του Θανάση Φροντιστή*
Αν δεν είχα τη συνήθεια να ξεφυλλίζω εξονυχιστικά όλες τις σελίδες των Κυριακάτικων εφημερίδων που διαβάζω, δεν θα είχα λάβει γνώση μιας πολύ σημαντικής, της πιο σημαντικής ίσως είδησης των ημερών, που ήταν δημοσιευμένη σε μία από τις τελευταίες οικονομικές σελίδες. Αναφέρομαι στην ανακοίνωση της έκθεσης του ΟΟΣΑ του 2019 , ότι βρέθηκαν 10 τρις. Ευρώ…. «παρκαρισμένα» σε offshore λογαριασμούς. Χρήματα κατοίκων 100 μόνο χωρών που είχαν πάρει μέρος στη σχετική έρευνα. Πράγμα που σημαίνει, ότι το ποσό αυτό θα ήταν πολύ μεγαλύτερο αν είχαν πάρε μέρος περισσότερες χώρες. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί σε 15-20% του παγκόσμιου ΑΕΠ! Μάλλον προϊόν φοροδιαφυγής, γιατί, αν δεν είναι, ποιος ο λόγος να ζητήσουν αυτά τα μυθώδη κεφάλαια…προστασία σε offshore φορολογικούς παραδείσους; Σε ποιους «έντιμους» και υπεράνω πάσης υποψίας πολίτες του κόσμου ανήκουν τα ιλιγγιώδη αυτά ποσά; Προς το παρόν, θα αφήσω κατά μέρος το ερώτημα αν ανάμεσα σ’ αυτούς τους πολίτες υπάρχουν και Έλληνες. Εύχομαι μόνο, χωρίς όμως και να το ελπίζω, ότι οι Ελληνικές αρχές θα αξιοποιήσουν τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, για να ανακαλύψουν και Ελληνικά …μαργαριτάρια στις σχετικές λίστες. Λέω ότι δεν το ελπίζω, γιατί είδαμε τι έγινε με τη λίστα Λαγκάρντ, τα Panama Ρapers, κλπ.
Η είδηση αυτή έτυχε να έρθει σαν απάντηση στους προβληματισμούς που μου δημιουργεί η ανάγνωση ενός από τα πολύ λίγα χρήσιμα βιβλία οικονομικού περιεχομένου που κυκλοφορούν τον τελευταίο καιρό. Αναφέρομαι στο βιβλίο «Ο θρίαμβος της αδικίας», προϊόν συστηματικής έρευνας δύο νέων Καθηγητών του Πανεπιστημίου του Μπέρκλευ, των Emmanuel Saez (Ισπανός) και Gabriel Zucman (Γάλλος). Το βιβλίο αυτό, που εκδόθηκε φέτος, μέσα στην επιδημία, από τις εκδόσεις ΠΟΛΙΣ, σε θαυμάσια μετάφραση από τα Αγγλικά του γνωστού οικονομικού αναλυτή και έγκριτου δημοσιογράφου Αντώνη Παπαγιαννίδη, θεωρώ ότι πρέπει να διαβαστεί από πολλούς. Γιατί, ύστερα από εμπεριστατωμένη διαχρονική επιστημονική έρευνα στα Αμερικανικά αρχεία, οι δύο Καθηγητές αποδεικνύουν, ότι 400 πιο πλούσιοι, δισεκατομμυριούχοι Αμερικανοί πληρώνουν φόρους, μετά και τη φορολογική …μεταρρύθμιση του Τραμπ, με μικρότερα συντελεστή από την εργατική τάξη της χώρας, ήτοι 23% έναντι 25%! Αυτό πληρώνουν, όπως λένε οι συγγραφείς, οι Τραμπ, οι Ζάκερμπεργκ και οι Μπάφετ! Ο δισεκατομμυριούχος Τραμπ μάλιστα επαίρεται, ότι είναι εξαιρετικά έξυπνος, αφού καταφέρνει να μη πληρώνει φόρους! Κι αυτό, σε μια χώρα, όπου μετά τον Β΄Π.Π., με το NEW DEAL του Προέδρου Ρούζβελτ, το εισόδημα των πλουσίων φορολογείτο με προοδευτική κλίμακα που έφτανε το 90%! Μέχρι όμως το 1980, οπότε οι φορολογικοί συντελεστές του πλούτου άρχισαν να μειώνονται δραστικά για να φτάσουν σε μικρότερο τώρα ύψος από εκείνο που ισχύει για το εργατικό εισόδημα! Οι αναλύσεις που γίνονται στο βιβλίο αποκαλύπτουν την παντελή έλλειψη και της πιο στοιχειώδους έννοιας δικαιοσύνης στο Αμερικανικό φορολογικό σύστημα.
