της Alexandra Brzozowski
Δεν πρέπει να θέτουμε το «σκάνδαλο του καναπέ» στο επίκεντρο μιας συζήτησης στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αλλά να συζητούνται τρόποι ανοικοδόμησης των σχέσεων με την Τουρκία υπό την προεδρεία του Recep Tayyip Erdogan, ο οποίος δεν έχει πλέον κάποια δέσμευση προς ένα ευρωπαϊκό μέλλον.
Σύμφωνα με τον ευρωβουλευτή Sergey Lagodinsky (Πράσινοι, Γερμανία), η επίσκεψη της ηγεσίας της Ε.Ε. στην Άγκυρα αποτελεί το πιο πρόσφατο παράδειγμα αποτυχημένων προσπαθειών εξωτερικής πολιτικής της Ε.Ε.
Η Τουρκία και η Ε.Ε. είχαν κατηγορήσει η μία την άλλη την Πέμπτη (8 Απριλίου) για το ζήτημα της κατανομής των θέσεων, όταν η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen έμεινε τελικά χωρίς θέση κατά τη διάρκεια συνάντησης με τον Πρόεδρο Recep Tayyip Erdogan νωρίτερα αυτή την εβδομάδα.
Ακολούθησε ένα παιχνίδι επίρριψης ευθυνών μεταξύ των Βρυξελλών και της Άγκυρας, αλλά και μεταξύ των θεσμικών οργάνων της Ε.Ε., σχετικά με το ποιος δεν ακολούθησε το διπλωματικό πρωτόκολλο σχετικά με την διευθέτηση των θέσεων.
Το σκάνδαλο προκάλεσε τη δυσαρέσκεια όλης της Ευρώπης, ως το πιο πρόσφατο παράδειγμα αποτυχημένων προσπαθειών εξωτερικής πολιτικής της Ε.Ε.
Ήδη τον προηγούμενο μήνα, η αμφιλεγόμενη επίσκεψη του επικεφαλής εξωτερικών υποθέσεων της Ε.Ε., Josep Borrell, στη Μόσχα είχε προκαλέσει τη δυσαρέσκεια των διπλωματών της Ε.Ε. και δέχθηκε έντονη κριτική, καθώς ο ανώτερος διπλωμάτης της Ε.Ε. ταπεινώθηκε από τους Ρώσους οικοδεσπότες του.
«Περιστατικά σαν αυτό δημιουργούν κακές προοπτικές και αυτό είναι κάτι που ταυτίζεται επίσης με τις κακές προοπτικές των σχέσεων Ε.Ε.- Τουρκίας, γενικότερα», δήλωσε ο Lagodinsky, ο οποίος είναι μέλος της Αντιπροσωπείας στην Μικτή Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ε.Ε.- Τουρκίας.
Αρκετά κόμματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ζήτησαν να διερευνηθεί το ζήτημα σχετικά με το πώς παρέμεινε όρθια η von der Leyen, ενώ ο Michel έλαβε θέση και ζήτησε λίγο νωρίτερα μέσα στον μήνα συζήτηση στην Ολομέλεια με τους δύο ηγέτες.
«Μετά από αυτό το περιστατικό, δεν πρέπει να θέτουμε το «σκάνδαλο του καναπέ» στο επίκεντρο μιας συζήτησης στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου- δεν νομίζω ότι η κυρία von der Leyen πρέπει να δικαιολογήσει το γεγονός ότι δεν της δόθηκε θέση», δήλωσε ο Lagodinsky.
Αντιθέτως, πρόσθεσε, η συζήτηση θα πρέπει να αφορά τους συγκεκριμένους στόχους της επίσκεψης (αν έχουν επιτευχθεί) και αν αυτοί οι στόχοι και τα αποτελέσματα της επίσκεψης ανταποκρίνονται στις προσδοκίες της Ε.Ε. και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Στην ερώτηση αν η επίσκεψη στην Τουρκίας ήταν γενικά κακή ιδέα, ο Lagodinsky απάντησε ότι η συζήτηση θα πρέπει να επανεστιάσει στο γεγονός ότι η Τουρκία δεν επιθυμεί τη βελτίωση των σχέσεων και την επίλυση των ζητημάτων που επισημαίνονται από την πλευρά της Ε.Ε.
«Το θέμα δεν είναι ο καναπές, το θέμα πρέπει επίσης να είναι: Σε ποιό σημείο βρίσκονται οι σχέσεις μας; Πού είναι ο σεβασμός; Και πώς επηρεάζει αυτό τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δικαιώματα των γυναικών, ειδικά μετά την «καταστροφική» αποχώρηση της Τουρκίας από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης που είδαμε μια εβδομάδα πριν.»
«Δεν θα μεγαλοποιούσα το ζήτημα του πρωτοκόλλου, αλλά, φυσικά, συμβολίζει τα υποκείμενα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε», πρόσθεσε ο ευρωβουλευτής.
Η συνάντηση με τον Erdogan έγινε σε μια δύσκολη περίοδο, καθώς οι σχέσεις μεταξύ των Βρυξελλών και της Άγκυρας είχαν ήδη από πέρυσι ενταθεί, εξαιτίας των δραστηριοτήτων εξερεύνησης φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο από την Τουρκία.
Η Ε.Ε. επιδιώκει καλύτερη συνεργασία μετά από μια διπλωματική επίθεση από τον Erdogan τους τελευταίους μήνες, με στόχο την αποκατάσταση των σχέσεων μεταξύ των γειτόνων.
