των Θανάση Κάλφα και Κωστή Χρήστου
Και ενώ δεν πρόλαβε να στεγνώσει το μελάνι από το κείμενο του Eurogroup, οι περισσότεροι Κύπριοι πολιτικοί και δημοσιογράφοι άρχισαν να κάνουν λόγο για κούρεμα ανά καταθέτη στην Λαϊκή και ανά λογαριασμό στην Τράπεζα Κύπρου κάτι που αντιβαίνει πλήρως στην Ευρωπαϊκή και κυπριακή νομοθεσία περί προστασίας των καταθέσεων.
Σύμφωνα με τραπεζικούς κύκλους καθημερινά εδίδοντο μάχες ανάμεσα σε τραπεζίτες και πολιτικούς για το πώς θα γίνει το κούρεμα στην Τράπεζα Κύπρου σαν να επρόκειτο για κάτι διαπραγματεύσιμο. Ενδεικτική είναι και η δήλωση του ευρωβουλευτή Γιώργου Χατζημαρκάκη την επόμενη κιόλας του Eurogroup (26 Μαρτίου) ότι «η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει να είναι προσεκτική στην εφαρμογή των συμφωνηθέντων με το Eurogroup, ιδιαίτερα ως προς την εφαρμογή της εναρμονισμένης νομοθεσίας για την προστασία των καταθέσεων μέχρι 100000 ευρώ ανά καταθέτη».
Σε περίπτωση που τελικά ίσχυε το κούρεμα ανά λογαριασμό και όχι ανά καταθέτη ή φυσικό πρόσωπο, τότε όχι μόνο, θα παραβιαζόταν κατάφωρα η υπάρχουσα Ευρωπαϊκή και Κυπριακή νομοθεσία που ορίζει το όριο των 100 χιλιάδων ευρώ ανά καταθέτη και όχι ανά λογαριασμό. Το σημαντικότερο όμως όλων είναι ότι στην πράξη θα ακυρωνόταν η ασφάλιση καταθέσεων και θα θίγονταν οι μικροκαταθέτες. Αλλά ας μιλήσουμε με συγκεκριμένα παραδείγματα. Έστω 2 γονείς με 3 τέκνα είχαν κοινό λογαριασμό 120 χιλιάδων ευρώ στην Τράπεζα Κύπρου. Με το φημολογούμενο κούρεμα 40% του ποσού των άνω των 100 χιλιάδων ευρώ ανά λογαριασμό και θα είχαν κληθεί να πληρώσουν φόρο €20.000*40%= €8000!! Σαν να μην έφτανε αυτό με αλχημικό τρόπο θα προστατεύονταν μη ασφαλισμένες καταθέσεις μεγαλοκαταθετών. Ας πούμε ότι κάποιος είχε €500.000 σε πέντε διαφορετικούς λογαριασμούς των €100.000. Επομένως, ο μεγαλοκαταθέτης των €500.000 δεν θα πλήρωνε τίποτα εν αντιθέσει με την 5μελή οικογένεια των €120.000. Τέλος, να λάβουμε υπόψη ένα ακόμη πιο ακραίο σενάριο. Έστω πέντε κληρονόμοι έχουν συνολικά €500.000 σε κοινό λογαριασμό της Τράπεζας Κύπρου. Μετά την αφαίρεση του αφορολόγητου των €100.000 θα εγκαλούνταν να πληρώσουν το 40% των υπολοίπων €400.000 ήτοι €160.000! Πάνω από όλα όμως θα απειλούταν με σοβαρούς τριγμούς το ίδιο το ευρωπαϊκό σύστημα όταν θα γνωστοποιούταν η παραβίαση της εγγύησης ανά καταθέτη.
Επιπροσθέτως, ο κοινός λογαριασμός συνδέεται στενά με τον θεσμό της οικογένειας. Επομένως, γίνεται ακόμη πιο ανεξήγητη η στάση μεγάλης μερίδας Κυπρίων πολιτικών στην επιμονή τους να φορολογήσουν την οικογένεια έναντι του ατόμου, καταργώντας αυθαίρετα την προστασία των καταθέσεων. Έτσι, αρκετοί υποστήριζαν ότι στην περίπτωση της Λαϊκής οι καταθέσεις θα προστατευτούν σύμφωνα με το σχέδιο προστασίας των καταθέσεων ενώ στην περίπτωση της Κύπρου θα ισχύσει ανά λογαριασμό. Βέβαια, κανείς δεν εξηγούσε από πού απέρρεε αυτό αλλά και η εγγύηση των €100.000 ανά λογαριασμό μόνο! Φυσικά, οι κύπριοι καταθέτες με ποσά κάτω των 100 χιλιάδων σε ατομικούς ή κοινούς λογαριασμούς δεν θα θίγονταν, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση ότι τελικά ισχύει η ευρωπαϊκή προστασία για τις καταθέσεις.
Και όλα αυτά την στιγμή που η Τράπεζα Κύπρου δημοσίευε συχνά ενημερωτικά φυλλάδια όπου και αποσαφήνιζε ότι σε περίπτωση αποζημίωσης κοινού λογαριασμού καθένας εκ των καταθετών λαμβάνεται ότι κατέχει ξεχωριστή κατάθεση.