Ανάλογους προβληματισμούς μού είχε δημιουργήσει και το πολυβραβευμένο βιβλίο του Γάλλου Καθηγητή Thomas Piketty «Το Κεφάλαιο τον 21ο αιώνα», που έχει επίσης εκδοθεί από τις εκδόσεις ΠΟΛΙΣ το 2014, σε μετάφραση της Ελίζας Παπαδάκη. Τα δύο παραπάνω βιβλία αν διακρίνονται, είναι, κατά τη γνώμη μου, γιατί δεν περιορίζονται σε θεωρητικές έρευνες και αναλύσεις, αλλά αποτελούν κυριολεκτικά πολιτικές παρεμβάσεις! Για το βιβλίο του Piketty μάλιστα, ο διάσημος Καθηγητής Paul Krugman έχει πει: «είναι το σημαντικότερο βιβλίο της χρονιάς-ίσως της δεκαετίας. Ο Piketty άλλαξε την οικονομική γλώσσα. Ποτέ πια δεν θα μιλάμε για τον πλούτο και την ανισότητα όπως πριν». Ο ίδιος ο Piketty δε υποστηρίζει ότι «απαιτείται μια διεθνής συνεργασία για την επιβολή ενός παγκόσμιου φόρου στο κεφάλαιο. Αυτό αποτελεί επείγουσα ανάγκη, καθώς η αύξηση των ανισοτήτων συνιστά άμεση απειλή για τη δημοκρατία». Αντίστοιχα, οι δύο συγγραφείς τού «Ο θρίαμβος της αδικίας», ο ένας μάλιστα από τους οποίους υπήρξε μαθητής του Piketty, καταλήγουν, ότι για την μείωση των ανισοτήτων απαιτείται επάνοδος στην προοδευτικότητα της φορολογίας και η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, που (στις ΗΠΑ τουλάχιστον, λένε, παντού θα λέγαμε εμείς) γίνεται ανεκτή από τη δεκαετία του ΄80, (από την εγκαθίδρυση δηλ. του νεοφιλελεύθερου δόγματος, επί Θάτσερ και Ρήγκαν) και ότι η παγκοσμιοποίηση πρέπει να καταστεί συμβατή με την φορολογική δικαιοσύνη, με επιβολή προοδευτικού φόρου εθνικού εισοδήματος, ώστε να χρηματοδοτηθεί ένα σύγχρονο κοινωνικό κράτος και να μειωθεί το τεράστιο κόστος της υγειονομικής περίθαλψης. Αυτές τις γνωστές, απλές αλήθειες αποκαλύπτουν με νούμερα τρείς σημαντικοί, νέοι όμως την ηλικία, αστοί, αλλά με κοινωνικές ευαισθησίες οικονομολόγοι. Με στόχο, πιστεύω, να περισωθεί ό,τι είναι δυνατό να περισωθεί από ένα εκτροχιασμένο εντελώς καπιταλιστικό σύστημα, που τρέχει στον κατήφορο ολοταχώς…
Η ανακοίνωση του ΟΟΣΑ ήρθε να επιβεβαιώσει τους φόβους των τριών συγγραφέων. Σαν μια ανησυχητική απάντηση με αποδείξεις στους προβληματισμούς που προκύπτουν από τα δύο παραπάνω βιβλία. Αφού ο πλούτος, ιδίως ο πολύ μεγάλος πλούτος, και φοροαποφεύγει εκμεταλλευόμενος τα παράθυρα στη φορολογική νομοθεσία που του αφήνουν μισάνοιχτα οι πολιτικοί. Αλλά και φοροδιαφεύγει. Όμως, αν δεν πληρώσουν οι πλούσιοι, ο κίνδυνος για τη δημοκρατία για τον οποίο μιλάει ο Piketty, θα εκδηλωθεί με βίαιες ανατροπές, που έχουν ήδη αρχίσει. Το δόγμα «Νόμος και Τάξη» που εγκαθιδρύει το «σύστημα» δεν θα καταφέρει να το υπερασπιστεί.
*Δρ. Οικονομολόγος- Συγγραφέας
