελεί μία μεγάλη σειρά δραστηριοτήτων, και μάλιστα με σωστό τρόπο, αλλά ταυτόχρονα να απέχει από πολλές άλλες δραστηριότητες, στις οποίες, όταν υπεισέρχεται, απλά δυσχεραίνει ή ματαιώνει την επίτευξη των στόχων που υποτίθεται ότι επιδιώκει. Στην κατηγορία των θετικών δράσεων, πέραν της αυτονόητης υποχρέωσής του να διαφυλάσσει την πολιτική και την νομισματική σταθερότητα, το κράτος οφείλει να μεριμνά για την δημιουργία σωστών θεσμών και νόμων, και για την εφαρμογή τους έναντι όλων αδιακρίτως, την άμυνα έναντι εξωτερικών εχθρών, την εύρυθμη απονομή δικαιοσύνης, την παροχή δημόσιων αγαθών (όπως είναι η προστασία του περιβάλλοντος, η μέριμνα για την κλιματική αλλαγή, η προστασία από φυσικές καταστροφές και υγειονομικές κρίσεις), την παροχή δημόσιας υγείας, παιδείας και ασφάλισης (με ενθάρρυνση, πάντως, της λειτουργίας και ιδιωτικών παρόχων στους τομείς αυτούς), την δημιουργία αναγκαίων υποδομών (συγκοινωνίες / επικοινωνίες, ενέργεια, πράσινη ανάπτυξη, ψηφιακό μετασχηματισμό κ.α.), την ρύθμιση και την τόνωση του ανταγωνισμού στον ιδιωτικό τομέα, την παροχή διχτυού ασφαλείας σε όσους πράγματι το έχουν ανάγκη και την χρηματοδότηση των δαπανών για επιτέλεση των παραπάνω αρμοδιοτήτων μέσω λελογισμένων φόρων και δανεισμού. Πρόκειται για θεμελιώδους σημασίας αρμοδιότητες που ανήκουν σε ένα σύγχρονο κράτος. Σε αυτές δεν περιλαμβάνεται ο σχεδιασμός για οικονομικά μοντέλα, κλάδους που πρέπει να ενισχυθούν ή να εγκαταλειφθούν, ρυθμίσεις επί ρυθμίσεων, άδειες επί αδειών, έλεγχοι επί ελέγχων, που απλώς περιορίζουν ασφυκτικά τον χώρο για μία συνεχή αναθεώρηση απόψεων, ιδεών και δραστηριοτήτων που μόνον ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να επιτελέσει με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη συνέστησε μία επιτροπή από άξιους επιστήμονες υπό την προεδρία του νομπελίστα οικονομολόγου Χριστόφορου Πισαρίδη, η οποία, μεταξύ άλλων, θα υποδείξει τρόπους, αξιοποίησης των τεράστιων ποσών που αναμένεται να εισρεύσουν από την ΕΕ τα επόμενα έτη. Κατά την ταπεινή μου γνώμη, τα ποσά αυτά θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την καλύτερη διεκπεραίωση των ανωτέρω κρατικών αρμοδιοτήτων με έμφαση στην δημιουργία υποδομών (και ιδίως ενεργειακών), την αναβάθμιση της δικαιοσύνης, τον εξορθολογισμό της δημόσιας διοίκησης (καθοριστικός ο ψηφιακός μετασχηματισμός) και την πλήρη αναμόρφωση του εκπαιδευτικού συστήματος (με εισαγωγή στα διδακτέα θέματα της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας). Θα πρέπει να υπάρξει οριζόντια άρση γραφειοκρατικών εμποδίων, αντί επιδοτήσεων, και ο δημοσιονομικός χώρος που θα προκύψει από την αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων να χρησιμοποιηθεί για γενική, όχι επιλεκτική, μείωση φόρων και εισφορών. Ένα τέτοιο, νέο μοντέλο λειτουργίας του κράτους σύντομα θα επιφέρει ευεργετικά αποτελέσματα στην οικονομία.
*Νομικός – Οικονομολόγος