Η Ένωση πήρε θάρρος από τις νέες συνομιλίες της Τουρκίας με την Ελλάδα για τα «αμφισβητούμενα» θαλάσσια σύνορα και να ξεκινήσει νέες ειρηνευτικές προσπάθειες αναφορικά με το διχοτομημένο μέλος της Ε.Ε., την Κύπρο.
Οι Βρυξέλλες έχουν επιβάλλει κυρώσεις κατά της Άγκυρας και προσφέρουν οικονομικά και διπλωματικά κίνητρα- αλλά επιμένει ότι ο Erdogan πρέπει να διατηρήσει την τρέχουσα ηρεμία και να ασχοληθεί εποικοδομητικά με καίρια ζητήματα.
Η πρόσφατη έκθεση του Borrell, που παρουσιάστηκε προς τους ηγέτες της Ε.Ε. πριν από τη Σύνοδο κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον προηγούμενου μήνα, πρότεινε και πάλι την εφαρμογή μιας πολιτικής «μαστίγιου και καρότου» προς την Άγκυρα, συμπεριλαμβάνοντας: τον εκσυγχρονισμό της τελωνειακής ένωσης, την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων και περισσότερα χρήματα για τη διαχείριση του μεταναστευτικού ή των οικονομικών κυρώσεων.
«Αυτό που έχω να σχολιάσω για την έκθεση [Borrell] είναι ότι δεν γίνεται αναφορά στις συνθήκες που επικρατούν εντός της Ένωσης», δήλωσε ο Lagodinsky. «Μπορείτε να προσφέρετε όσα κίνητρα θέλετε, αν θέσετε τις κατάλληλες προϋποθέσεις.»
«Μπορούμε να μιλήσουμε για ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων ή για άλλα ζητήματα, αν υπάρχει ξεκάθαρη πρόοδος στο εσωτερικό- και, έτσι, δεν θα υπάρχουν περιθώρια για το αντίθετο για έναν υποψήφιο προς ένταξη», πρόσθεσε.
Η Γερμανία είχε προσπαθήσει να παίξει το ρόλο του διαμεσολαβητή στην ελληνοτουρκική αντιπαράθεση, αλλά δέχθηκε αρνητική κριτική, καθώς θεωρήθηκε πως τάχθηκε με το μέρος των κρατών- μελών που διαφωνούσαν με τις κυρώσεις κατά της Τουρκίας.
Στην ερώτηση αν πιστεύει ότι οι οικονομικοί και εσωτερικοί λόγοι ήταν το κύριο εμπόδιο για μια ξεκάθαρη στάση του Βερολίνου απέναντι στην Άγκυρα, ο Lagodinsky απάντησε ότι «δεν θα περίμενα για τη Γερμανία να έχει ξεκάθαρη θέση ως προς αυτό το θέμα».
«Δεν αφορά μόνο τη διασπορά που έχουμε, δεν είναι μόνο οι αμοιβαίες οικονομικές σχέσεις ή οι πρόσφυγες- είμαστε γείτονες, και εμπλεκόμαστε με έναν πολύ συγκεκριμένο και αλληλεξαρτώμενο τρόπο».
Τόνισε ότι μεγάλο μέρος της τουρκικής διασποράς της Γερμανίας είναι κουρδικής καταγωγής.
«Μπορεί επίσης να ερμηνευτεί και αντιστρόφως, ότι δηλαδή η γερμανική κυβέρνηση αμελεί την επιθυμία μεγάλων τμημάτων της διασποράς», πρόσθεσε.
Οι Γερμανοί Πράσινοι θα μπορούσαν να είναι η νέα κυβέρνηση αργότερα αυτό το έτος, καθώς οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι έχουν καλές πιθανότητες να νικήσουν το συντηρητικό κόμμα της Merkel.
Στην ερώτηση τι πιστεύει ότι θα είναι ρεαλιστικό για τις μελλοντικές σχέσεις, ο ευρωβουλευτής είπε ότι «αυτό που δεν βλέπω είναι δέσμευση για ένα κοινό ευρωπαϊκό μέλλον, επειδή ένα κοινό ευρωπαϊκό μέλλον μπορεί να υπάρχει μόνο μεταξύ δημοκρατιών- και αυτό είναι το πρόβλημα».
«Αν καταργήσουμε τη διαδικασία ένταξης, αν απορρίψουμε οποιοδήποτε σημείο σύγκλισης μεταξύ του ευρωπαϊκού μοντέλου και του τουρκικού μοντέλου, τότε δεν έχουμε πολλά περιθώρια για να μιλήσουμε για την εσωτερική πολιτική και τις αδυναμίες της», είπε , αναφερόμενος στις παγωμένες διαπραγματεύσεις για την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε.
«Το μέλλον της σχέσης εξαρτάται ουσιαστικά από τον τρόπο με τον οποίο η Τουρκία συνεχίζει να συμπεριφέρεται στην Ανατολική Μεσόγειο», δήλωσε ο Niklas Novaky, ερευνητής στο Κέντρο Wilfried Martens στις Βρυξέλλες για την πολιτική ασφάλειας και άμυνας της Ε.Ε.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η ενίσχυση των οικονομικών δεσμών, ο διάλογος υψηλού επιπέδου, οι διαπροσωπικές επαφές και η συνεργασία για την παράνομη μετανάστευση θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη δημιουργία μιας πιο θετικής ατμόσφαιρας.
«Ωστόσο, σε γενικές γραμμές, οι σχέσεις είναι πιθανό να παραμείνουν τεταμένες προς το παρόν. Όσο δεν αλλάζει η κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο, οι σχέσεις Ε.Ε.- Τουρκίας δεν θα βελτιωθούν σημαντικά», πρόσθεσε ο Novaky.
*πρώτη δημοσίευση: www.euractiv.com