Φυσικά σε αυτό συνετέλεσε και η ασύγγνωστη αμέλεια Κυπρίων και Ελλήνων δημοσιογράφων οι οποίοι εμφανιζόντουσαν να μην γνωρίζουν καν τα βασικά για το τι διέπει τις εγγυήσεις καταθέσεων αλλά και η εμφανής αδυναμία πολιτικών να ερμηνεύσουν τις πλέον βασικές οικονομικές πληροφορίες. Επί παραδείγματι, ο υπουργός οικονομίας της Κύπρου κ. Μιχάλης Σαρρής σε πολλές συνεντεύξεις του ισχυριζόταν ότι διασφαλίζει τις εγγυημένες καταθέσεις με την φορολόγηση να γίνεται ανά λογαριασμό ανεξαρτήτως συνδικαιούχων. Μάλιστα, στην πρωινή εκπομπή MEGA Σαββατοκύριακο εμφανίστηκε να μην γνωρίζει βασικές πτυχές του σχεδίου προστασίας καταθέσεων και σε ένα σημείο να παραπέμπει στον διοικητή της κεντρικής τράπεζας Κύπρου!
Δυστυχώς αυτό συνέβη και στην περίπτωση ειδικών οικονομολόγων. Επί παραδείγματι, Κύπριοι οικονομολόγοι απαντώντας στις ερωτήσεις του Σίγμα ανέφεραν επί λέξει «στην περίπτωση της Λαϊκής αν δύο άτομα έχουν έναν κοινό λογαριασμό με 200.000 ευρώ τότε καλύπτεται ολόκληρο το ποσό. Στην περίπτωση του κουρέματος καταθέσεων τότε θα επιβληθεί κούρεμα στις 100.000 από τις 200.000 συνολικά» . Το περίεργο είναι ότι ποτέ κανείς δεν ανέφερε ότι παραβιάζεται κατάφωρα η εγγύηση καταθέσεων που δεν κάνει διάκριση σε bail-in και bail-out. Αντιθέτως, για την περίπτωση της Τράπεζας Κύπρου υπάρχει και επιπλέον Ευρωπαϊκή οδηγία που κάνει λόγο για αποζημίωση καταθετών και όχι λογαριασμών.
Επιπλέον, από την αρχή της κυπριακής κρίσης «έγκριτοι» οικονομικοί συντάκτες φαινόντουσαν να μην αντιλαμβάνονται τον όρο κλιμακωτή φορολόγηση και σε πολλά ΜΜΕ ερμήνευαν την κλιμακωτή φορολόγηση π.χ. του ποσού άνω των 100 χιλιάδων ευρώ με το ανεκδιήγητο συμπέρασμα ότι ως 100 χιλιάδες δεν πληρώνεις τίποτα ή 6.75% (όπως στο απορριφθέν νομοσχέδιο) αλλά κάποιος που έχει λογαριασμό 100 χιλιάδες και ένα λεπτό πληρώνει 10 χιλιάδες ευρώ!! Δηλαδή δεν κατανοούσαν καν το αφορολόγητο των 100 χιλιάδων στην αλλαγή κλίμακας.
Αυτή η συστηματικά επιτρεπόμενη παραπληροφόρηση συνεισέφερε στη περαιτέρω κατάρρευση της ψυχολογίας των καταθετών και στην γενικότερη καλλιέργεια του πανικού. Και λέω, επιτρεπόμενη γιατί τόσο η πολιτική όσο και η τραπεζική διαχείριση της επικοινωνίας ήταν επιεικώς κάτω του αναμενόμενου.
Οι τράπεζες δεν ενημέρωσαν το κοινό τόσο σε επίπεδο δελτίων και αναρτήσεις στους ιστότοπους τους, όσο και με το κλείσιμο των τηλεφωνικών κέντρων για σχεδόν δύο εβδομάδες. Επομένως, η επικοινωνιακή διαχείριση της κρίσης έκοψε και την τελευταία κλωστή του άτυπου συμβολαίου πελάτη-τράπεζας. Πόσο μάλλον που στο τραπεζικό σύστημα της Κύπρου υπάρχει και ο θεσμός του λειτουργού εξυπηρέτησης σε ένα πλαίσιο μιας πιο προσωπικής επαφής τράπεζας-πελάτη. Εν αντιθέσει, η ψύχραιμη αντίδραση του κυπριακού λαού παρέδωσε μαθήματα τόσο στον πολιτικό όσο και στον τραπεζικό κόσμο της χώρας.
Πέρα από αυτά, μια σειρά σημαντικών ερωτημάτων στο τρίγωνο Eurogroup- Τρόικα- Κύπρος έμειναν εντελώς αναπάντητα: 1) τι έγινε η εγγύηση καταθέσεων στην αρχική συμφωνία Eurogroup; Μήπως με την εισαγωγή του όρου έκτακτη εισφορά καταργείται η εγγύηση; 2) τι γίνεται με τους φορολογικούς παραδείσους- μέλη της Ε.Ε. που κάνουν την Κύπρο να μοιάζει με παιδική χαρά; 3) πώς ακριβώς διεξήχθη η Ευρωπαϊκής άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων ώστε να αξιολογηθούν μια σειρά τραπεζικών κινδύνων; Σε κάθε περίπτωση, οι επιλογές του Γαλλογερμανικού άξονα ίσως απαντώνται σε κάποιο βαθμό από την λαϊκή ρήση «δέρνει τους μικρούς να τρομάξουν οι μεγάλοι».
